Strona główna » Kadry » Kodeks pracy » Stosunek pracy » Nowość: Rzecznik Praw Pracowniczych

Nowość: Rzecznik Praw Pracowniczych

06 lutego 2024, 10:57

Doktor nauk prawnych, adwokat, adiunkt na Wydziale Prawa, Administracji i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie w Katedrze Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego.

Nowość: Rzecznik Praw Pracowniczych — Shutterstock

REKLAMA

Trwają konsultacje i prace w Sejmie RP nad nową instytucją, która w założeniu ma dbać o prawa i interesy pracownicze. Ma być powołany Rzecznik Praw Pracowniczych - jest już projekt ustawy. Czy to koniec z wykorzystywaniem osób na tzw. "śmieciówkach". Poniżej szczegółowe założenia.

Rzecznik Praw Pracowniczych - nowa instytucja dla wszystkich zatrudnionych, koniec z wykorzystywaniem osób na tzw. "śmieciówkach".
Po co Rzecznik Praw Pracowniczych - kolejny urząd, kolejne biura, kolejni urzędnicy, kolejne pieniądze podatników, kolejna martwa instytucja - tak mówią sceptycy pomysłu
Kim jest Rzecznik Praw Pracowniczych?
Jakie zadania ma Rzecznik Praw Pracowniczych?

Rzecznik Praw Pracowniczych - nowa instytucja dla wszystkich zatrudnionych, koniec z wykorzystywaniem osób na tzw. "śmieciówkach".

W Sejmie trwają prace i konsultacje społeczne nad projektem ustawy o Rzeczniku Praw Pracowniczych (dalej jako: projekt). Co bardzo istotne, pomimo nazwy instytucji Rzecznik Praw Pracowniczych (RPP) ma stać na straży praw i interesów osób wykonujących pracę zarobkową, pracę w szerokim rozumieniu. Jest to spójne z tym, że już w Konstytucji RP jest powiedziane w art. 24: praca znajduje się pod ochroną Rzeczypospolitej Polskiej. Państwo sprawuje nadzór nad warunkami wykonywania pracy. Praca, a nie tylko pracownicze stosunki, jest więc to szerokie rozumienie. Takim tokiem kierował się też projektodawca przygotowując nowe przepisy, niejako trochę na zwór instytucji Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, Rzecznika Prawa Pacjentów czy Konsumentów. Rzeczywiście w polskim prawie brakowało takiego podmiotu jak RPP, szczególnie mając na uwadze ciągle nie najlepszą sytuację osób zatrudnionych na tzw. "umowach śmieciowych" - na cywilno-prawnych podstawach. Oczywiście istnieje instytucja Państwowej Inspekcji Pracy - niemniej jednak ma ona w założeniu na celu funkcję kontrolno-nadzorczą nad warunkami wykonywania. Z pewnością jednak organy będą ze sobą współpracowały.

REKLAMA

Po co Rzecznik Praw Pracowniczych - kolejny urząd, kolejne biura, kolejni urzędnicy, kolejne pieniądze podatników, kolejna martwa instytucja - tak mówią sceptycy pomysłu

Jak wynika z uzasadnienia do projektu ustawy powołanie RPP jest potrzebne i w wielu demokratycznych państwach istnieje taka instytucja: "Powoływanie instytucji rzeczniczych stanowi wyraz przekonania, że istnieją takie grupy obywateli, które potrzebują ze strony aparatu władz publicznych szczególnego wsparcia, ponieważ istniejące mechanizmy dochodzenia ich uprawnień i interesów, w tym na drodze sądowej lub administracyjnej, mogą okazywać się niewystarczające, w szczególności jeśli mieliby oni korzystać z nich samodzielnie. Mowa tu o grupach obywateli pozostających w nierównorzędnych relacjach z innymi podmiotami, które mają wobec jednostki różnego rodzaju przewagi: prawne (jak w relacjach między obywatelami a organami władzy publicznej), ekonomiczne (jak w relacjach między instytucjami finansowymi a ich klientami lub pracownikami a pracodawcami) czy 9 informacyjne (jak w relacjach między pacjentami a podmiotami leczniczymi).".

Kim jest Rzecznik Praw Pracowniczych?

