Obowiązki pracodawcy przy egzekucji

Czynności egzekucyjne w sprawach cywilnych, co do zasady wykonuje wyłącznie komornik. Egzekucja z wynagrodzenia za pracę powinna być skierowana do komornika przy sądzie rejonowym ogólnej właściwości dłużnika. Na podstawie ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji wierzyciel ma prawo wyboru komornika na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Prawo wyboru nie dotyczy jednak spraw o egzekucję z nieruchomości oraz spraw, w których przepisy o egzekucji z nieruchomości stosuje się odpowiednio. W przypadku wyboru komornik działa poza obszarem swojego rewiru komorniczego.

Wierzyciel, dokonując wyboru komornika, składa wraz z wnioskiem o wszczęcie egzekucji oświadczenie na piśmie, że korzysta z prawa wyboru komornika. Komornik wybrany przez wierzyciela nie może odmówić przyjęcia wniosku o wszczęcie egzekucji, dokonania zabezpieczenia lub podjęcia innych czynności wchodzących w zakres jego ustawowych zadań, chyba że w zakresie prowadzonych przez niego egzekucji zaległość przekracza 6 miesięcy. Komornik wybrany przez wierzyciela zawiadamia niezwłocznie o wszczęciu egzekucji lub dokonaniu zabezpieczenia komorników właściwych według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Zawiadomienie może być dokonane za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej.

Chcąc prowadzić egzekucję z wynagrodzenia za pracę, należy we wniosku o wszczęcie egzekucji wskazać świadczenie, które ma być spełnione, a do wniosku dołączyć tytuł wykonawczy. Należy również określić zakład pracy dłużnika. Komornik może zwrócić się do organów administracji publicznej, urzędów skarbowych, ZUS o udostępnienie danych niezbędnych do prawidłowego prowadzenia postępowania egzekucyjnego, w tym w szczególności danych dotyczących płatnika dłużnika. Za nieuzasadnioną odmowę udzielenia komornikowi wyjaśnień lub informacji albo za udzielanie informacji lub wyjaśnień świadomie fałszywych osoba odpowiedzialna może być na wniosek wierzyciela lub z urzędu ukarana przez komornika grzywną.

Komornik wysyła pracodawcy (i dłużnikowi) pismo zawierające informację o zajęciu wynagrodzenia dłużnika do wysokości egzekwowanego świadczenia. Pracodawca nie może wypłacać wynagrodzenia poza częścią wolną od zajęcia aż do pełnego pokrycia długu.

Po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych potrąceniu podlegają tylko następujące należności, według wskazanego porządku:

• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,

• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,

• zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,

• kary pieniężne wymierzane za niektóre naruszenia pracownicze (np. dotyczące przepisów przeciwpożarowych).

Potrącenia mogą być dokonywane w następujących granicach:

• w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych - do wysokości trzech piątych wynagrodzenia,

• w razie egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych - do wysokości połowy wynagrodzenia.

W razie egzekucji innych należności niż alimentacyjne lub dokonywania potrąceń zaliczek udzielonych pracownikowi potrącenia nie mogą przekraczać w sumie połowy wynagrodzenia (z uwzględnieniem kwoty wolnej od potrąceń, o której dalej), a łącznie z potrąceniami alimentacyjnymi - trzech piątych wynagrodzenia.

Nagroda z zakładowego funduszu nagród, dodatkowe wynagrodzenie roczne oraz należności przysługujące pracownikom z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej podlegają egzekucji na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych do pełnej wysokości. Ponadto z wynagrodzenia za pracę odlicza się, w pełnej wysokości, kwoty wypłacone w poprzednim terminie płatności za okres nieobecności w pracy, za który pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia.

Przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości najniższego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Dokonując zajęcia wynagrodzenia za pracę, komornik wzywa pracodawcę, aby w ciągu tygodnia:

• przedstawił za okres 3 miesięcy poprzedzających zajęcie, za każdy miesiąc oddzielnie, zestawienie periodycznego wynagrodzenia dłużnika za pracę oraz oddzielnie jego dochodu z wszelkich innych tytułów,

• podał, w jakiej kwocie i w jakich terminach zajęte wynagrodzenie będzie przekazywane wierzycielowi,

• w razie istnienia przeszkód do wypłacenia wynagrodzenia za pracę złożył oświadczenie o rodzaju tych przeszkód, a w szczególności podał, czy inne osoby roszczą sobie prawa, czy i w jakim sądzie toczy się sprawa o zajęte wynagrodzenie i czy oraz o jakie roszczenia została skierowana do zajętego wynagrodzenia egzekucja przez innych wierzycieli.

Co ważne, pracodawca zobowiązany jest do niezwłocznego zawiadomienia komornika oraz wierzyciela o każdej zmianie wskazanych okoliczności.

Komornik wzywa pracodawcę, aby nie wypłacał dłużnikowi poza częścią wolną od zajęcia żadnego wynagrodzenia, lecz:

• przekazywał zajęte wynagrodzenie bezpośrednio wierzycielowi egzekwującemu, zawiadamiając komornika o pierwszej wypłacie albo

• przekazywał zajęte wynagrodzenie komornikowi w wypadku, gdy do wynagrodzenia jest lub zostanie w dalszym toku postępowania egzekucyjnego skierowana jeszcze inna egzekucja, a wynagrodzenie w części wymagalnej nie wystarcza na pokrycie wszystkich egzekwowanych świadczeń wymagalnych.

Stosownie do okoliczności komornik może również wezwać pracodawcę do przekazywania mu bezpośrednio zajętego wynagrodzenia. Pracodawcy, który nie wypełnia swoich obowiązków, komornik może wymierzyć grzywnę w wysokości do pięciuset złotych. Grzywna może być powtórzona, jeżeli pracodawca nadal uchyla się od wykonania tych czynności w dodatkowo wyznaczonym terminie. Jeżeli pracodawcą nie jest osoba fizyczna, grzywnie podlega pracownik lub wspólnik odpowiedzialny za wykonanie takiej czynności, a w razie niewyznaczenia takiego pracownika lub niemożności jego ustalenia - osoby uprawnione do reprezentowania pracodawcy. Jeżeli pracodawcą jest spółka cywilna, grzywnie podlega którykolwiek ze wspólników. Ponadto zakład pracy, który naruszył obowiązki wynikające z zajęcia, odpowiada za wyrządzoną przez to wierzycielowi szkodę.

Podstawa prawna:

• art. 87 Kodeksu pracy,
• ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (DzU z 2006 r., nr 167, poz. 1191).