Wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy - jak obliczyć?

Wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy dla pracownika przywróconego do pracy

Problem: Sąd przywrócił do pracy pracownika w wieku przedemerytalnym, któremu nieprawidłowo wypowiedzieliśmy umowę o pracę. Osoba ta pozostawała bez pracy przez 5 miesięcy. Przed ustaniem zatrudnienia miała prawo do stałego wynagrodzenia miesięcznego, otrzymywała dodatki i wynagrodzenie za nadgodziny, nagrody, premię regulaminową do 30% pełnej płacy zasadniczej i wynagrodzenie za urlop ze zmiennych składników. Jak należy obliczyć przysługujące pracownikowi wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy? Jakie składniki powinniśmy uwzględnić i z jakiego okresu?

Rada: Wynagrodzenie za czas pozostawania pracownika bez pracy powinni Państwo obliczyć według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. W podstawie wymiaru tego wynagrodzenia należy uwzględnić składniki stałe w wysokości należnej w miesiącu rozwiązania umowy o pracę oraz zmienne składniki wynagrodzenia - z wyjątkiem nagród oraz wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy - wypłacone w okresie 3 miesięcy poprzedzających miesiąc ustania zatrudnienia. Szczegóły w uzasadnieniu.

Uzasadnienie: Wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy obliczane jest z uwzględnieniem zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Jest on ustalany tak jak wynagrodzenie urlopowe, z pewnymi odrębnościami.

Wysokość wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy

Do podstawy obliczenia wynagrodzenia za pozostawanie bez pracy wliczane jest wynagrodzenie oraz inne świadczenia ze stosunku pracy, takie jak m.in.:

• dodatki, np. stażowy, funkcyjny, za warunki pracy, znajomość języków obcych,
• premie regulaminowe,
• wynagrodzenie za godziny nadliczbowe,
• dodatki za pracę w nocy,
• wynagrodzenie za pracę ponadwymiarową pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze etatu,
• wynagrodzenie za czas dyżuru,
• wynagrodzenie za przerwy w pracy w przerywanym systemie czasu pracy.

Z podstawy tej należy wyłączyć wypłaty wymienione w § 6 rozporządzenia urlopowego. W przypadku Państwa pracownika nie należy uwzględniać:

• nagród,
• wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego.

Jak obliczyć wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy?

Aby obliczyć wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, trzeba:

Krok 1. Ustalić podstawę wymiaru wynagrodzenia

Stałe składniki wynagrodzenia uwzględniamy w wysokości należnej pracownikowi w miesiącu, w którym został zwolniony, co jest istotne w sytuacji, gdy wysokość wynagrodzenia uległa wcześniej zmianie, np. wskutek podwyżki.

W przypadku zmiennych składników wynagrodzenia należnych za okresy nie dłuższe niż miesięczne (w sytuacji Państwa pracownika będą to premie regulaminowe oraz wynagrodzenie i dodatki za nadgodziny) do podstawy wymiaru włączamy średnie wynagrodzenie wypłacone w 3 miesiącach poprzedzających miesiąc rozwiązania stosunku pracy.

Składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy dłuższe niż miesięczne (np. premia kwartalna) przyjmujemy w średniej wysokości z 12 miesięcy poprzedzających miesiąc rozwiązania umowy (z opisu stanu faktycznego wynika jednak, że Państwa pracownik nie otrzymywał takich składników).

Krok 2. Ustalić miesięczną stawkę wynagrodzenia

Składniki wynagrodzenia określone w kroku 1 należy zsumować - w ten sposób otrzymujemy podstawę miesięczną.

Następnie podstawę tę mnożymy przez liczbę miesięcy, za które pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za okres pozostawania bez pracy.

Jeżeli wynagrodzenie za okres pozostawania bez pracy przysługuje za pełne miesiące (tak jak w przypadku Państwa pracownika - za 5 miesięcy) nie stosuje się przy jego obliczaniu współczynnika urlopowego. Natomiast gdyby pracownikowi przyznano takie wynagrodzenie za 1 dzień lub jego wielokrotność, wówczas miesięczną podstawę należy podzielić przez współczynnik urlopowy, a następnie pomnożyć przez liczbę dni pracy, za które to wynagrodzenie jest ustalane (§ 2a rozporządzenia w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia).

