Kiedy zleceniobiorca podlega ubezpieczeniu wypadkowemu

Zobacz zmiany: Ubezpieczenie wypadkowe zleceniobiorcy 2016

Ubezpieczenie wypadkowe dla zleceniobiorcy jest ubezpieczeniem obowiązkowym, jeżeli równocześnie podlega on ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Jednak ubezpieczeniu wypadkowemu nie podlegają osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia (dalej: zleceniobiorcy) oraz osoby z nimi współpracujące, jeżeli wykonują pracę poza siedzibą lub miejscem prowadzenia działalności zleceniodawcy.

To właśnie powyższa definicja miejsca prowadzenia działalności w praktyce powodowała niejasności. Płatnicy, którzy zatrudniają zleceniobiorców, mają wątpliwości, kiedy opłacać za nich składki na ubezpieczenie wypadkowe.

Stanowisko ZUS i MPiPS

Obowiązujące przepisy nie definiują użytego w art. 12 ust. 3 ustawy systemowej pojęcia miejsca prowadzenia działalności zleceniodawcy. W praktyce ZUS wypracował stanowisko, zgodnie z którym, jeżeli w dokumencie o utworzeniu firmy określono miejsce wykonywania działalności jako cały kraj, przemawia to za przyjęciem, że podmiot gospodarczy prowadzi działalność gospodarczą na terenie całego kraju. To oznacza, że zleceniobiorcy podlegający ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym obowiązkowo lub dobrowolnie, obowiązkowo podlegają również ubezpieczeniu wypadkowemu. Tak samo ZUS interpretuje problem miejsca prowadzenia działalności w przypadku, gdy zleceniodawca mający siedzibę np. w Warszawie nie ma w swoim dokumencie o utworzeniu firmy zawartego ograniczenia co do miejsca prowadzenia działalności i powierza zleceniobiorcom objętym ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi wykonanie w imieniu i na rzecz zleceniodawcy określonych czynności faktycznych lub prawnych np. w Szczecinie. ZUS przyjmuje, że płatnik składek rozciąga tym samym swoją działalność na teren Szczecina. Dlatego również w tym przypadku zleceniodawca ma obowiązek zgłosić zleceniobiorców do ubezpieczenia wypadkowego i opłacać z tego tytułu składki.

Stanowisko ZUS jest takie samo jak Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej.

Stanowisko Sądu Najwyższego

Sąd Najwyższy nie podzielił argumentacji przedstawianej przez ZUS. W wyroku z 20 maja 2008 r. (sygn. akt II UK 291/07) stwierdził, że ustawa systemowa nie nadaje pojęciom „siedziba” oraz „miejsce prowadzenia działalności zleceniodawcy” szczególnego, techniczno-prawnego znaczenia. Zdaniem sądu, w pierwszej kolejności trzeba odwołać się do językowego znaczenia tych terminów, w których pojęcie „siedziba” w znaczeniu potocznym jest miejscem, gdzie ktoś stale przebywa (mieszka), miejscem, gdzie znajduje się jakaś instytucja.

Z kolei pojęcie „miejsce” (prowadzenie działalności) w znaczeniu słownikowym jest rozumiane jako część jakiejś przestrzeni, na której ktoś przebywa, coś się znajduje lub odbywa. Miejscem jest także pomieszczenie służące określonym celom (Uniwersalny słownik języka polskiego, PWN 2006).