Zasiłek opiekuńczy 2020 – zasady, wysokość, wniosek

Zasiłek opiekuńczy – kiedy?

Podstawą prawną zasiłku opiekuńczego jest ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (rozdział 7, art.32-35). Zgodnie z ustawą zasiłek przysługuje osobie ubezpieczonej w razie konieczności sprawowania osobistej opieki nad zdrowym dzieckiem do ukończenia przez to dziecko 8. roku życia w 3 sytuacjach:

1. nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, a także w przypadku choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą lub dziennego opiekuna sprawujących opiekę nad dzieckiem,
2. porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki,
3. pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne.

W dobie pandemii dodano jeszcze jeden przypadek, kiedy można otrzymać zasiłek na dziecko zdrowe do 8. roku życia. Jest to sytuacja koniecznej izolacji dziecka z powodu podejrzenia o nosicielstwo choroby zakaźnej.

Polecamy: Prawo pracy i ZUS 2020 - pakiet PREMIUM

Uznaje się, że nieprzewidziane zamknięcie placówki edukacyjno-wychowawczej to takie, o którym rodzic został poinformowany w terminie nie dłuższym niż 7 dni.

Ponadto, zasiłek pobiera się również w przypadku opieki nad dzieckiem chorym do ukończenia przez nie 14 lat lub w przypadku opieki nad innym chorym członkiem rodziny. Za innego członka rodziny uznaje się: małżonka, rodziców, rodzica dziecka, ojczyma, macochę, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku powyżej 14 lat – jeśli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w czasie sprawowania opieki.

W rozumieniu omawianych przepisów dzieci to dzieci własne ubezpieczonego lub jego małżonka, dzieci przysposobione oraz dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje, gdy nie ma we wspólnym gospodarstwie domowym innej osoby, która mogłaby sprawować opiekę nad dzieckiem lub chorym innym członkiem rodziny. Co ciekawe, ubezpieczony otrzyma zasiłek, jeśli w domu jest inna dorosła osoba, która odpoczywa po nocnej zmianie. Zasada ta nie dotyczy rodzica dziecka do 2. roku życia. W tym przypadku nawet obecność innej osoby nie wyklucza prawa do zasiłku.

Do osób, które mogą znajdować się w czasie pobierania zasiłku we wspólnym gospodarstwie domowym, zalicza się osoby:

• całkowicie niezdolne do pracy,
• chore,
• niesprawne fizycznie lub psychicznie za względu na swój wiek,
• prowadzące gospodarstwo rolne,
• będące pracownikami odpoczywającymi po pracy na nocnej zmianie,
• prowadzące działalność,
• niezobowiązane do opieki na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego - jeśli odmawiają sprawowania opieki.

Podsumowując, zasiłek opiekuńczy przyznaje się, gdy:

1. dziecko w wieku do ukończenia 14. roku życia jest chore,
2. inny członek rodziny jest chory,
3. małżonek lub rodzic dziecka w wieku do 8. roku życia, który stale się nim opiekuje, jest chory lub ma poród,
4. małżonek lub rodzic dziecka w wieku do 8. roku życia, który stale się nim opiekuje, przebywa w szpitalu lub innym zakładzie leczniczym,
5. nieprzewidzianie zamknięto żłobek, przedszkole, klub dziecięcy, szkołę (jeśli dziecko nie ukończyło jeszcze 8. roku życia),
6. niania lub opiekun dzienny chorują (jeśli dziecko nie ukończyło jeszcze 8. roku życia).

Zasiłek opiekuńczy w przypadku opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym

Dodatkowo, zasiłek opiekuńczy przysługuje dłużej w przypadku dzieci niepełnosprawnych. Jeśli chore jest dziecko, które legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, zasiłek opiekuńczy przysługuje aż do ukończenia przez nie 18 lat.

Ustawa wymienia jeszcze dwie inne sytuacje, kiedy, oprócz choroby dziecka niepełnosprawnego, przysługuje zasiłek do ukończenia 18. roku życia. Jest to:

1. poród lub choroba małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, który stale opiekuje się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki,
2. pobyt małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, który stale opiekuje się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne.

Podsumowując, w przypadku dzieci niepełnosprawnych zasiłek opiekuńczy można otrzymać, jeśli:

1. dziecko niepełnosprawne do ukończenia 18. roku życia choruje;
2. małżonek lub rodzic dziecka w wieku do 18. roku życia, który stale opiekuje się nim, jest chory lub ma poród;
3. małżonek lub rodzic dziecka w wieku do 18. roku życia, który stale opiekuje się nim, przebywa w szpitalu lub innym zakładzie leczniczym.

 Zasiłek opiekuńczy dla ojca

Dodatkowo, niezależnie od sytuacji wskazanych powyżej, ustawodawca przewidział 8 tygodni zasiłku opiekuńczego dla ojca dziecka. Jeśli nie upłynęło jeszcze 8 tygodni po porodzie, a matka dziecka:

1) przebywa w szpitalu albo w innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem albo

2) legitymuje się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo

3) porzuciła dziecko

– ubezpieczonemu ojcu dziecka przysługuje wspomniany zasiłek opiekuńczy. Musi on jednak ze względu na konieczność sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem przerwać zatrudnienie lub inną działalność zarobkową. Dopiero wówczas będzie mógł otrzymać zasiłek w wymiarze 8 tygodni.

