Ubezpieczenia członków organów spółek

Osoba fizyczna uzyskuje członkostwo w zarządzie spółki w drodze powołania, w przypadku spółki z o.o. - przez wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej (art. 201 § 4 k.s.h.).

Wybór na członka zarządu spółki kapitałowej powoduje powstanie między spółką a członkiem zarządu stosunku organizacyjnego, regulowanego przede wszystkim przepisami Kodeksu spółek handlowych. W uchwale powołującej skład zarządu może zostać przyznane członkowi zarządu stosowne wynagrodzenie. Sam wybór na członka zarządu spółki kapitałowej nie powoduje jednak powstania między członkiem zarządu a spółką stosunku pracy lub innego stosunku zatrudnienia.

Sytuacja prawna członka zarządu w zakresie ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego zależy od tego, czy pełni on swoje obowiązki wyłącznie na podstawie powołania, czy też została z nim zawarta umowa o pracę lub umowa cywilnoprawna. W tym miejscu warto zwrócić uwagę na wyrok Sądu Najwyższego z 14 lutego 2001 r. (I PKN 258/00), w którym sąd orzekł, że powołanie na członka zarządu nie jest powołaniem w rozumieniu Kodeksu pracy i tym samym nie kreuje stosunku pracy. Powołanie do zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jak również odwołanie powoduje tylko powstanie lub ustanie stosunku organizacyjnego. O tym, czy spółkę z członkiem zarządu łączy inny stosunek prawny, decydują zdarzenia, takie jak na przykład zawarcie umowy o pracę lub umowy zlecenia.

Powołanie

Członkowie zarządu, którzy pełnią swoje obowiązki wyłącznie na podstawie powołania, nie są objęci obowiązkiem ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Na taką zasadę wskazuje pośrednio art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 66 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, które wskazują enumaratywnie osoby objęte obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz ubezpieczenia zdrowotnego. Wśród osób wymienionych w powyższych przepisach nie zostali wymienieni członkowie zarządu spółki kapitałowej.

Umowa o pracę

Obok powołania często w praktyce z członkiem zarządu zawierana jest umowa o pracę. W takim przypadku członek zarządu podlega obowiązkowo wszystkim ubezpieczeniom społecznym (tj. ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu) od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne członka zarządu w takim przypadku stanowi przychód ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, z wyjątkiem m.in.:

• przychodów wymienionych w § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe,
• wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną.

W konsekwencji przychód członka zarządu z tytułu dodatkowo zawieranych ze spółką umów o dzieło, umów zlecenia lub innych umów o świadczenie usług do celów ubezpieczeń społecznych traktowany jest tak jak przychód ze stosunku pracy. Oznacza to, że od takich umów należy potrącić składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, tak jak od umowy o pracę.