Czy można powierzyć obowiązki nieobecnego pracownika osobie zatrudnionej na innym stanowisku

RADA

Aby móc powierzyć pracownicy pracę magazyniera, powinni Państwo zmienić jej umowę o pracę w zakresie stanowiska pracy za porozumieniem stron lub w formie wypowiedzenia zmieniającego. Nie można natomiast skierować pracownicy czasowo do pracy w magazynie, ponieważ ta praca nie odpowiada jej kwalifikacjom.

UZASADNIENIE

Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem (art. 22 § 1 Kodeksu pracy). Pracą określonego rodzaju jest zespół czynności, które w ramach zawartego stosunku pracy będzie wykonywał pracownik. Czynności te można określić w umowie o pracę w sposób mniej lub bardziej szczegółowy, poprzez wskazanie stanowiska pracy, funkcji, zawodu lub opisanie czynności powierzonych do wykonania (wyrok SN z 9 marca 2011 r., II PK 225/10, OSNP 2012/9-10/112).

Przykładowe określenie rodzaju pracy w umowie o pracę

Zasadniczo w treści umowy o pracę, podobnie jak ma to miejsce w Państwa przypadku, rodzaj pracy jest określony przez wskazanie konkretnego stanowiska, które umożliwia, choćby w sposób ogólny, wyodrębnienie zobowiązania pracownika. Na pracodawcy ciąży jednak obowiązek doprecyzowania tego zobowiązania, w szczególności poprzez zaznajomienie pracownika z zakresem obowiązków, sposobem wykonywania pracy na wyznaczonym stanowisku oraz podstawowymi uprawnieniami (art. 94 pkt 1 Kodeku pracy). Zakres takich obowiązków może zostać powierzony pracownikom na piśmie (może być zawarty w umowie o pracę) lub ustnie.

Polecenie pracownikowi przez pracodawcę pracy innego rodzaju. Dopuszczalne jest w ramach podporządkowania służbowego, aby pracodawca wydawał pracownikom również polecenia świadczenia innej pracy niż wynikająca bezpośrednio z przekazanych im zadań. Polecenia te nie mogą jednak być sprzeczne z przepisami prawa pracy lub zawartą umową o pracę (art. 100 § 1 Kodeksu pracy). W praktyce oznacza to, że niedopuszczalne jest zobowiązywanie pracowników do wykonywania takich czynności, które nie mieszczą się w ramach rodzaju powierzonej pracy.

PRZYKŁAD

Pracodawca zatrudnia pracownika na stanowisku specjalisty ds. kadr i płac. Zatrudniony ma wykształcenie wyższe ekonomiczne i jest w trakcie studiów informatycznych. W ramach powierzonych mu zadań jest zobowiązany m.in. do naliczania comiesięcznego wynagrodzenia pracowników przy użyciu programu stworzonego przez firmę zewnętrzną. W związku ze zmianami przepisów pracodawca zobowiązał pracownika do dokonania modyfikacji programu komputerowego, na którym pracuje. Pracownik ma prawo odmówić wykonania powierzonego mu dodatkowego zadania, gdyż nie ma ono związku z zawartą z pracownikiem umową o pracę.

PRZYKŁAD

Pracodawca zatrudnia dwóch pracowników na stanowiskach księgowych. Do obowiązków każdego z nich należy m.in. wystawianie i księgowanie faktur VAT. Ze względu na pomyłkę jednego z pracowników, który przebywa na długotrwałym zwolnieniu lekarskim, zaistniała konieczność dokonania korekty kilku faktur. Drugi z pracowników odmówił wykonania polecenia, wskazując, że błąd wynikał z działania innej osoby, natomiast on zajmuje się wyłącznie wystawianiem faktur, a nie ich korektą. W tym przypadku pracodawca ma prawo wyciągnąć konsekwencje w stosunku do pracownika, który odmawia wykonania polecenia. Jest ono bowiem związane z powierzonym pracownikowi zakresem zadań.

Powierzenie pracy spoza zakresu obowiązków. Przepisy prawa pracy przewidują natomiast sytuacje, gdy jest dopuszczalne powierzenie pracownikowi pracy, która wykracza poza zakres jego obowiązków wynikających z zawartej umowy o pracę. Poza wyjątkowymi sytuacjami dotyczącymi kobiet w ciąży, karmiących oraz młodocianych w praktyce stosowane są dwa tryby takiego powierzenia innej pracy.

Pierwszy z nich to powierzenie innej pracy w przypadku zaistnienia uzasadnionych potrzeb pracodawcy na okres nieprzekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym. Jednak aby mogło do tego dojść, muszą zostać spełnione dwa warunki. Mianowicie powierzenie innej pracy nie powoduje obniżenia wynagrodzenia pracownika oraz praca odpowiada jego kwalifikacjom (art. 42 § 4 Kodeksu pracy).

Drugi to możliwość powierzenia pracownikowi innej odpowiedniej pracy w czasie przestoju (art. 81 § 3 Kodeksu pracy). Odpowiedniej, czyli odpowiadającej rodzajowi pracy lub kwalifikacjom pracownika.