Zgodnie z art. 1 projektu: Rzecznik Praw Pracowniczych jest niezależnym organem ochrony prawa powołanym do ochrony wolności, praw i interesów osób wykonujących pracę zależną, bez względu na podstawę ich zatrudnienia, w tym w szczególności – zatrudnionych na podstawie stosunku pracy, stosunków administracyjnoprawnych oraz stosunków cywilnoprawnych. Z wnioskiem mogą zwracać się do Rzecznika osoba wykonująca pracę zależną, związek zawodowy lub inna organizacja społeczna działająca na rzecz osób wykonujących pracę zależną

Ważne

Czego będzie bronił RPP:

Jak wynika z projektu Rzecznik Praw Pracowniczych stoi w szczególności na straży (tu trzeba zaznaczyć, że jest to katalog otwarty, jego zadania mogą być więc inne, niż tylko te wymienione poniżej):

wolności zrzeszania się w związkach zawodowych;
prawa dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach;
wolności wyboru i wykonywania zawodu;
wolności wyboru miejsca pracy;
prawa do minimalnego wynagrodzenia za pracę;
prawa do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy;
prawa do wypoczynku;
prawa do zabezpieczenia społecznego;
wolności od dyskryminacji oraz równości kobiet i mężczyzn.

Jakie zadania ma Rzecznik Praw Pracowniczych?

Zadania RPP są uregulowane w projekcie bardzo szeroko, podobnie jak wskazano wyżej w zakresie generalnych praw i wolności jakich RPP będzie strzegł, tak i w zakresie jego zadań, katalog jest otwarty.

Przykład

Do zadań Rzecznika Praw Pracowniczych należy w szczególności:

opiniowanie projektów aktów normatywnych dotyczących wolności, praw i interesów osób wykonujących pracę zależną oraz mających wpływ na warunki jej wykonywania;
współpraca ze związkami zawodowymi, organizacjami pracodawców, organizacjami społeczno-zawodowymi rolników oraz organizacjami społecznymi, do których celów statutowych należy ochrona wolności, praw i interesów osób wykonujących pracę zależną;
inicjowanie, organizowanie i prowadzenie działalności edukacyjnej, promocyjnej i informacyjnej dotyczącej wolności, praw i interesów osób wykonujących pracę zależną i ich ochrony w Rzeczypospolitej Polskiej;
prowadzenie poradnictwa w zakresie wolności i praw osób wykonujących pracę zależną;
podejmowanie innych działań, o ile służą one ochronie wolności, praw i interesów osób wykonujących pracę zależną.

W zakresie ochrony wolności, praw i interesów osób wykonujących pracę zależną Rzecznik Praw Pracowniczych może:

ogłaszać wystąpienia publiczne, publikowane w środkach masowego przekazu;
występować do właściwych organów z wnioskami o podjęcie inicjatywy ustawodawczej bądź o wydanie lub zmianę innych aktów normatywnych;
skierować wystąpienie do ministra właściwego do spraw pracy;
skierować wystąpienie do właściwego organu Państwowej Inspekcji Pracy;
skierować wystąpienie do właściwego organu, organizacji lub instytucji, w tym – do Sejmu i Senatu oraz właściwych komisji sejmowych i senackich;
skierować wystąpienie podmiotu zatrudniającego osoby fizyczne do wykonywania pracy zależnej, bez względu na podstawę ich zatrudnienia;
żądać wszczęcia przez uprawnionego oskarżyciela postępowania przygotowawczego w sprawie o przestępstwo ścigane z urzędu;
wystąpić z wnioskiem o ukaranie w sprawie o wykroczenie ścigane z urzędu, na zasadach i trybie określonych w przepisach o postępowaniu w sprawach o wykroczenia;
żądać wszczęcia postępowania administracyjnego;
wnieść skargę do sądu administracyjnego;
żądać wszczęcia postępowania w sprawie cywilnej;
wziąć udział w toczącym się postępowaniu cywilnym, karnym, w sprawach o wykroczenia, administracyjnym oraz przed sądami administracyjnym na prawach przysługujących prokuratorowi, w tym wnosić w tych postępowaniach wszystkie środki prawne przysługujące od orzeczeń nieprawomocnych lub nieostatecznych oraz od orzeczeń prawomocnych lub ostatecznych;
występować do Sądu Najwyższego z wnioskiem o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego;
wnosić skargę nadzwyczajną;
występować do Naczelnego Sądu Administracyjnego z wnioskami o podjęcie uchwały mającej na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych;
przystępować do sporów zbiorowych, o których mowa w ustawie z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 123), na wniosek podmiotu reprezentującego interesy pracownicze i po jego stronie - to ostatnie wydaje się mocno kontrowersyjne.