Ustanie stosunku pracy - obowiązki pracodawcy

W związku z ustaniem stosunku pracy na pracodawcy spoczywają pewne obowiązki. Niektóre z nich występują w każdym przypadku ustania stosunku pracy, a inne pracodawca ma obowiązek spełnić jedynie w związku z określonym trybem rozwiązania stosunku pracy.

W każdym przypadku ustania stosunku pracy pracodawca ma obowiązek wydania świadectwa pracy. W szczególności świadectwo pracy należy wydać, gdy:

• następuje rozwiązanie stosunku pracy na podstawie wypowiedzenia (zarówno przez pracownika, jak i pracodawcę), na podstawie porozumienia stron, a także w następstwie rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia (zarówno przez pracodawcę, jak i pracownika),
• następuje wygaśnięcie stosunku pracy np. w przypadku śmierci pracownika.

Świadectwo pracy należy wydać pracownikowi niezwłocznie po ustaniu stosunku pracy. Jeśli wydanie świadectwa pracy nie jest możliwe, pracodawca nie później niż w terminie 7 dni od dnia ustania stosunku pracy przesyła świadectwo pracy za pośrednictwem poczty albo doręcza je w inny sposób (§ 2 ust. 2 rozporządzenia MPiPS z 15 maja 1996 r. w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania). Świadectwo pracy wydaje się (doręcza) osobiście pracownikowi lub osobie przez niego wskazanej. Jedynie w przypadku gdy dotychczasowy pracodawca nawiązuje kolejną umowę bezpośrednio po rozwiązaniu poprzedniej umowy o pracę, ma obowiązek wydania świadectwa pracy na żądanie pracownika. Pracownik powinien zgłosić żądanie wydania świadectwa pracy najpóźniej w dniu poprzedzającym dzień, w którym następuje rozwiązanie stosunku pracy.

Natomiast w przypadku śmierci pracownika pracodawca sporządza świadectwo pracy oraz włącza je do akt osobowych zmarłego pracownika. Z wnioskiem o wydanie takiego świadectwa pracy może wystąpić członek jego rodziny albo inna osoba będąca jego spadkobiercą.

Urlop oraz dni na poszukiwanie pracy

W okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik ma obowiązek wykorzystania przysługującego mu urlopu wypoczynkowego, jeśli pracodawca udzieli mu takiego urlopu. Obowiązek wykorzystania w tym czasie urlopu wypoczynkowego dotyczy również urlopu zaległego, co znalazło potwierdzenie w wyroku Sądu Najwyższego z 2 września 2003 r. (I PK 403/2002). W przypadku niewykorzystania przysługującego urlopu - w całości lub w części - z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny

W okresie co najmniej 2-tygodniowego wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego z inicjatywy pracodawcy, pracownik ma prawo do zwolnienia na poszukiwanie pracy. Wymiar zwolnienia jest zależny od długości okresu wypowiedzenia i wynosi odpowiednio:

• 2 dni robocze - w przypadku 2-tygodniowego i 1-miesięcznego okresu wypowiedzenia,
• 3 dni robocze - w przypadku 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia.

W sytuacji skrócenia wypowiedzenia na podstawie art. 36¹ k.p. do jednego miesiąca pracownik ma prawo także do 3-dniowego zwolnienia na poszukiwanie pracy.

Prawo do otrzymania dni wolnych na poszukiwanie pracy jest niezależne od urlopu wypoczynkowego. Tak więc skorzystanie przez pracownika w okresie wypowiedzenia z urlopu wypoczynkowego nie zwalnia pracodawcy z obowiązku udzielenia takiego zwolnienia. Za okres tego zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.