Długi okres rozliczeniowy - sprawdź skutki jego wprowadzenia

Okres rozliczeniowy to czas, w którym pracodawca (poza pewnymi wyjątkami, gdy np. na wniosek pracownika można mu udzielić czasu wolnego za godziny nadliczbowe w kolejnym okresie rozliczeniowym) powinien rozliczyć się z pracownikiem w zakresie jego czasu pracy oraz z wynagrodzenia z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych. Długość okresu rozliczeniowego często wpływa na możliwość uniknięcia pracy w godzinach nadliczbowych, dlatego dopasowanie czasu jego trwania do potrzeb pracodawcy jest bardzo ważne.

Ustalenie okresu rozliczeniowego

Informacja dotycząca długości okresu rozliczeniowego powinna być precyzyjna. Nie można np. w regulaminie pracy używać zwrotu kodeksowego i wskazywać, że np.: „pracownicy zakładu są zatrudnieni w podstawowym systemie czasu pracy w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy”. Z takiej informacji bowiem pracownik nie dowie się, czy obowiązujący go okres rozliczeniowy to tydzień, miesiąc czy może 4 miesiące. Dlatego informacja dotycząca okresu rozliczeniowego, bez względu na to, w jakim dokumencie się znajduje, musi wskazywać na jego konkretną długość.

Ponadto należy wskazać początkowe i końcowe ramy okresu rozliczeniowego. Pracownik musi wiedzieć, czy 4-miesięczne okresy rozliczeniowe, które go obowiązują, rozpoczynają się od stycznia, maja lub września czy np. ze względu na większą ilość pracy pod koniec roku, a mniejszą z jego początkiem, zostały ustalone w sposób następujący: grudzień – marzec, kwiecień – lipiec, sierpień – listopad itd. Błędne jest również przyjmowanie, że obowiązujący w zakładzie pracy np. 3-miesięczny okres rozliczeniowy rozpoczyna się odrębnie dla każdego pracownika w dniu jego zatrudnienia przez pracodawcę.

WAŻNE!

Okres rozliczeniowy powinien być ustalony tak, aby precyzyjnie zostały wskazane miesiące, które on obejmuje.

Długość okresu rozliczeniowego została przez ustawodawcę ograniczona. W zależności od systemu czasu pracy, w jakim jest zatrudniony pracownik, maksymalna długość tego okresu jest określona obowiązującymi przepisami. W pewnych przypadkach okres ten może zostać wydłużony ze względu na okoliczności wskazane w Kodeksie pracy.

---

Okresy rozliczeniowe w poszczególnych systemach czasu pracy

System czasu pracy	Podstawowy okres rozliczeniowy	Przedłużony okres rozliczeniowy po spełnieniu określonych warunków
Podstawowy (art. 129 k.p.) Przerywany (art. 139 k.p.) Autopromocja Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych Sprawdź Zadaniowy (art. 140 k.p.)	do 4 miesięcy	● do 6 miesięcy (w rolnictwie, hodowli, przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób) ● do 12 miesięcy (w rolnictwie, hodowli, przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób, jeżeli jest to dodatkowo uzasadnione nietypowymi warunkami organizacyjnymi lub technicznymi mającymi wpływ na przebieg procesu pracy)
Równoważny z możliwością przedłużenia dobowego wymiaru czasu pracy do 12 godzin (art. 135 k.p.)	do 1 miesiąca	● do 3 miesięcy (w szczególnie uzasadnionych przypadkach) ● do 4 miesięcy (przy pracach uzależnionych od pory roku lub warunków atmosferycznych)
Równoważny z możliwością przedłużenia dobowego wymiaru czasu pracy do 16 godzin (art. 136 k.p.) Skróconego tygodnia pracy (art. 143 k.p.) Weekendowy (art. 144 k.p.)	do 1 miesiąca Autopromocja Zatrudnianie cudzoziemców. Procedury i rozliczenia Sprawdź	brak możliwości
Równoważny z możliwością przedłużenia dobowego wymiaru czasu pracy do 24 godzin (art. 137 k.p.)	do 1 miesiąca	● do 3 miesięcy (w szczególnie uzasadnionych przypadkach) ● do 4 miesięcy (przy pracach uzależnionych od pory roku lub warunków atmosferycznych)
Praca w ruchu ciągłym (art. 138 k.p.)	do 4 tygodni	brak możliwości

Wydłużenie podstawowego okresu rozliczeniowego przewidzianego dla danego systemu czasu pracy wymaga zgody zakładowej organizacji związkowej. W przypadku gdy u pracodawcy nie działa taka organizacja bądź nie wyraża ona zgody na takie przedłużenie, pracodawca może dokonać przedłużenia tych okresów po zawiadomieniu właściwego inspektora pracy (art. 150 § 2 Kodeksu pracy). Taka informacja powinna zatem zostać przesłana do właściwego terytorialnie, ze względu na położenie zakładu pracy, Okręgowego Inspektoratu Pracy lub jego oddziału.

Więcej na ten temat znajdziesz w płatnej części serwisu w artykule: Jakie są skutki wprowadzenia długiego okresu rozliczeniowego