WAŻNE

Pracodawca może powierzyć pracownikowi wykonywanie innej pracy w ramach oddelegowania na 3 miesiące w roku kalendarzowym lub na czas przestoju, jednak praca ta musi odpowiadać kwalifikacjom pracownika.

Kwalifikacje pracownika należy rozumieć jako ogół wiedzy i umiejętności pracownika wynikający z jego wykształcenia, doświadczenia zawodowego, faktycznych umiejętności i właściwości psychofizycznych (wyrok SN z 4 października 2000 r., I PKN 61/00, Pr. Pracy 2001/5/33). Natomiast praca odpowiadająca kwalifikacjom pracownika, zgodnie z poglądem utrwalonym w orzecznictwie, to taka praca, która ich nie przekracza i podczas wykonywania której kwalifikacje te znajdą chociaż częściowe zastosowanie (wyrok SN z 5 lutego 1998 r., I PKN 515/97). Pracą odpowiadającą kwalifikacjom pracownika nie jest również praca wymagająca niższych kompetencji niż te, które pracownik posiada, lub niewymagająca żadnych kompetencji (wyrok SA w Białymstoku z 30 września 2014 r., III APa 11/14).

Kwalifikacje do wykonywania pracy określonego rodzaju a możliwość powierzenia innej pracy. Kwestia powierzenia pracownikowi innej pracy niż wynikająca z zawartej umowy o pracę w ramach tzw. oddelegowania powinna być zatem rozpatrywana w ujęciu posiadanych, a także uzyskanych przez pracownika w trakcie zatrudnienia ogólnych umiejętności, w tym podniesionych przez niego kwalifikacji. Ponadto należy ją analizować pod kątem celowości działań pracodawcy, w tym tego, czy nie zmierzają one do naruszenia dóbr osobistych pracownika.

W Państwa przypadku rodzaj powierzonej pracownikowi pracy został określony wskazaniem stanowiska "kadrowa" oraz doprecyzowany zakresem czynności, który nie przewiduje w swojej treści wykonywania obowiązków magazyniera. Pomimo iż przepisy powszechnie obowiązujące nie precyzują, jakie umiejętności i predyspozycje powinien posiadać pracownik zatrudniony przy określonych rodzajach pracy, jednak bezspornie można stwierdzić, że kwalifikacje konieczne do wykonywania pracy na stanowisku magazyniera różnią się od tych wymaganych na stanowisku kadrowej. Co do zasady pracodawcy oczekują od kandydatów na stanowisko magazyniera znajomości zasad obowiązujących w tej branży, umiejętności tworzenia dokumentacji związanej z ewidencją towarów czy ukończenia kursu obsługi wózka widłowego albo sprawności fizycznej. Osoba zatrudniona na stanowisku kadrowej powinna natomiast znać przepisy prawa pracy, posiadać umiejętność obsługi programów kadrowo-płacowych, a także na ogół legitymować się wykształceniem średnim lub wyższym.

W analizowanej sytuacji pracownica zdobyła w trakcie pracy wyższe kwalifikacje, pracuje na stanowisku umysłowym, wymagającym specjalistycznej wiedzy. Zatem niezasadne i sprzeczne z art. 100 i art. 42 § 4 Kodeksu pracy byłoby powierzenie jej pracy magazyniera bez dokonania zmiany treści umowy o pracę.

Powierzenie innej pracy po zmianie umowy o pracę. W opisanym w pytaniu przypadku zasadniczo zatem powierzenie pracownikowi innej lub dodatkowej pracy będzie się wiązało z koniecznością dokonania zmiany postanowień zawartej umowy o pracę na mocy porozumienia stron lub w trybie wypowiedzenia zmieniającego. Pracodawca, zmieniając pracownikowi rodzaj pracy lub powierzając mu inną pracą zgodnie z art. 42 § 4 Kodeksu pracy, powinien również pamiętać o konieczności poddania pracownika badaniom lekarskim profilaktycznym w celu ustalenia, czy nie istnieją przeciwwskazania lekarskie do wykonywania pracy nowego rodzaju, a także szkoleniu wstępnemu (instruktażowi stanowiskowemu) w dziedzinie bhp.

PODSTAWA PRAWNA:

art. 22 § 1, art. 42 § 4, art. 81 § 3, art. 94 pkt 1, art. 100 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 665

POWOŁANE ORZECZENIA SĄDÓW:

wyrok SN z 9 marca 2011 r. (II PK 225/10, OSNP 2012/9-10/112)

wyrok SN z 4 października 2000 r. (I PKN 61/00, Pr. Pracy 2001/5/33)

wyrok SN z 5 lutego 1998 r. (I PKN 515/97)

wyrok SA w Białymstoku z 30 września 2014 r. (III APa 11/14).

Beata Tofiluk
specjalista z zakresu prawa pracy, prawnik, autorka wielu publikacji z tej tematyki

Polecamy: „Dokumentacja kadrowa 2022. Zasady prowadzenia i przechowywania”