Definicja „pracownika” w przepisach prawa pracy i ubezpieczeń

Bywa, że przez pojęcie „pracownik” przepisy ubezpieczeniowe rozumieją inną osobę, niż wskazuje Kodeks pracy. Dla ZUS pracownikiem może być w niektórych przypadkach np. zleceniobiorca. Z kolei pracownik w rozumieniu Kodeksu pracy dla ZUS może być uznany za osobę współpracującą.

Pracownik – zleceniobiorca

Szczególnym rodzajem zleceniobiorcy, który ubezpieczeniom społecznym będzie podlegał dokładnie tak jak osoba zatrudniona na umowę o pracę, jest zleceniobiorca, który umowę-zlecenie zawiera ze swoim aktualnym pracodawcą. Za pracownika w systemie ubezpieczeń społecznych uważa się bowiem osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy-zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, a także umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy (art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Tak samo będą traktowane osoby, które umowę-zlecenie bądź umowę o dzieło zawarły co prawda z innym podmiotem, ale prace zlecone w ramach tej umowy wykonują na rzecz swojego pracodawcy.

Umowa-zlecenie zawarta z własnym pracownikiem >>

W takiej sytuacji zleceniobiorca (wykonawca dzieła) w ogóle nie podlega odrębnemu zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych z tytułu zawartej umowy. Przychód z umowy-zlecenia (umowy o dzieło) jest po prostu sumowany z przychodem należnym ze stosunku pracy.

Przykłady

Pracownik jest zatrudniony na 1/3 etatu. Pracodawca zawarł z nim dodatkowo umowę o dzieło. W lipcu br. z umowy o pracę pracownik uzyskał przychód 800 zł, a z umowy o dzieło – 500 zł. Pracodawca sumuje przychody z obu umów i wykazuje je w jednym raporcie ubezpieczeniowym ZUS RCA, składanym za lipiec, z pracowniczym kodem tytułu ubezpieczenia 0110 XX. Łączna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne tego pracownika w tym miesiącu wynosi 1300 zł.

Przychód z umowy o dzieło podlega oskładkowaniu wyłącznie w sytuacji, gdy zawarta jest z własnym pracownikiem. W każdym innym przypadku nie skutkuje obowiązkiem ubezpieczeniowym.

***

Spółka B. podpisała z firmą S. umowę, na mocy której firma S. miała przeprowadzić generalną inwentaryzację stanu magazynów w spółce B. Firma S. do wykonania tej umowy zatrudniła kilkunastu zleceniobiorców, m.in. osobę zatrudnioną w spółce B. na podstawie umowy o pracę.

Zleceniodawca – firma S. stwierdziła, że prace wynikające ze zlecenia zleceniobiorca ten wykonuje na rzecz własnego pracodawcy (tzn. to pracodawca jest odbiorcą i beneficjentem prac wykonywanych przez tę osobę).

Jak wskazuje orzecznictwo Sądu Najwyższego, płatnikiem składek w stosunku do takiej osoby nie jest jego zleceniodawca, lecz pracodawca. Zgodnie z tym stanowiskiem oraz aktualnymi wytycznymi ZUS przychód z umowy-zlecenia pracodawca (spółka B) powinien wykazać wraz z przychodem ze stosunku pracy w imiennym raporcie miesięcznym składanym za pracownika z kodem tytułu ubezpieczeń 0110 XX.