Podstawa wymiaru zasiłków dla ubezpieczonych innych niż pracownicy

Omówione poniżej zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego stosuje się także przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczenia rehabilitacyjnego i zasiłku macierzyńskiego, z tym że podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego nie ogranicza się do 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za poprzedni kwartał.

Przychód stanowiący podstawę wymiaru

Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu niebędącemu pracownikiem uwzględnia się kwoty stanowiące podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tej podstawy wymiaru, jeżeli przychód obejmuje okres po 31 grudnia 2007 r.

Zasada ta ma zastosowanie do osób podlegających ubezpieczeniu chorobowemu, dla których podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi uzyskany przychód lub wynagrodzenie z tytułu:

• wykonywania pracy nakładczej,
• członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kółek rolniczych,
• wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, jeżeli w umowie określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie,
• wykonywania odpłatnie pracy, na podstawie skierowania, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania.

Powyższej zasady nie stosuje się natomiast do ubezpieczonych, dla których podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi kwota zadeklarowana, kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę albo kwota świadczenia pieniężnego.

Należy pamiętać, że w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu niebędącemu pracownikiem uwzględnia się przychód w faktycznej wysokości, bez uzupełniania.

Okres, z którego ustala się podstawę wymiaru

Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego uwzględnia się przychód uzyskany za okres nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, z tytułu którego przysługuje zasiłek, przy czym za okres nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego uważa się także kolejne okresy podlegania ubezpieczeniu chorobowemu z tego samego tytułu (np. kolejne umowy zlecenia zawarte z tym samym zleceniodawcą, kolejne okresy prowadzenia działalności pozarolniczej).

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu innemu niż pracownik stanowi przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, a jeżeli ubezpieczenie trwało krócej, przychód z faktycznego okresu ubezpieczenia - za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia.

Przykład

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność od 17 listopada 2008 r. i podlegająca od tego dnia dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, choruje od 9 do 18 marca 2009 r. Przeciętny miesięczny przychód stanowiący podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu oblicza się, dzieląc przychód za okres od grudnia 2008 r. do lutego 2009 r. przez 3.

Jeżeli ubezpieczenie powstało w trakcie miesiąca, a niezdolność do pracy powstała w miesiącu następnym, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przychód z pierwszego niepełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia.

Przykład

Ubezpieczony prowadzący pozarolniczą działalność przystąpił do ubezpieczenia chorobowego 9 lutego 2009 r. Wcześniej do 31 stycznia 2009 r. przez 2 lata był zatrudniony na podstawie umowy o pracę. W okresie od 4 do 13 marca 2009 r. osoba ta chorowała. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przychód za luty 2009 r. w faktycznie osiągniętej wysokości.

Jeżeli prawo do zasiłku chorobowego powstało w pierwszym miesiącu kalendarzowym ubezpieczenia chorobowego po 31 grudnia 2007 r., podstawę wymiaru zasiłku dla ubezpieczonych, dla których jest określona najniższa podstawa wymiaru składek, tj.:

• ubezpieczonych wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, deklarujących dochód do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe,
• osób współpracujących z osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,
• ubezpieczonych prowadzących pozarolniczą działalność oraz osób z nimi współpracujących,
• duchownych,

stanowi najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe za miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% podstawy wymiaru składki na to ubezpieczenie.

Jeżeli niezdolność do pracy powstała w pierwszym miesiącu kalendarzowym ubezpieczenia chorobowego po 31 grudnia 2007 r., podstawę wymiaru zasiłku dla ubezpieczonych, dla których nie została określona najniższa podstawa wymiaru składek, stanowi po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71%:

• kwota przychodu określona w umowie przypadająca na pierwszy miesiąc kalendarzowy ubezpieczenia chorobowego - dla ubezpieczonych wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, dla których odpłatność za wykonywanie umowy określono kwotowo,
• kwota przeciętnego miesięcznego przychodu innych ubezpieczonych, z którymi płatnik składek zawarł takie same lub podobne umowy z miesiąca, w którym powstało prawo do zasiłku - dla ubezpieczonych wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, dla których odpłatność za wykonywanie umowy określono w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie,
• przeciętny miesięczny przychód innych członków spółdzielni za miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku - dla ubezpieczonych będących członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,

w przeciętny miesięczny przychód osób wykonujących pracę nakładczą na rzecz danego płatnika składek za miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku - dla osób wykonujących pracę nakładczą.

