REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Definicja „pracownika” w przepisach prawa pracy i ubezpieczeń

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Barbara Zabieglińska

REKLAMA

Pracownikiem w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Z reguły osoba taka będzie również pracownikiem w rozumieniu przepisów ubezpieczeniowych. Ale nie zawsze.

Bywa, że przez pojęcie „pracownik” przepisy ubezpieczeniowe rozumieją inną osobę, niż wskazuje Kodeks pracy. Dla ZUS pracownikiem może być w niektórych przypadkach np. zleceniobiorca. Z kolei pracownik w rozumieniu Kodeksu pracy dla ZUS może być uznany za osobę współpracującą.

REKLAMA

Autopromocja

Pracownik – zleceniobiorca

Szczególnym rodzajem zleceniobiorcy, który ubezpieczeniom społecznym będzie podlegał dokładnie tak jak osoba zatrudniona na umowę o pracę, jest zleceniobiorca, który umowę-zlecenie zawiera ze swoim aktualnym pracodawcą. Za pracownika w systemie ubezpieczeń społecznych uważa się bowiem osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy-zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, a także umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy (art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Tak samo będą traktowane osoby, które umowę-zlecenie bądź umowę o dzieło zawarły co prawda z innym podmiotem, ale prace zlecone w ramach tej umowy wykonują na rzecz swojego pracodawcy.

Umowa-zlecenie zawarta z własnym pracownikiem >>

W takiej sytuacji zleceniobiorca (wykonawca dzieła) w ogóle nie podlega odrębnemu zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych z tytułu zawartej umowy. Przychód z umowy-zlecenia (umowy o dzieło) jest po prostu sumowany z przychodem należnym ze stosunku pracy.

Przykłady

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Pracownik jest zatrudniony na 1/3 etatu. Pracodawca zawarł z nim dodatkowo umowę o dzieło. W lipcu br. z umowy o pracę pracownik uzyskał przychód 800 zł, a z umowy o dzieło – 500 zł. Pracodawca sumuje przychody z obu umów i wykazuje je w jednym raporcie ubezpieczeniowym ZUS RCA, składanym za lipiec, z pracowniczym kodem tytułu ubezpieczenia 0110 XX. Łączna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne tego pracownika w tym miesiącu wynosi 1300 zł.

Przychód z umowy o dzieło podlega oskładkowaniu wyłącznie w sytuacji, gdy zawarta jest z własnym pracownikiem. W każdym innym przypadku nie skutkuje obowiązkiem ubezpieczeniowym.

***

Spółka B. podpisała z firmą S. umowę, na mocy której firma S. miała przeprowadzić generalną inwentaryzację stanu magazynów w spółce B. Firma S. do wykonania tej umowy zatrudniła kilkunastu zleceniobiorców, m.in. osobę zatrudnioną w spółce B. na podstawie umowy o pracę.

Zleceniodawca – firma S. stwierdziła, że prace wynikające ze zlecenia zleceniobiorca ten wykonuje na rzecz własnego pracodawcy (tzn. to pracodawca jest odbiorcą i beneficjentem prac wykonywanych przez tę osobę).

Jak wskazuje orzecznictwo Sądu Najwyższego, płatnikiem składek w stosunku do takiej osoby nie jest jego zleceniodawca, lecz pracodawca. Zgodnie z tym stanowiskiem oraz aktualnymi wytycznymi ZUS przychód z umowy-zlecenia pracodawca (spółka B) powinien wykazać wraz z przychodem ze stosunku pracy w imiennym raporcie miesięcznym składanym za pracownika z kodem tytułu ubezpieczeń 0110 XX.


Pracownik – osoba współpracująca

Odwrotna sytuacja ma miejsce, gdy osoba będąca pracownikiem w rozumieniu Kodeksu pracy nie będzie nim w świetle przepisów ubezpieczeniowych. W takiej sytuacji znajdują się osoby współpracujące.

Osobą współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność jest małżonek, dziecko własne, dziecko drugiego małżonka, dziecko przysposobione, rodzic, macocha i ojczym oraz osoba przysposabiająca, jeżeli pozostaje z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracuje przy prowadzeniu działalności (art. 8 ust. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Jeżeli pracownik spełnia wskazane kryteria, to do celów ubezpieczeń społecznych traktowany jest jako osoba współpracująca. W okresie współpracy przy prowadzeniu działalności podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalno-rentowym, wypadkowemu oraz zdrowotnemu.

