Jak odzyskać od pracownika niedobór powstały w trakcie inwentaryzacji

Wśród należności, które mogą pomniejszać wynagrodzenie pracownika bez jego zgody, nie ma niedoborów ujawnionych w wyniku inwentaryzacji (art. 87 Kodeksu pracy). Zgoda pracownika na dokonywanie tego rodzaju potrąceń z jego wynagrodzenia musi być zatem wyrażona na piśmie. W takim pisemnym oświadczeniu pracownik musi wyraźnie wskazać wysokość potrącenia, na które się zgadza. Nieważne jest wyrażenie przez pracownika, na podstawie art. 91 k.p. w umowie o wspólnej odpowiedzialności materialnej, zgody na potrącanie przez pracodawcę z wynagrodzenia za pracę należności z tytułu niedoborów, które mogą się ujawnić w przyszłości w wyniku inwentaryzacji (uchwała SN z 4 października 1994 r., I PZP 41/94, OSNP 1995/5/63). 

Zobacz: Potrącenia z wynagrodzenia- kiedy pracodawca może to zrobić bez zgody pracownika

WAŻNE!

Potrącenie niedoboru wynikłego podczas inwentaryzacji wymaga pisemnej zgody pracownika.
Zakaz dokonywania potrąceń bez zgody pracownika wynika m.in. z faktu, że za niedobór (lub jego część) odpowiadają wyłącznie sprawcy szkody. Ciężar dowodu braku winy danego pracownika za powstały niedobór spoczywa przede wszystkim na pracowniku (wyrok SN z 13 maja 1982 r., IV PR 119/82). Przykładowo, odpowiedzialność majątkowa jednego ze współodpowiedzialnych pracowników może być nawet w całości wyłączona w razie wykazania przez niego, że szkoda wynikła z przyczyn leżących po stronie drugiego współodpowiedzialnego pracownika i że powstaniu tej szkody nie mógł zapobiec (wyrok SN z 5 stycznia 1970 r., I PR 91/69, OSNC 1970/11/197).

Jeżeli zostanie ustalone, że konkretny pracownik odpowiada za część szkody, to jest niewykluczone, że za resztę niedoboru będzie on odpowiadał wraz z pozostałymi pracownikami na zasadach odpowiedzialności wspólnej (wyrok SN z 3 września 1984 r., IV PR 149/84, OSNC 1985/5–6/72).

Pracownik może zwolnić się od odpowiedzialności majątkowej w takim zakresie, w jakim pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do jej powstania lub zwiększenia (art. 127 Kodeksu pracy w zw. z art. 117 Kodeksu pracy).

PRZYKŁAD

W wyniku remanentu w sklepie stwierdzono niedobory. Jego pracownicy mieli podpisaną umowę o odpowiedzialności za mienie powierzone. Właściciel sklepu wystąpił do sądu z pozwem o zapłatę przez pracowników kwot niedoboru w zakresie ustalonym w umowie. Podczas zeznań stron okazało się, że pracodawca nie zapewniał pracownikom odpowiednich warunków pracy. Sklep był bardzo ciasny, wobec czego część towaru była przechowywana w trzech podręcznych magazynach znajdujących się w różnych punktach miasta. Pracownicy nie zawsze byli w stanie sprawdzać towary dostarczane do sklepu, ponieważ były składane na stosy w ciasnym pomieszczeniu. Ponadto pracownicy skarżyli się na kierownika sklepu, który nie potrafił zorganizować pracy i nie mieli do niego zaufania. Właściciel sklepu nie reagował jednak na te uwagi. Sąd stwierdził w tej sprawie, że do powstania niedoboru w 50% przyczynił się pracodawca. Za pozostałą część niedoboru odpowiadają pracownicy.