Umowa-zlecenie zawarta z własnym pracownikiem

Zawierając umowę-zlecenie z własnym pracownikiem, płatnik nie zgłasza jej do ZUS na odrębnym formularzu. Wynagrodzenie z tytułu takiej umowy jest traktowane jak wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę. W celu rozliczenia z ZUS sumuje się oba wynagrodzenia i wykazuje na jednym raporcie ZUS RCA z pracowniczym kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 XX.

Załóżmy, że z pracownicą zatrudnioną na umowę o pracę na czas nieokreślony została zawarta dodatkowo umowa-zlecenie na okres od 30 maja 2011 r. do 2 września 2011 r. Przedmiotem umowy miały być prowadzone zajęcia warsztatowe – w sumie 8 godzin (2 godz. w maju, 2 godz. w czerwcu, 2 godz. w lipcu i 2 godz. we wrześniu). Całość wynagrodzenia za wykonanie zlecenia została wypłacona dopiero we wrześniu. Pracownica wykonywała zlecenie w maju, czerwcu oraz pierwszego lipca. Natomiast od 4 lipca 2011 r. przebywała na zwolnieniu lekarskim. 14 sierpnia 2011 r. pracownica ta urodziła dziecko. Dwie pozostałe godziny zlecenia wykonała, przebywając już na zasiłku macierzyńskim. Umowa-zlecenie nie została odrębnie zgłoszona do ZUS jako umowa zawarta z własnym pracownikiem.

Polecamy produkt: Rewolucja w umowach zlecenie

Dokumentacja rozliczeniowa za pracownika–zleceniobiorcę

W komplecie dokumentacji rozliczeniowej za ubezpieczonego uwzględnia się należne składki na ubezpieczenia społeczne od wszystkich dokonanych lub postawionych do dyspozycji ubezpieczonego wypłat – od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego, którego deklaracja dotyczy, stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Podstawę wymiaru składek stanowi zatem wynagrodzenie faktycznie wypłacone lub postawione do dyspozycji pracownika (a nie wynagrodzenie należne). W związku z tym wypłacone we wrześniu wynagrodzenie z tytułu umowy-zlecenia należy wykazać w dokumentacji rozliczeniowej za wrzesień.

Płatnik powinien złożyć:

• raport ZUS RCA z kodem 01 10 XX i podstawą wymiaru składek w kwocie uzyskanego we wrześniu przychodu (z umowy-zlecenia, a także z umowy o pracę – jeżeli przychód taki zostanie wypłacony),
• raport ZUS RCA z kodem 12 40 XX i podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe finansowane przez budżet państwa w kwocie wypłaconego zasiłku macierzyńskiego,
• raport ZUS RSA z kodem świadczenia/przerwy 311 (zasiłek macierzyński z ubezpieczenia chorobowego), okresem przebywania na urlopie macierzyńskim oraz kwotą wypłaconego zasiłku macierzyńskiego.

Ustalenie podstawy zasiłku

Podstawę zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy (art. 36 ust. 1 ustawy zasiłkowej). W cytowanym przepisie użyte jest sformułowanie „wynagrodzenie za okres”, a nie „wynagrodzenie wypłacone w okresie”. A zatem przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego należy ustalić, jakie wynagrodzenie przysługiwało pracownikowi za okres wliczany do podstawy do zasiłku. Nie badamy natomiast, kiedy wynagrodzenie zostało faktycznie wypłacone. Zasada ta dotyczy wynagrodzenia podstawowego (wynikającego z umowy). Wliczanie do podstawy zasiłków dodatkowych składników wynagrodzenia (premii, nagród itp.) odbywa się na odmiennych zasadach. Należność z tytułu umowy-zlecenia nie jest jednak dodatkowym składnikiem wynagrodzenia, a składnikiem podstawowym przysługującym z tytułu zawarcia umowy cywilnoprawnej. W związku z tym, ustalając podstawę wymiaru zasiłku, należy uwzględnić wynagrodzenie ze zlecenia w kwocie faktycznie wypłaconej.

Należy zwrócić szczególną uwagę na brzmienie art. 41 ust. 2 ustawy zasiłkowej, zgodnie z którym składników wynagrodzenia przysługujących (...) tylko do określonego terminu nie uwzględnia się przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego należnego za okres po tym terminie. Konieczne jest zatem precyzyjne ustalenie, na jaki okres została zawarta umowa-zlecenie. Tylko w tym okresie do podstawy zasiłku powinna zostać wliczona kwota wynikająca ze zlecenia. Po tym okresie podstawę wymiaru zasiłku należy zmniejszyć, wyłączając z niej wynagrodzenie przysługujące z umowy-zlecenia.

