REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Dyżur zakładowy w prawie wspólnotowym

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Agnieszka Zwolińska

REKLAMA

Zgodnie z prawem wspólnotowym niezaliczanie do czasu pracy okresu dyżuru zakładowego, podczas którego pracownik nie wykonuje pracy, jest niezgodne z prawem.

Granice kompetencji UE w zakresie prawa pracy wyznaczają postanowienia Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Zgodnie z nim Unia wspiera i uzupełnia działania państw członkowskich polegające na polepszeniu w szczególności środowiska pracy w celu ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników. W ramach realizacji tego celu została wydana dyrektywa określająca niektóre aspekty organizacji czasu pracy. Mowa tu o dyrektywie Rady nr 93/104/WE dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy, która została następnie zastąpiona przez dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2003/88/WE dotyczącą niektórych aspektów organizacji czasu pracy.

REKLAMA

WAŻNE!
Dyrektywa nr 2003/88/WE stanowi konkretyzację postanowień dyrektywy nr 93/104/WE. Wobec czego orzecznictwo wydane na podstawie dyrektywy nr 93/104/WE pozostaje aktualne również pod rządami dyrektywy nr 2003/88/WE.

Zakres unijnych unormowań

Dyrektywa nr 2003/88/WE określa minimalne wymagania higieny i bezpieczeństwa w odniesieniu do organizacji czasu pracy.

W związku z tym dyrektywa określa:

  • minimalny okres dobowego odpoczynku,
  • przerwy,
  • odpoczynek tygodniowy,
  • minimalny okres corocznego urlopu wypoczynkowego,
  • maksymalny tygodniowy wymiar czasu pracy

oraz niektóre aspekty:

Dalszy ciąg materiału pod wideo

– pracy w porze nocnej,
– pracy w systemie zmianowym,
– harmonogramów czasu pracy.

WAŻNE!
Działania UE w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników, zgodnie z art. 153 ust. 5 Traktatu o funkcjonowaniu UE (wcześniej art. 137 ust. 5 Traktatu ustanawiającego WE), nie dotyczą wynagrodzeń. Oznacza to, że dyrektywa nr 2003/88/WE nie reguluje zasad wynagrodzenia pracownika za pracę w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej czy też za czas pełnienia dyżurów polegających na fizycznej obecności pracownika w zakładzie pracy (zwanych dalej dyżurami zakładowymi).

Czas pracy kierowców >>

Czas pracy oraz okresy odpoczynku

Szczególne znacznie dla stosowania regulacji krajowych z zakresu organizacji czasu pracy mają sformułowane w dyrektywie definicje „czas pracy” oraz „okres odpoczynku”.

Czasem pracy jest każdy okres, podczas którego pracownik pracuje, jest do dyspozycji pracodawcy oraz wykonuje swoje działania lub spełnia obowiązki, zgodnie z przepisami lub praktyką krajową. Natomiast okresem odpoczynku jest każdy okres, który nie jest czasem pracy. Z przytoczonych definicji wynika, że w prawie wspólnotowym czas pracy oraz okres odpoczynku są pojęciami wzajemnie się wykluczającymi, nie wyróżnia się kategorii pośredniej między czasem pracy a okresem odpoczynku. W związku z powyższym nasuwa się pytanie, jak traktować dyżur zakładowy, w czasie którego pracownik nie wykonuje pracy, a jedynie oczekuje na jej podjęcie.


Polskie regulacje

REKLAMA

Przypomnijmy, jak kwestię okresu dyżurowania rozwiązano w polskim Kodeksie pracy. Czasu dyżuru, w którym pracownik nie wykonywał pracy, nie wlicza się do czasu pracy, jednocześnie czas pełnienia dyżuru nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku dobowego i tygodniowego (art. 1515 § 2 k.p.). Z przytoczonego powyżej przepisu wynika więc, że w polskim Kodeksie pracy obok czasu pracy oraz okresów odpoczynku wyróżnia się kategorię pośrednią – czas dyżuru, w którym pracownik nie wykonuje pracy, która nie jest traktowana ani jako czas pracy, ani jako okres odpoczynku. Regulacja ta w zakresie dyżuru zakładowego budzi więc uzasadnione wątpliwości co do zgodności z prawem wspólnotowym.