Należy pamiętać, że jeżeli ubezpieczony, dla którego nie została określona najniższa podstawa wymiaru składek, nabył prawo do zasiłku chorobowego w pierwszym miesiącu ubezpieczenia, a u płatnika składek nie ma innych ubezpieczonych, których przychód powinien zostać przyjęty, podstawę wymiaru zasiłku stanowi przychód osiągnięty przez ubezpieczonego.

Jeżeli w okresie, z którego ustalana jest podstawa wymiaru zasiłku, przychód ubezpieczonego uległ zmniejszeniu wskutek niewykonywania pracy lub działalności w związku z pobieraniem zasiłku chorobowego, opiekuńczego, macierzyńskiego, świadczenia rehabilitacyjnego albo odbywania ćwiczeń wojskowych, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego:

• wyłącza się przychód za miesiące, w których ubezpieczony wykonywał pracę lub działalność przez mniej niż połowę miesiąca,
• przyjmuje się przychód za miesiące, w których ubezpieczony wykonywał pracę lub działalność przez co najmniej połowę miesiąca.

Jeżeli w okresie, z którego ustalana jest podstawa wymiaru zasiłku, ubezpieczony wykonywał pracę przez mniej niż połowę miesiąca z przyczyn wymienionych wyżej i w związku z tym jego przychód w każdym miesiącu uległ zmniejszeniu, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przyjmuje się przychód za wszystkie miesiące.

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego osobom odbywającym służbę zastępczą stanowi miesięczna kwota świadczenia pieniężnego, określona w przepisach o służbie zastępczej, w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tego świadczenia, jeżeli niezdolność do pracy powstała w okresie po 31 grudnia 2007 r.

Minimalna i maksymalna podstawa wymiaru zasiłku

Ubezpieczony niebędący pracownikiem, dla którego jest określona najniższa podstawa wymiaru składek, nie ma gwarancji minimalnej podstawy wymiaru zasiłku odpowiadającej minimalnej podstawie wymiaru składek. Oznacza to, że jeżeli przeciętny miesięczny przychód stanowiący podstawę wymiaru zasiłku jest niższy niż najniższa podstawa wymiaru składek obowiązująca w okresie, w którym przysługuje zasiłek, to podstawy tej nie podwyższa się do minimalnej podstawy wymiaru składek.

Należy pamiętać, że podstawa wymiaru zasiłku chorobowego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej 100% przeciętnego wynagrodzenia. Kwota ta jest ustalana miesięcznie na okres 3 miesięcy, poczynając od trzeciego miesiąca kalendarzowego każdego kwartału.

Ponowne ustalanie podstawy wymiaru

Podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli w pobieraniu zasiłków - bez względu na ich rodzaj - nie było przerwy lub przerwa trwała krócej niż 3 miesiące kalendarzowe. Jeżeli poprzednio pobieranym świadczeniem było świadczenie rehabilitacyjne i w związku z tym podstawa wymiaru podlegała waloryzacji, podstawę wymiaru kolejnego zasiłku stanowi kwota przyjęta jako podstawa wymiaru świadczenia rehabilitacyjnego, tj. po waloryzacji.

Powyższej zasady nie stosuje się przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczeń przysługujących poborowym odbywającym służbę zastępczą.

Podstawa prawna:

• ustawa z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2005 r. nr 31, poz. 267 ze zm.).