Świadczenia chorobowe dla osoby współpracującej

Za osobę współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z osobą prowadzącą działalność we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności. Nie dotyczy to jednak osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego (art. 8 ust. 11 ustawy systemowej).

Przepisy ustawy systemowej nie definiują pojęcia „pozostawanie we wspólnym gospodarstwie domowym”. W kwestii tej wypowiedziało się Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w piśmie z 7 lutego 2011 r. (znak: SPS-023–20396/11), będącym odpowiedzią na interpelację poselską (nr 20396), wyjaśniając, że: „(...) odnośnie do kwestii prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego brany jest pod uwagę nie tylko adres zameldowania (zamieszkania), lecz także takie okoliczności, jak m.in. prowadzenie wspólnego budżetu domowego oraz współpraca w załatwianiu codziennych spraw życiowych. Decyduje przede wszystkim więź społeczno-gospodarcza między określonymi osobami bliskimi. Tak więc osoby współpracujące, to członkowie najbliższej rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą, przyczyniający się do prowadzenia działalności, działający na rzecz i w imieniu osoby prowadzącej działalność. To osoby zaangażowane w prowadzenie działalności, korzystające zarówno z zysków, które przynosi ta działalność, jak i ponoszące skutki ewentualnych błędów w jej prowadzeniu (...)”.

WAŻNE!

Jeżeli osoba z najbliższej rodziny pozostaje z osobą prowadzącą działalność gospodarczą we wspólnym gospodarstwie domowym oraz współpracuje przy prowadzeniu tej działalności, wówczas ZUS uzna ją za osobę współpracującą.

Jeśli Pana żona pozostaje z Panem we wspólnym gospodarstwie domowym, to mimo że została z nią zawarta umowa o pracę, podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu na zasadach określonych dla osób współpracujących (z kodem tytułu ubezpieczenia 05 11 xx), a nie jak pracownik. Zatem Pana żona podlega:

• obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu wypadkowemu,
• dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu,
• obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Ponadto za osobę współpracującą należy opłacać składkę na Fundusz Pracy.

Obowiązek ubezpieczeń w przypadku osoby współpracującej istnieje od dnia rozpoczęcia wykonywania współpracy do dnia jej zakończenia. Składki ubezpieczeniowe za osobę współpracującą są w całości finansowane przez osobę prowadzącą działalność, która w stosunku do tej osoby jest płatnikiem składek. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (tj. 2115,60 zł). Natomiast podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi kwota zadeklarowana, nie niższa jednak niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (tj. 2828,31 zł).

Pana żona podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu współpracy i z tego tytułu otrzyma świadczenia chorobowe. Bez znaczenia w tym przypadku jest to, że została z nią zawarta umowa o pracę, gdyż do celów ubezpieczeń społecznych nie jest ona pracownikiem. Z tego względu nie przysługuje jej prawo do wynagrodzenia chorobowego.

Jeżeli Pana żona przystąpiła do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z tytułu współpracy przy prowadzeniu działalności oraz jeżeli upłynął wymagany 90-dniowy okres nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, będzie ona miała prawo do zasiłku chorobowego. Wówczas płatnikiem zasiłku jest ZUS i to właśnie do ZUS Pana żona powinna przekazać zwolnienie lekarskie w terminie 7 dni od daty jego otrzymania (art. 62 ust. 1 w zw. z art. 61 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy zasiłkowej). Do wypłaty zasiłku chorobowego wymagane jest także zaświadczenie płatnika składek wystawione na druku ZUS Z-3b.

Ustalenie podstawy wymiaru zasiłku chorobowego

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu, będącemu osobą współpracującą przy prowadzeniu działalności gospodarczej, stanowi przeciętny miesięczny przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych nieprzerwanego ubezpieczenia, poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jeżeli ubezpieczenie trwało krócej niż 12 miesięcy kalendarzowych, to podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętny miesięczny przychód z faktycznego okresu ubezpieczenia, za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia. Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego uwzględnia się kwoty stanowiące podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe (art. 48 ust. 1 i art. 3 pkt 4 ustawy zasiłkowej).

WAŻNE!

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego dla osoby współpracującej stanowi kwota będąca podstawą wymiaru składek na jej ubezpieczenie chorobowe.

Za osobę współpracującą przy prowadzeniu działalności gospodarczej, która jest niezdolna do pracy z powodu choroby (także opieki lub macierzyństwa), należy proporcjonalnie zmniejszyć najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za ten miesiąc, jeśli osoba ta spełnia warunki do przyznania zasiłku. Zmniejszenia tego dokonuje się dzieląc kwotę najniższej podstawy wymiaru składek przez liczbę dni kalendarzowych danego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu (art. 18 ust. 9–10 ustawy systemowej). Nie należy natomiast dokonywać zmniejszenia podstawy wymiaru składki zdrowotnej, gdyż jest ona miesięczna i niepodzielna.

Rozliczenie podatkowe przychodów osoby współpracującej uzyskanych z umowy o pracę

Mimo że do celów ubezpieczeniowych Pana żona jest traktowana jak osoba współpracująca, to do celów obliczania zaliczki na podatek dochodowy traktowana jest jak pracownik. W efekcie przychody z tytułu umowy o pracę, jakie uzyskuje, zaliczane są do przychodów z wykonywanej pracy (art. 12 ust. 1 updof). Zatem wynagrodzenie uzyskiwane z umowy o pracę należy opodatkować modyfikując sposób obliczania zaliczki na podatek określony w wyżej wymienionym przepisie. Osoba współpracująca nie finansuje bowiem składek ubezpieczeniowych z własnych środków, a w konsekwencji od jej przychodów nie można odliczyć składek na ubezpieczenia społeczne, a od podatku nie można odliczyć składki na ubezpieczenie zdrowotne. Nie zmienia to jednak faktu, że u osoby współpracującej zatrudnionej na umowę o pracę zaliczka na podatek wynosi 18% (lub 32% po przekroczeniu górnej granicy pierwszego przedziału skali podatkowej). Ponadto takiej osobie przysługują pracownicze koszty uzyskania przychodów w wysokości 111,25 zł (lub odpowiednio 139,06 zł). Jeżeli pracownik złożył pracodawcy oświadczenie PIT-2, to pracodawca jest również zobowiązany pomniejszyć obliczoną zaliczkę o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, określonej w pierwszym przedziale skali podatkowej, tj. o kwotę 46,33 zł.

Więcej na ten temat znajdziesz w płatnej części serwisu w artykule: Jakie świadczenie chorobowe przysługuje osobie współpracującej, zatrudnionej na podstawie umowy o pracę