Nieobecności w pracy powodujące zmniejszenie wynagrodzenia

Jeśli przepis szczególny tak stanowi, za czas niektórych nieobecności pracownikowi przysługuje wynagrodzenie.

Przykładem takich nieobecności są:

• urlop wypoczynkowy,
• zwolnienie na opiekę nad dzieckiem,
• dni wolne na poszukiwanie pracy w okresie co najmniej 2-tygodniowego wypowiedzenia pracodawcy,
• urlop okolicznościowy,
• czas wolny udzielany pracownikowi będącemu krwiodawcą.

Powyższe nieobecności, jeśli pracownik wynagradzany jest stałymi składnikami wynagrodzenia, nie spowodują żadnych zmian w jego wynagrodzeniu.

Przykład

Pracownik wynagradzany stawką zasadniczą w wysokości 3000 zł oraz miesięczną premią regulaminową w wysokości 500 zł w czerwcu 2012 r. korzystał z jednego dnia opieki nad dzieckiem oraz z dwóch dni urlopu wypoczynkowego. Za ten miesiąc otrzyma jednak pełną pensję w wysokości 3500 zł. Takie nieobecności nie powodują bowiem obniżenia jego wynagrodzenia.

Podobnie jest, gdy pracownik otrzymuje wynagrodzenie składające się ze zmiennych składników. Jednak w tym przypadku, aby zrealizować zasadę, zgodnie z którą powyższe rodzaje nieobecności nie powodują obniżenia wynagrodzenia pracownika, wynagrodzenie ze zmiennych składników za czas nieobecności powinno stanowić średnią z 3 poprzedzających miesięcy – w przypadku urlopu wypoczynkowego, natomiast w przypadku pozostałych nieobecności – z miesiąca, w którym pracownik był nieobecny.

Przykład

Pracownik wynagradzany jest stawką zasadniczą w wysokości 3000 zł oraz prowizją od sprzedaży w wysokości 5% (w czerwcu 5% = 720 zł). W czerwcu 2012 r. pracownik korzystał z 2 dni opieki nad dzieckiem. Za ten miesiąc otrzyma pełną pensję zasadniczą – 3000 zł, jest to bowiem stały składnik wynagrodzenia, oraz 720 zł premii od sprzedaży. Ponadto za czas nieobecności otrzyma wyrównanie do premii w wysokości 80 zł:

720 zł : 144 godz. (czas przepracowany) = 5 zł – co daje wynagrodzenie premiowe za jedną godzinę pracy,

5 zł x 16 godz. (godziny nieobecności w pracy) = 80 zł.

Wyjścia prywatne

Jedną z najczęściej powstających nieobecności w pracy, które powodują obniżenie wynagrodzenia pracownika, jest tzw. wyjście prywatne, czyli zwolnienie pracownika z części dnia pracy w celu załatwienia jego prywatnych spraw. Skoro podczas takiej nieobecności pracownik nie wykonuje pracy, czas takiego wyjścia nie jest wliczany do czasu pracy, a co za tym idzie, nie przysługuje za nie wynagrodzenie. Żaden przepis szczególny nie ustanawia odrębnych regulacji w tym zakresie. Pracownik, który korzysta z takiego wyjścia, co do zasady na koniec miesiąca, w którym z niego korzystał, będzie miał obniżone wynagrodzenie.

Przykład

Pracownik wynagradzany stawką zasadniczą w wysokości 2400 zł oraz dodatkiem stażowym w wysokości 240 zł w czerwcu 2012 r. korzystał z 3 godzin wyjścia prywatnego. Ponieważ za czas takiej nieobecności nie przysługuje wynagrodzenie, za ten miesiąc pracownik otrzymał pensję w wysokości 2590,50 zł:

(2400 zł + 240 zł) : 160 godz. = 16,50 zł, – wynagrodzenie za jedną godzinę pracy,

16,50 zł x 3 godz. = 49,50 zł – równowartość wynagrodzenia za godziny nieprzepracowane,

2640 zł – 49,50 zł = 2590,50 zł.

Jeśli pracownik odpracuje udzielone mu zwolnienie z części dnia pracy na załatwienie spraw prywatnych w tym samym miesiącu, jego wynagrodzenie nie ulegnie obniżeniu. Czas zwolnienia „zbilansuje się” z czasem jego odpracowywania. Należy jednak pamiętać, że odpracowanie wyjścia prywatnego powinno być tak zorganizowane, aby nie powodowało przekroczenia obowiązujących pracownika norm czasu pracy, czyli de facto powstania pracy nadliczbowej.

Inne nieobecności bez wynagrodzenia

Nieobecnościami, które powodują obniżenie wynagrodzenia, są zwolnienia pracownika:

• na czas niezbędny do stawienia się przed organem właściwym w zakresie powszechnego obowiązku obrony,
• na czas niezbędny do stawienia się na wezwanie organu administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, sądu, prokuratury, policji albo organu prowadzącego postępowanie w sprawach o wykroczenia,
• wezwanego w celu wykonywania czynności biegłego w postępowaniu administracyjnym, karnym przygotowawczym, sądowym lub przed kolegium do spraw wykroczeń (na nie więcej niż 6 dni w roku kalendarzowym),
• będącego członkiem ochotniczej straży pożarnej – na czas niezbędny do uczestniczenia w działaniach ratowniczych i do wypoczynku koniecznego po ich zakończeniu oraz w wymiarze do 6 dni w roku kalendarzowym – na szkolenia pożarnicze.

Powyższe zwolnienia powodują obniżenie wynagrodzenia za czas ich trwania. Nie są one bowiem wliczane do czasu pracy i żaden przepis szczególny nie nakłada na pracodawcę obowiązku ich wynagradzania. W takich jednak przypadkach pracodawca ma obowiązek wydać pracownikowi zaświadczenie o wysokości utraconego wynagrodzenia, na podstawie którego pracownik może uzyskać od właściwego organu odpowiednią rekompensatę pieniężną – w wysokości i na warunkach przewidzianych w odrębnych przepisach.

Zwolnienie lekarskie

Zwolnienie pracownika z obowiązku wykonywania pracy na skutek choroby również powoduje obniżenie jego wynagrodzenia. W tym przypadku sytuacja jest jednak nieco inna niż w przypadkach wskazanych powyżej. Za czas zwolnienia lekarskiego (przez 33 dni, a w przypadku pracowników, którzy ukończyli 50 lat – 14 dni zwolnienia w roku kalendarzowym) pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, tzw. wynagrodzenie chorobowe, lecz jest ono co do zasady niższe od wynagrodzenia, jakie pracownik otrzymałby za czas przepracowany – stanowi bowiem 80% podstawy ustalonej jako średnie miesięczne wynagrodzenie z 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym pracownik korzystał z takiego zwolnienia.

Podstawa prawna:

• § 16 rozporządzenia MPiPS z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (DzU nr 60, poz. 281 ze zm.),
• art. 37 § 1, art. 80, art. 92, art. 188 Kodeksu pracy,
• § 5 rozporządzenia MPiPS z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (DzU nr 62, poz. 289 ze zm.),
• § 7–8 rozporządzenia MPiPS z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (DzU nr 2, poz. 14 ze zm.).