W omawianym przypadku do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego uwzględniamy – oprócz wynagrodzenia już wypłaconego z tytułu umowy o pracę – również wynagrodzenie z tytułu umowy-zlecenia, które zostanie wypłacone dopiero we wrześniu. Jest ono bowiem należne za okres sprzed wypłaty.

Przykład

Pracownica uzyskuje z tytułu umowy o pracę stałe miesięczne wynagrodzenie w kwocie 2000 zł. Od maja do września wykonuje ponadto pracę na podstawie umowy-zlecenia. Przedmiotem umowy są prowadzone zajęcia warsztatowe – w sumie 8 godzin (2 godz. w maju, 2 godz. w czerwcu, 2 godz. w lipcu i 2 godz. we wrześniu). Należność za wykonanie zlecenia została określona w stawce godzinowej po 250 zł za godzinę, a łączna kwota wynagrodzenia została wypłacona we wrześniu.

W lipcu pracownica ta rozpoczęła korzystanie ze zwolnienia lekarskiego. Niezdolność do pracy powstała od 14 lipca 2011 r. Umowa-zlecenie została jednak zrealizowana zgodnie z przewidzianym planem do lipca (w sumie 6 godzin warsztatów). Ostatnie 2 godziny pracownica zrealizowała we wrześniu, przebywając już na urlopie macierzyńskim.

Do podstawy wymiaru zasiłku należy przyjąć okres 12 miesięcy poprzedzających powstanie niezdolności do pracy, tj. od lipca 2010 r. do czerwca 2011 r.

Następnie należy ustalić, jaka kwota wynagrodzenia za wykonanie zlecenia przypada na okres, który wchodzi do podstawy zasiłku.

Wyliczenie podstawy zasiłku wraz z wynagrodzeniem ze zlecenia:

•  (12 miesięcy x 2000 zł) + (2 miesiące x 500 zł) = 25 000 zł,

•  25 000 x 13,71% = 3427,5 zł

•  25 000 – 3427,5 = 21 572,50 zł,

•  21 572,50 : 12 = 1797,70 zł,

•  1797,70 : 30 = 59,92 zł (stawka dzienna zasiłku 100%).

Pracodawca – zleceniodawca musi jednak pamiętać, że wynagrodzenie z umowy cywilnoprawnej należy potraktować jak wynagrodzenie przysługujące do określonego terminu (art. 41 ust. 2 ustawy zasiłkowej). Ponieważ umowa-zlecenie była zawarta na okres od maja do września 2011 r., wynagrodzenie z tego tytułu będzie uwzględniane w podstawie zasiłków przysługujących za ten okres. Natomiast należy je wyłączyć z podstawy wymiaru zasiłku przysługującego za okres przypadający po upływie zawarcia umowy-zlecenia. W omawianym przypadku będzie to okres zasiłku macierzyńskiego od października 2011 r.

Podstawę wymiaru zasiłku należy ponownie przeliczyć, wyłączając z niej składnik – wynagrodzenie z umowy-zlecenia:

•  12 miesięcy x 2000 zł = 24 000 zł,

•  24 000 x 13,71% = 3290,4 zł,

•  24 000 – 3290,4 = 20 709,60 zł,

•  20 709,60 : 12 = 1725,80 zł,

•  1725,80 : 30 = 57,52 zł (stawka dzienna zasiłku 100%).

Na koniec przypomnienie – to na pracodawcy spoczywa obowiązek ustalenia i przyporządkowania wypłaconej kwoty do poszczególnych miesięcy w przypadku ustalania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego. Powinno to też mieć odzwierciedlenie w dokumentacji płacowej, aby płatnik, w razie kontroli ZUS bez problemu udowodnił, na jakiej podstawie wypłacił zasiłek w określonej wysokości. W praktyce pomocne może być np. wystawianie przez zleceniobiorcę rachunków (z odroczonym terminem zapłaty, zgodnie z treścią umowy-zlecenia) za każdy okres wykonywania umowy-zlecenia.

Podstawa prawna:

• art. 8 ust. 2a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.),
• art. 36 ust. 1, art. 41 ust. 2 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.),
• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 23 października 2009 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz innych dokumentów (DzU nr 186, poz. 1444 ze zm.),
• § 2 ust. 6 rozporządzenia Rady Ministrów z 18 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych (DzU nr 78, poz. 465 ze zm.).