W utrwalonym orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości UE podkreśla się, że terminy „czas pracy” oraz „czas przerw w pracy” mają charakter autonomiczny, a państwa członkowskie nie mogą określać jednostronnie zakresu tych pojęć. Uzależnienie definicji czasu pracy czy okresów odpoczynków od dodatkowych, niewymienionych w dyrektywie, warunków podważałoby skuteczność prawa wspólnotowego. Zaliczenia do czasu pracy tylko okresu pełnienia dyżuru zakładowego, w którym pracownik wykonywał pracę (a więc wprowadzenie dodatkowej przesłanki zakwalifikowania dyżuru zakładowego do czasu pracy), prowadzi do niezgodności prawa polskiego z prawem wspólnotowym.

Ograniczenia w stosowaniu dyżuru pracowniczego >>

Konsekwencje prawne

REKLAMA

Trybunał, wypowiadając się kilkakrotnie na temat dyżurów lekarskich pełnionych w szpitalu (np. w sprawie Jaeger, C–151/02), wyraźnie stwierdził, że cały czas takiego dyżuru, w tym również okresy niewykonywania pracy, należy zaliczyć do czasu pracy pracownika. W okresie pełnienia dyżuru zakładowego pracownik pozostaje do dyspozycji pracodawcy w miejscu przez niego określonym i nie ma swobody rozporządzenia swoim czasem. W związku z tym, według Trybunału, nie można uznać, że część dyżuru, w którym pracownik rzeczywiście nie wykonuje pracy, ale tylko oczekuje na podjęcie jej wykonania, jest czasem odpoczynku.

Co to oznacza w praktyce. Po pierwsze, dyżur zakładowy nie może prowadzić do pozbawienia bądź ograniczenia prawa pracownika do minimalnego okresu nieprzerwanego odpoczynku dobowego oraz tygodniowego. Po drugie, dyżur taki powinien w całości być wliczony do czasu pracy, a w konsekwencji godziny dyżuru łącznie z normalnymi godzinami pracy oraz godzinami nadliczbowymi nie mogą przekraczać maksymalnego przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy.

W związku z powyższym art. 1515 § 2 k.p. w zakresie, w jakim nie zalicza do czasu pracy okresów dyżuru zakładowego, w których pracownik nie wykonuje pracy, jest sprzeczny z prawem wspólnotowym. Wobec czego warto zadać pytanie, czy pracownik może, powołując się na przepisy dyrektywy, w tym na wynikające z nich prawo do maksymalnego tygodniowego wymiaru czasu pracy nieprzekraczającego przeciętnie 48 godzin, skutecznie zakwestionować działania pracodawcy, który do czasu pracy wlicza tylko czas dyżuru, w którym pracownik wykonywał pracę. Odpowiedź twierdząca dotyczy tych przypadków, w których pracodawcą jest państwo. W sporach między pracownikiem a państwem przepisy dyrektywy, jeśli są jednoznaczne, bezwarunkowe – a za takie należy uznać postanowienia art. 6 lit. b) dyrektywy nr 2003/88/WE – mogą być stosowane wprost. Natomiast w sporach z pracodawcą prywatnym, tj. nieutożsamianym z państwem, przepisy dyrektywy nie mogą stanowić bezpośredniej podstawy roszczeń pracownika.

Podstawa prawna:

  • art. 1515 Kodeksu pracy,
  • dyrektywa Rady nr 93/104/WE z 23 listopada 1993 r. dotycząca niektórych aspektów organizacji czasu pracy (DzUrz UE L 307 z 13 grudnia 1993 r., s. 18–24, polskie wydanie specjalne: rozdz. 5, t. 2, s. 197–203),
  • dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2003/88/WE z 4 listopada 2003 r. dotycząca niektórych aspektów organizacji czasu pracy (DzUrz UE L 299 z 18 listopada 2003 r., s. 9–19, polskie wydanie specjalne: rozdz. 5, t. 4, s. 381–391).
Zapisz się na newsletter
Kodeks pracy, urlopy, wynagrodzenia, świadczenia pracownicze. Bądź na bieżąco ze zmianami z zakresu prawa pracy. Zapisz się na nasz newsletter.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Samotni wśród ludzi

Rozmowa z dr Sylwią Hałas-Dej, dziekanem Kozminski Executive Business School w Akademii Leona Koźmińskiego, o tym, jak radzić sobie z izolacją na wysokim stanowisku.

