Dyżur w domu 100% płatny, nawet jeśli pracownik nie pracował [jest odpowiedź resortu pracy]

• Petycja do resortu pracy w sprawie dyżuru pracowniczego
• Czy pracodawca może zobowiązać pracownika do dyżuru?
• Gdzie w ramach dyżuru pracownik powinien pozostawać w gotowości?
• Czy czas dyżuru wlicza się do czasu pracy?
• Czy za czas dyżuru przysługuje wynagrodzenie?
• Dyżur w domu 100% płatny, nawet jeśli pracownik nie pracował. Jest odpowiedź resortu pracy
• Wyrok TSUE w sprawie dyżuru pracowniczego
• Czy pracownicy zarządzający mają prawo do wynagrodzenie za dyżur?
• Dyżur a godziny nadliczbowe
• Jakie ma być polecenie pracodawcy co do dyżuru?
• Dyżur domowy czy przysługuje wynagrodzenie?
• Co to jest dyżur pozazakładowy?

Petycja do resortu pracy w sprawie dyżuru pracowniczego

Do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej trafiła petycja w sprawie zmiany przepisów dotyczących dyżurów domowych. Wnioskujący zaapelował do resortu pracy aby zmienić przepisy dot. dyżurów domowych w taki sposób, aby dyżur domowy nakładający na pracownika obowiązki uniemożliwiające mu skupienie się na własnych sprawach - traktować jako czas pracy.

Autopromocja

Czy pracodawca może zobowiązać pracownika do dyżuru?

Tak, pracodawca może zobowiązać pracownika do pozostawania poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę. Jest to wówczas dyżur. Oczywiście czas pełnienia dyżuru nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku, ponieważ: pracownikowi przysługuje w każdej dobie prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku; pracownikowi przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku, obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego.

Gdzie w ramach dyżuru pracownik powinien pozostawać w gotowości?

W ramach dyżuru, pracownik powinien pozostawać w gotowości w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę.

Czy czas dyżuru wlicza się do czasu pracy?

To zależy czy w czasie dyżuru praca była przez pracownika świadczona. Jeżeli nie, to czasu dyżuru nie wlicza się do czasu pracy. Może też być tak, że do czasu pracy zalicza się tylko tę część dyżuru, w której praca była faktycznie wykonywana, a nie czas całego dyżuru.

Autopromocja

Wypadki przy pracy. Procedury i świadczenia

Sprawdź

Czy za czas dyżuru przysługuje wynagrodzenie?

Za czas dyżuru (z wyjątkiem dyżuru pełnionego w domu) pracownikowi przysługuje:

- czas wolny od pracy w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru,

- a w razie braku możliwości udzielenia czasu wolnego - wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania - 60% wynagrodzenia.

Autopromocja

Podstawa wymiaru składek ZUS. Praktycznie rozliczenia

Sprawdź

Dyżur w domu 100% płatny, nawet jeśli pracownik nie pracował. Jest odpowiedź resortu pracy

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w swojej odpowiedzi na petycję wskazało, że z przepisów Kodeksu pracy wynika, że czas dyżuru, w trakcie którego pracownik nie wykonuje pracy, nie jest wliczany do czasu pracy. Jednocześnie wskazać należy, że wprowadzenie w Kodeksie pracy zmian uwzględniających orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE - prowadzących do wliczania czasu dyżuru do czasu pracy w ww. okolicznościach - a także przyznanie pracownikowi prawa do rekompensaty także w przypadku pełnienia dyżuru domowego - rodziłoby istotne skutki dla pracodawców i pracowników. Skutki te mogłyby wystąpić zarówno w stosunku do pracowników i pracodawców sektora prywatnego, jak i publicznego, tj. mogłyby dotyczyć także budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego. 

