Kiedy roszczenie o wynagrodzenie ulega przedawnieniu

Przedawnienie roszczeń jest obecnie zarzutem, co oznacza, że nie jest uwzględniane z urzędu, lecz jedynie na podstawie stanowczego oświadczenia dłużnika, że chce on z tego uprawnienia skorzystać. Z tego wynika, że sąd nie może z urzędu odrzucić pozwu wierzyciela, powołując się na przedawnienie wierzytelności. Może to zrobić jedynie wtedy, gdy dłużnik powoła się na fakt, że świadczenie uległo przedawnieniu.

Obowiązywanie tej zasady potwierdził Sąd Najwyższy, który uznał, że „w sprawach o roszczenia ze stosunku pracy sąd nie uwzględnia z urzędu upływu terminu przedawnienia” (uchwała SN z 10 maja 2000 r., III ZP 13/00).

Przedawnienie roszczenia o urlop wypoczynkowy >>

Ta sama zasada znajduje zastosowanie w przypadku dochodzenia roszczeń związanych ze stosunkiem pracy opartych na przepisach Kodeksu cywilnego (art. 117 § 2 k.c.), co również zostało potwierdzone w orzecznictwie (wyrok SN z 7 lipca 1995 r., II PRN 6/95).

Przedawnienie roszczenia ze stosunku pracy

Zasadą jest, że roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Przy czym przedawnienie względem osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych albo co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia, nie może skończyć się wcześniej niż z upływem 2 lat od dnia ustanowienia dla niej przedstawiciela ustawowego albo od dnia ustania przyczyny jego ustanowienia.

Kiedy można wypłacić wynagrodzenie pracownika innej osobie >>

Terminy przedawnienia roszczeń są określone w Kodeksie pracy w sposób wiążący i nie podlegają wydłużeniu lub skróceniu, nawet przy zgodnej woli stron. Oznacza to, że po upływie terminu przedawnienia, jeżeli pracodawca podniesie zarzut przedawnienia, powództwo skierowane w celu dochodzenia roszczenia będzie oddalone. Pracownik nie będzie miał więc możliwości domagania się wypłaty wynagrodzenia lub np. dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych czy nagrody jubileuszowej, które należały mu się przed trzema laty. Jedynym wyjątkiem od tej zasady jest możliwość zrzeczenia się pracodawcy z korzystania z zarzutu przedawnienia.

WAŻNE!

Pracodawca ma prawo uznać nawet potencjalnie przedawnione roszczenia i wypłacić pracownikowi zaległe wynagrodzenie za wszystkie poprzednie lata, bez ograniczeń co do terminów.

Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem organu powołanego do rozstrzygania sporów, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą w trybie określonym w Kodeksie pracy przed takim organem, ulega przedawnieniu z upływem 10 lat od dnia uprawomocnienia się orzeczenia lub zawarcia ugody. Dotyczy to także roszczeń objętych wyrokiem sądu polubownego, ugodą zawartą przed takimi sądami lub komisją pojednawczą oraz ugodą zawartą przed mediatorem po zatwierdzeniu ich przez sąd. Nie obejmuje zaś ugody pozasądowej.

Przedawnienie roszczenia z umowy cywilnoprawnej

Zasadniczy termin przedawnienia wynosi 10 lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – 3 lata. Istnieje jednak wiele wyjątków od tej reguły, np. roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem 2 lat od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane – od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane.

---

Także po 2 latach przedawniają się roszczenia z tytułu umowy-zlecenia. Termin ten dotyczy roszczenia o wynagrodzenie za spełnione czynności i o zwrot poniesionych wydatków przysługujących osobom, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju. To samo dotyczy roszczeń z tytułu zaliczek udzielonych tym osobom.

WAŻNE!

Roszczenie o wynagrodzenie z tytułu świadczenia pracy na podstawie umowy-zlecenia ulegnie przedawnieniu z upływem 2 lat. Taki sam termin przedawnienia obowiązuje, gdy umowa-zlecenie została zawarta z własnym pracownikiem.

Obliczanie terminu przedawnienia

Początkiem biegu terminu przedawnienia roszczenia jest dzień wymagalności roszczenia. Dniem takim jest dzień, w którym powstał obowiązek spełnienia określonego świadczenia. Wymagalność należy rozumieć jako chwilę, w której wierzyciel może skutecznie żądać spełnienia świadczenia. Jest to najwcześniejszy moment, kiedy pracownik lub zleceniobiorca może żądać zaspokojenia wierzytelności. Taką chwilą w przypadku żądania zapłaty wynagrodzenia jest dzień wypłaty wynagrodzenia, który został ustalony w wewnętrznych regulacjach obowiązujących u pracodawcy (np. ostatni dzień miesiąca kalendarzowego), a w przypadku umowy-zlecenia – określony w umowie termin zapłaty wynagrodzenia.

Przykład

Pracodawca zawarł z pracownikiem umowę o pracę na okres próbny na 1 miesiąc od 1 czerwca 2011 r. Zgodnie z regulaminem pracy obowiązującym u tego pracodawcy wynagrodzenie wypłacane jest ostatniego dnia każdego miesiąca kalendarzowego. Powinno więc zostać wypłacone 30 czerwca. Umowa o pracę rozwiązała się z końcem czerwca. Pracodawca nie wypłacił wynagrodzenia za przepracowany miesiąc. W tej sytuacji roszczenie o należne wynagrodzenie ulegnie przedawnieniu 30 czerwca 2014 r.

Przerwa i zawieszenie biegu terminu przedawnienia

Bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na czas trwania przeszkody, gdy z powodu siły wyższej osoba uprawniona nie może dochodzić przysługujących jej roszczeń.

W przypadku zawieszenia biegu przedawnienia dotychczasowy upływ przedawnienia pozostaje w mocy. Kontynuowanie biegu pozostałej części przedawnienia następuje po ustaniu przeszkody będącej przyczyną zawieszenia biegu przedawnienia.

Roszczenie o zawarcie umowy o pracę >>

Bieg przedawnienia przerywa się przez dokonanie czynności przed właściwym organem powołanym do rozstrzygania sporów lub egzekwowania roszczeń, przedsięwziętej bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Do takich czynności można zaliczyć, np. wniesienie do sądu pozwu lub złożenie wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Bieg przedawnienia przerywa się także przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której ono przysługuje.

Bieg przedawnienia w przypadku zaległych wynagrodzeń przerywa uznanie roszczenia przez pracodawcę. Należy przez to rozumieć czynność, np. oświadczenie woli, które stwierdza, że dochodzenie roszczenia jest zasadne bądź że świadczenie jest należne. Raz dokonane uznanie roszczenia nie może być cofnięte. Od tej chwili bieg terminu przedawnienia będzie biegł na nowo. Ta sama zasada dotyczy również uznania roszeń z umów cywilnoprawnych.

Podstawa prawna:

• art. 291–295 Kodeksu pracy,
• art. 646, 751 Kodeksu cywilnego.

Orzecznictwo:

• uchwała SN z 10 maja 2000 r. (III ZP 13/00 „Wokanda” 2000/10/25),
• wyrok SN z 7 lipca 1995 r. (II PRN 6/95, OSNP 1996/4/61).