Praca zdalna, zadaniowy czas pracy. Nie, teraz zupełnie inna forma zatrudnienia jest na absolutnym topie rynku pracy, jaka

80 proc. pracowników tymczasowych i kontraktorów odczuwa satysfakcję z pracy projektowej. Wielu specjalistów, kiedy pozna zalety takich form współpracy z firmami, to nie chce już wracać na etat. Dlatego praca projektowa szybko zyskuje zwolenników.

Nowe przepisy o rynku pracy i zatrudnianiu cudzoziemców od 1 czerwca 2025. Co się zmienia?

Od 1 czerwca 2025 r. wchodzą w życie dwie kluczowe ustawy reformujące polski rynek pracy i zasady zatrudniania cudzoziemców. Nowe przepisy zmienią sposób rejestracji bezrobotnych, zniosą ograniczenia wiekowe i wprowadzą nowoczesne narzędzia informatyczne. Co dokładnie się zmienia i kogo dotyczą nowe regulacje?

Debata. Syndrom oszustki - między sukcesem a wątpliwościami

To będzie jedno z najważniejszych spotkań w naszym studio, transmitowane w czasie rzeczywistym na stronie infor.pl.

REKLAMA

Ile godzin tygodniowo pracuje się w UE? Najmniej w Holandii, najwięcej w Grecji, Bułgarii i Polsce

Według danych Eurostatu pracownicy w Unii Europejskiej pracowali średnio 36 godzin w tygodniu. Okazuje się, że w Polsce było to znacznie więcej. Gdzie odnotowano najdłuższe, a gdzie najkrótsze tygodnie pracy?

Jakie kody uprawniają do wyższego dofinansowania z PFRON? [KWOTY 2025]

Kwota dofinansowania, jaką może uzyskać pracodawca, zależy nie tylko od stopnia niepełnosprawności, ale również od rodzaju schorzenia. Czy pojawią się kolejne kody uprawniające do wyższego dofinansowania? Jakie kwoty obowiązują w 2025 r.?

Kapitał początkowy można przeliczyć. To klucz do wyższej emerytury!

Kapitał początkowy to odtworzona wartość składek emerytalnych z okresu przed 1 stycznia 1999 roku, kiedy składki nie były przypisane do indywidualnych kont. Bez kapitału początkowego Twoja emerytura może być znacznie niższa. Sprawdź, jak go wyliczyć i jakie dokumenty są potrzebne, by nie stracić pieniędzy.

Menadżerowie wysokiego szczebla chcą się dogadywać mimo barier budowanych przez przywódców świata

Menadżerowie i światowy biznes stoi w obliczu rosnącej niestabilności – od napięć geopolitycznych i przesunięcia wpływów globalnych, po coraz bardziej spolaryzowaną scenę międzynarodową. Mimo to, wielu menedżerów najwyższego szczebla wciąż wykazuje wiarę w trwałość dotychczasowych struktur i scenariuszy współpracy.

REKLAMA

Pracodawco! Nie zawsze możesz zlecić dodatkowe zadania pracownikowi

Podpisując umowę o pracę, strony zawierają dwustronne zobowiązanie - pracownik obliguje się do świadczenia określonej w umowie pracy, a pracodawca do wypłacania pracownikowi uzgodnionego wynagrodzenia. W praktyce jednak wielu pracodawców wychodzi z założenia, że skoro to oni płacą, to mogą zlecać swoim podopiecznym różnorodne zadania, również te wykraczające poza ustalony zakres obowiązków.

Jawność wynagrodzeń w Polsce: Sejm uchwalił nowelizację Kodeksu pracy. Co się zmieni dla pracodawców i kandydatów do pracy?

Nowelizacja Kodeksu pracy uchwalona przez Sejm wprowadza obowiązek informowania kandydatów do pracy o wynagrodzeniu w procesie rekrutacji. Eksperci podkreślają jednak, że to dopiero początek drogi do pełnej jawności płac w Polsce.

REKLAMA