Wyrok TSUE w sprawie dyżuru pracowniczego

Trybunał Sprawiedliwości UE uznał, że pojęcie „czasu pracy" obejmuje również w całości okresy dyżuru, w tym dyżuru pozazakładowego, w trakcie których nałożone na pracownika ograniczenia obiektywnie i bardzo znacząco wpływają na jego zdolność do swobodnego zarządzania czasem, w którym nie wymaga się od niego świadczenia pracy, oraz do poświęcania się wówczas własnym sprawom. I odwrotnie, w braku takich ograniczeń, jedynie czas związany ze świadczeniem pracy, która w danym przypadku rzeczywiście zostaje wykonana w trakcie takich okresów, należy zakwalifikować jako „czas pracy". Trybunał stwierdził także, że okoliczność, iż okres dyżuru, którego nie można zakwalifikować jako „czas pracy", należy uznać za „okres odpoczynku", nie ma wpływu na ciążące na pracodawcach szczególne obowiązki ustanowione w dyrektywie 89/391/EWG Rady z dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa zdrowia pracowników w miejscu pracy. W szczególności pracodawcy nie mogą wprowadzać okresów dyżurów, które z uwagi na swą długość lub częstotliwość stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa lub zdrowia pracowników, niezależnie od tego, czy okresy te kwalifikuje się jako„ okresy odpoczynku" w rozumieniu dyrektywy 2003/88/WE

Autopromocja

Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych

Sprawdź

Czy pracownicy zarządzający mają prawo do wynagrodzenie za dyżur?

Nie, pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy, nie mają prawa do czasu wolnego za dyżur jak i do dodatkowego wynagrodzenia. Normy ich dobowego i tygodniowego odpoczynku mogą zostać naruszone, bez żadnych konsekwencji dla pracodawcy.

Dyżur a godziny nadliczbowe

Samo pozostawanie w gotowości do pracy nie wystarcza do zakwalifikowania takiego stanu jako pracy w godzinach nadliczbowych (zob. wyrok SN z 9 maja2018 r., III PK 86/17), jednak już godziny efektywnej pracy podczas dyżuru w warunkach wskazanych w KP, jako przekraczające normy czasu pracy ustalone dla pracownika, muszą być traktowane jako godziny nadliczbowe (por. wyr. SN z 31 stycznia 1978 r., I PRN 147/77).

Muszą oczywiście zaistnieć przesłanki co do pracy w godzinach nadliczbowych:

- konieczność prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii

- szczególne potrzeby pracodawcy.

W takiej sytuacji za czas dyżuru przysługuje wynagrodzenie z dodatkiem za pracę w godzinach nadliczbowych.

Jakie ma być polecenie pracodawcy co do dyżuru?

Polecenie pracodawcy co do wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych czy pozostawania na dyżurze nie musi mieć konkretnej formy, bo nie została ona określona przez prawo. Takie polecenie może być wyrażone: ustnie, pisemnie, mailowo. Dopuszczalna jest też forma dorozumiana, czyli np. brak sprzeciwu przełożonego na wykonywanie w jego obecności przez pracownika obowiązków może być zakwalifikowany jako polecenie świadczenia pracy w godzinach nadliczbowych (zob. wyrok SN z 14 maja 1998 r., I PKN 122/98).

Dyżur domowy czy przysługuje wynagrodzenie?

Za czas pełnienia przez pracownika dyżuru w domu nie należy się wynagrodzenia ani żadna rekompensata za to, że pracownik pozostawał w gotowości, nawet czas wolny. Dyżur taki nie jest wliczany do czasu pracy. Pracownik wprawdzie pozostaje w gotowości, jednak posiada pewną swobodę co do czasu spędzanego w domu. Swoboda ta jest ograniczona o tyle, że jeżeli pracownik otrzyma polecenie stawienia się w pracy, musi być w stanie psychofizycznym umożliwiającym mu niemalże niezwłoczne podjęcie pracy. Wydaje się, że skoro taki czas pozostawania w gotowości ingeruję w swobodę i prywatność pracownik, powinno to być jakkolwiek mu wynagrodzone.

Co to jest dyżur pozazakładowy?

Dyżurem pozazakładowym jest dyżur "pod telefonem komórkowym", w trakcie którego pracownik musi mieć włączony telefon, licząc się z koniecznością świadczenia pracy po wezwaniu przez pracodawcę i świadczenia pracy w określonym czasie. Pracownik  musi być przez cały czas gotowy do świadczenia pracy, a więc nie może podejmować takich czynności, które uniemożliwiałyby zarówno gotowość do pracy, jak i gotowość do stawienia się w określonym czasie w miejscu jej wykonywania (np. spożywanie alkoholu czy znaczne oddalenie się od miejsca pracy). Wyznaczenie pracownikowi obowiązków na podstawie tak zwanych "planów osiągalności" pod telefonem ma wszystkie cechy dyżuru pozazakładowego (zob. wyr. SN z 9 grudnia 2011 r., II PK 115/11).

Autopromocja

Zatrudnianie cudzoziemców. Procedury i rozliczenia

Sprawdź