Jak rozliczyć składki od zlecenia studenta, który w trakcie miesiąca ukończył 26 lat >>

Natomiast ubezpieczenie chorobowe ma dla osoby współpracującej charakter dobrowolny, ze wszystkimi tego konsekwencjami. Podstawą wymiaru składek nie będzie dla niej przychód ze stosunku pracy, ale zadeklarowana kwota, nie mniejsza niż 60% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przyjętego do ustalania kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek – w 2011 r. jest to 2015,40 zł.

Przykład

Jan M. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą. 1 lipca wstąpił w związek małżeński z osobą zatrudnioną w swoim przedsiębiorstwie. Małżonkowie pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym. Od 1 lipca żona przedsiębiorcy powinna zostać wyrejestrowana z ZUS jako pracownik (kod tytułu ubezpieczenia 0110 XX), ponieważ spełnia warunki uznania jej za osobę współpracującą. Jej ponownego zgłoszenia należy dokonać z nowym kodem tytułu ubezpieczenia, przewidzianym dla osób współpracujących (0511 XX).

WAŻNE!

W momencie zawarcia umowy o pracę z osobą spełniającą kryteria „osoby współpracującej” zostaje ustanowiony stosunek pracy, który nie powoduje konsekwencji ubezpieczeniowych typowych dla tego rodzaju zatrudnienia. Inny jest zarówno schemat podlegania ubezpieczeniom, jak i schemat finansowania składek na ubezpieczenia społeczne. Inne są też uprawnienia wynikające z podlegania określonym rodzajom ubezpieczeń. Osoba współpracująca w ramach stosunku pracy nie może np. oczekiwać wypłaty świadczeń z ubezpieczenia chorobowego, jeżeli do ubezpieczenia tego nie przystąpiła dobrowolnie.

Nie zawsze zatrudnienie członka najbliższej rodziny będzie oznaczać uznanie go za współpracownika. Przepisy przewidują tu kilka wyjątków:

  • osoba zawierająca umowę o pracę ze spółką cywilną podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu stosunku pracy, nawet jeśli jednym ze wspólników spółki jest np. małżonek pracownika. Jeżeli jednak zostanie zatrudniona przez wspólnika spółki cywilnej w ramach prowadzonej przez niego działalności (wspólnicy spółek cywilnych mają obowiązek zgłosić się do ubezpieczeń odrębnie jako płatnicy składek), wówczas będzie musiała zostać zgłoszona jako osoba współpracująca;
  • osoba, z którą zawarto umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego, również zostaje zgłoszona do ubezpieczeń z tytułu stosunku pracy, nawet jeżeli spełnia pozostałe kryteria określające osobę współpracującą;
  • pracownik, który w trakcie pobierania świadczenia z tytułu niezdolności do pracy lub urlopu wychowawczego zawarł małżeństwo ze swoim pracodawcą, do zakończenia pobierania tego świadczenia lub przebywania na urlopie wychowawczym podlega ubezpieczeniom społecznym jak pracownik.

Podstawa prawna:

Orzecznictwo:

  • uchwała SN z 2 września 2009 r. (II UZP 6/09, OSNP 2010/3–4/46),
  • wyrok SN z 14 stycznia 2010 r. (I UK 252/09, niepubl.).
Zapisz się na newsletter
Kodeks pracy, urlopy, wynagrodzenia, świadczenia pracownicze. Bądź na bieżąco ze zmianami z zakresu prawa pracy. Zapisz się na nasz newsletter.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
PIP: 350 tysięcy bezpłatnych porad rocznie dla pracodawców. Inspekcja pracy nie tylko kontroluje, ale i pomaga

Działalność PIP to nie tylko kontrole, ale i bezpłatne porady prawne dla pracodawców. Inspekcja pracy wydaje 350 tysięcy porad rocznie, które skierowane są wprost do osób zatrudniających pracowników. Warto korzystać z pomocy PIP.

Gdzie chcą pracować Polacy? Ranking 2025: wymarzonym miejscem pracy branża motoryzacyjna. Bije na głowę IT

Gdzie w 2025 roku chcą pracować Polacy? Oto ranking branż. Okazuje się, że wymarzonym miejscem pracy jest branża motoryzacyjna. Bije na głowę IT. Czym kierują się pracownicy przy wyborze branży, w której podejmują pracę?

