Roczny limit godzin nadliczbowych

W kwestii rocznego maksymalnego limitu godzin nadliczbowych wypowiedział się Departament Prawa Pracy MPiPS (stanowisko w sprawie ustalania rocznego limitu pracy w nadgodzinach z 13 listopada 2008 r., DPR-II-079-612/TW/08) oraz Główny Inspektorat Pracy (stanowisko w sprawie limitu godzin nadliczbowych u kierowców z 7 grudnia 2009 r., GPP-417/501-4560-12/09/PE/RP).

Wpływ art. 6 dyrektywy 2003/88 na poglądy MPiPS i GIP

Według Ministerstwa roczna maksymalna liczba godzin nadliczbowych wynosi 384 albo 376 godzin w zależności od długości rocznego urlopu wypoczynkowego, do którego uprawniony jest pracownik.

Godziny nadliczbowe w zadaniowym systemie czasu pracy >>

Z kolei według GIP graniczny roczny limit godzin nadliczbowych wynosi 416, z zastrzeżeniem że gdy pracownik w danym roku skorzystał z urlopu wypoczynkowego albo był nieobecny z przyczyn usprawiedliwionych, realna liczba godzin nadliczbowych powinna odpowiednio ulec obniżeniu.

Uzasadniając powyższe stanowiska, odwoływano się do regulacji unijnych, a dokładniej do art. 16 lit. b dyrektywy 2003/88. Przepis ten mówi, że państwa członkowskie mogą w celu stosowania art. 6 dyrektywy 2003/88 (regulacja ta określa maksymalny średni tygodniowy wymiar czasu pracy) ustanowić okres rozliczeniowy nieprzekraczający 4 miesięcy. Z kolei w zdaniu 2 zastrzega, że okresów płatnych urlopów wypoczynkowych oraz zwolnień lekarskich nie włącza się ani nie wpływają one na obliczenie średniej.

Ustalanie rocznego limitu godzin nadliczbowych w prawie unijnym

Warto więc zastanowić się, jaki wpływ na ustalanie maksymalnego rocznego limitu godzin nadliczbowych mają art. 6 lit. b oraz art. 16 lit. b dyrektywy 2003/88. Na początek jednak kilka uwag ogólnych.

Po pierwsze, wymóg określenia rocznego limitu godzin nadliczbowych nie wynika z prawa unijnego. Rozwiązanie takie nie jest jednak z nim sprzeczne, ponieważ kształtuje poziom ochrony pracownika korzystniej niż dyrektywa 2003/88.

Po drugie, prawo unijne nie definiuje pojęcia godzin nadliczbowych. Artykuł 6 lit. b dyrektywy 2003/88 jedynie posługuje się tym terminem, stanowiąc, że przeciętny wymiar czasu pracy w okresie 7 dni, łącznie z pracą nadliczbową (ang. overtime), nie przekracza 48 godzin.

W kwestii rozumienia tego pojęcia wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości UE (wyrok z 8 lutego 2001 r., C-350/99), tyle że nie w kontekście powołanego art. 6 lit. b dyrektywy 2003/88, ale art. 2 ust. 2 lit. i dyrektywy Rady 91/533/EWG z 14 października 1991 r. w sprawie obowiązku pracodawcy dotyczącego informowania pracowników o warunkach stosowanych do umowy lub stosunku pracy (DzUrz WE L 288 z 18.10.1991 r., s. 32, DzUrz UE Polskie wydanie specjalne 2004, rozdz. 5, t. 2, s. 3).