Przykład

Pracownik miał prawo do 3000 zł miesięcznej stałej pensji. W okresie 3 miesięcy przed rozwiązaniem stosunku pracy na skutek dokonanego przez pracodawcę wypowiedzenia otrzymał również:

• premie miesięczne obliczone od pełnego stałego wynagrodzenia za pracę w wysokości: 450 zł, 600 zł i 550 zł,
• wynagrodzenie i dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych w wysokości: 281 zł, 255 zł i 178,50 zł.

Wyrokiem sądu pracownik został przywrócony do pracy i zasądzono na jego rzecz wynagrodzenie za 5 miesięcy pozostawania bez pracy. Podstawę wymiaru tego wynagrodzenia stanowią:

• płaca zasadnicza, tj. 3000 zł, oraz
• zmienne składniki z okresu 3 miesięcy poprzedzających rozwiązanie stosunku pracy.

Zmienne składniki wynagrodzenia to kwota 2314,50 zł. Należy ją uśrednić w następujący sposób:

• 2314,50 zł : 3 = 771,50 zł (miesięczne wynagrodzenie ze składników zmiennych).

Do stałej pensji (3000 zł) należy doliczyć średniomiesięczne wynagrodzenie obliczone ze składników zmiennych:

• 3000 zł + 771,50 zł = 3771,50 zł (miesięczne wynagrodzenie za pozostawanie bez pracy).

Pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za 5 miesięcy, a zatem: 3771,50 zł x 5 miesięcy = 18 857,50 zł.

Charakter wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy

Pracownik przywrócony do pracy ma prawo do wynagrodzenia za okres pozostawania bez pracy. Wynagrodzenie to ma charakter rekompensaty za szkodę, jaką pracownik poniósł w wyniku utraty wynagrodzenia za pracę wskutek niezgodnego z prawem rozwiązania przez pracodawcę stosunku pracy. Wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy powinno więc odpowiadać wynagrodzeniu za pracę, jakie pracownik otrzymywałby, gdyby w tym czasie pracował. Należy więc uwzględnić wszystkie prawnie dopuszczalne i konieczne zmiany (podwyższenia, ale i obniżenia) w wysokości tego wynagrodzenia, które nastąpiłyby (musiałyby nastąpić), gdyby pracownik kontynuował zatrudnienie (wyrok Sądu Najwyższego z 12 lipca 2011 r., II PK 18/11).

Kiedy przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy?

Tabela. Przypadki, kiedy pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za pozostawanie bez pracy wskutek nieprawidłowego rozwiązania stosunku pracy przez pracodawcę

Okoliczność	Okres, za jaki przysługuje wynagrodzenie
wypowiedzenie (krótsze niż 3-miesięczne)	nie więcej niż za 2 miesiące
wypowiedzenie 3-miesięczne	nie więcej niż za 1 miesiąc
rozwiązanie bez wypowiedzenia	nie więcej niż za 3 miesiące i nie mniej niż za 1 miesiąc
rozwiązanie umowy z pracownikiem chronionym przed wypowiedzeniem (wymienionym w art. 47 Kodeksu pracy)	za cały okres pozostawania bez pracy

Osoba w wieku przedemerytalnym podlega szczególnej ochronie w zakresie trwałości stosunku pracy i w związku z przywróceniem jej do pracy powinna otrzymać wynagrodzenie za cały okres pozostawania bez pracy. Warto podkreślić, że mimo nazwy - wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy - świadczenie to nie jest pomniejszane w przypadku podjęcia innego zatrudnienia w okresie postępowania sądowego. Odnosi się to do pozostawania bez zatrudnienia wskutek nieprawidłowego zakończenia stosunku pracy przez pracodawcę.

Cechą charakterystyczną wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy jest to, że staje się ono wymagalne dopiero w momencie podjęcia pracy w wyniku przywrócenia do niej przez sąd pracy. Jeżeli pracownik nie zgłosił gotowości do świadczenia pracy i nie podjął utraconego zatrudnienia, nie nabywa prawa do tego wynagrodzenia.

Podstawa prawna:

art. 47 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1162

§ 1 pkt 1, § 2a rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy - j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 927

§ 6, § 14-19 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop - Dz.U. Nr 2, poz. 14; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 174, poz. 1353

Powołane orzeczenia sądów:

wyrok Sądu Najwyższego z 12 lipca 2011 r. (II PK 18/11)