Zmiany w stażu pracy od 2026 roku. Więcej praw dla 5 mln pracowników

Zmiany w stażu pracy, które wejdą w życie 1 stycznia 2026 roku to więcej praw dla nawet 5 mln pracowników w Polsce. Nowe przepisy oznaczają też realny wzrost kosztów pracy. Działy kadr i płac już powinny przygotowywać się do zmian.

Zmiana branży w 2025 – od czego zacząć i gdzie znaleźć ogłoszenia pracy?

Rynek pracy, jaki znaliśmy, właśnie przestaje istnieć. Dzieje się to na naszych oczach i tak naprawdę tempo zmian jest znacznie szybsze, niż przypuszczali eksperci. Choć brzmi to aż nadto dramatycznie, to jednak nie można zaprzeczyć, że wielu pracowników zmaga się aktualnie z poważnymi problemami zawodowymi, a pracodawcy dwoją się i troją, aby stworzyć nowe systemy zarządzania w rzeczywistości AI. Niektóre zawody już przestają istnieć lub przechodzą intensywne zmiany, u podstaw których znajdziemy wdrożenie czata GPT do codziennych obowiązków. Dla niektórych osób jedynym rozwiązaniem okazała się zmiana pracy, dla innych w grę wchodzi tylko zmiana branży. Przebranżowienie to współczesny odpowiednik ucieczki z tonącego statku - tylko w tym wypadku pracownik sam buduje swoją szalupę ratunkową. Zatem jak aktualnie wygląda temat zmiany branży? Jakie są powody? W którą stronę iść i gdzie szukać nowych zawodowych wyzwań?

REKLAMA

Składka zdrowotna 2025: ryczałt, karta podatkowa, podatek liniowy, zasady ogólne. Jaka jest podstawa wymiaru? Ile procent?

Jaka jest podstawa wymiaru składki oraz kwota składki zdrowotnej w 2025 roku dla niektórych grup ubezpieczonych? ZUS informuje o wysokości składki na ryczałcie, karcie podatkowej, przy zasadach ogólnych, podatku liniowym, podatku od kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej oraz dla osób współpracujących.

Do kiedy jest nabór firm i instytucji do pilotażu skróconego tygodnia pracy?

Pilotaż skróconego tygodnia pracy jest konieczny. Może się okazać, że powszechny zapis o krótszym czasie pracy będzie tragiczny dla polskiej gospodarki, firm i społeczeństwa. Do kiedy trwa nabór firm i instytucji do projektu?

2,5 tys. euro za pracę na magazynie w Szwecji i Norwegii. Ile zarobi pracownik produkcji i operator wózka widłowego?

Szwecja, Norwegia, Niemcy i Czechy to opłacalne kierunki na podjęcie pracy w wakacje. W państwach skandynawskich na magazynie można zarobić 2,5 tys. euro miesięcznie. Ile zarobi pracownik produkcji i operator wózka widłowego? Bardzo dobre zarobki są też w Niemczech i Czechach.

Zmieniasz adres podczas zwolnienia lekarskiego (tzw. L4)? Masz tylko 3 dni na zgłoszenie. Sprawdź, co grozi za spóźnienie

Planujesz wyjechać do rodziny, będąc na zwolnieniu lekarskim albo zmieniłeś miejsce pobytu w trakcie choroby? Zgodnie z przepisami masz tylko trzy dni na zgłoszenie. W przeciwnym razie możesz stracić prawo do zasiłku chorobowego.

REKLAMA

Dłuższe urlopy jednak nie dla wszystkich lecz dla wybranych, czyli dla kogo dodatkowe świadczenia. Nie będzie rewolucji w kodeksie pracy

Czas pracy skrócony do 35 godzin w tygodniu, a urlopy wydłużone z 20 dni i 26 dni do dni 35 – i to dla wszystkich. Takie niedawno były zapowiedzi odnośnie dwóch wielkich reform w kodeksie pracy. Rewolucje odwołane, o dłuższych urlopach należy zapomnieć. A krótszy tydzień pracy?

Zmiany w przepisach BHP od 2026 czy 2027 roku? Temperatury progowe i czasowe wstrzymanie pracy

Będą zmiany w przepisach BHP. Dotyczą pracy w wysokich temperaturach. Wprowadza się temperatury progowe, po przekroczeniu których pracodawca ma obowiązek wprowadzenia działań ograniczających obciążenie cieplne, np. krótszy czas pracy, przerwy w pracy czy praca zdalna. Przy najwyższych temperaturach praca zostanie czasowo wstrzymana.

REKLAMA