Wysokość zasiłku w 2020 r.

W 2020 r. nie zmienia się wysokość zasiłku opiekuńczego. W dalszym ciągu jest to 80% podstawy wymiaru zasiłku, a więc dla osób otrzymujących stałe wynagrodzenie, będzie to 80% pensji. Podstawa wymiaru zasiłku to bowiem przeciętne miesięczne wynagrodzenie pracownika wypłacone za okres ostatnich 12 miesięcy.

Warto podkreślić, że prawo do zasiłku opiekuńczego mają wszystkie osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu. Nie ma przy tym znaczenia, ile czasu osoba jest ubezpieczona i czy ubezpieczenie to jest dobrowolne czy obowiązkowe.

Wniosek o zasiłek opiekuńczy

Zasiłek opiekuńczy wypłaca ZUS. Aby otrzymać zasiłek, należy złożyć stosowny wniosek Z-15A (wniosek o zasiłek opiekuńczy z powodu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem) lub Z-15B (wniosek o zasiłek opiekuńczy z powodu sprawowania osobistej opieki nad chorym członkiem rodziny). Wniosek można złożyć w formie papierowej lub elektronicznej.

Pracownica otrzymała zwolnienie lekarskie na dziecko, które zachorowało. Pracodawca otrzymał informację o e-zwolnieniu na swoim profilu PUE ZUS. Kadry przekazały pracownicy wniosek Z-15A do wypełnienia. Pracownica wypełniła i przesłała wniosek do kadr. Pracodawca jako płatnik wypłacił zasiłek z końcem miesiąca.

Okres pobierania zasiłku opiekuńczego

Okres pobierania zasiłku opiekuńczego został uzależniony od rodzaju sprawowanej opieki. W przypadku chorego dziecka do 14 roku życia oraz dziecka zdrowego do 8. roku życia (zamknięcie placówki edukacyjno-wychowawczej lub choroba, poród, przebywanie w szpitalu małżonka lub rodzica dziecka sprawującego opiekę nad nim) można skorzystać z maksymalnie 60 dni zasiłki w roku kalendarzowym. Natomiast w sytuacji chorego dziecka niepełnosprawnego do 18. roku życia lub zdrowego dziecka niepełnosprawnego do 18. roku życia (choroba, poród, pobyt w szpitalu małżonka lub rodzica dziecka stale sprawującego nad nim opiekę) ustawa przyznaje 30 dni zasiłku. Najmniej, bo tylko 14 dni w roku kalendarzowym, przysługuje na opiekę nad innym chorym członkiem rodziny.

Ojciec wykorzystał w styczniu 15 dni opieki nad chorym dzieckiem. W związku z tym do końca roku pozostało 45 dni zasiłku opiekuńczego na rodziców. W marcu zachorowało drugie dziecko i tym razem z zasiłku skorzystała matka - 10 dni. Odejmuje się te 10 dni od wspólnej puli 45 dni, a więc teraz rodzicom zostało 35 dni zasiłku. Limit 60 dni przypisany jest więc na rodziców łącznie i niezależnie od liczby posiadanych dzieci.

Ustawa wprowadza dodatkowe ograniczenie - ubezpieczony, który korzysta z zasiłku na opiekę nad dziećmi i innymi członkami rodziny, może maksymalnie przebywać na zasiłku 60 dni w roku kalendarzowym. Jeśli sprawuje opiekę nad dzieckiem niepełnosprawnym i innymi członkami rodziny wówczas może liczyć na maksymalnie 30 dni zasiłku w ciągu roku.

Co istotne, niewykorzystanie limitu dni zasiłku opiekuńczego nie oznacza przejścia ich na rok kolejny.

Co w przypadku przekroczenia limitu dni zasiłku opiekuńczego? Jeśli limit został przekroczony, kadry powinny zakwalifikować ponadprogramowe dni nieobecności pracownika w pracy jako nieobecność usprawiedliwiona, za którą nie przysługuje wynagrodzenie.

Zasiłek opiekuńczy a dodatkowy zasiłek opiekuńczy wprowadzony w czasie epidemii koronawirusa

W czasie epidemii koronawirusa ustanowiono nowy rodzaj zasiłku - dodatkowy zasiłek opiekuńczy. Był on przyznawany za okres od 12 marca do 26 lipca 2020 r. w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku. Celem nowego zasiłku było zapewnienie rodzicom środków do życia w przypadku zwolnienia się z pracy z powodu konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem, gdyż epidemia wymusiła zamknięcie żłobków, przedszkoli, szkół. Izolacja społeczna spowodowała, że nie przychodziły do pracy nianie i opiekunowie dzienni. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy był kilkakrotnie przedłużany mocą rozporządzeń Rady Ministrów i ostatnim dniem przysługiwania zasiłku był 26 lipca. Od 27 lipca 2020 r. w razie konieczności można korzystać z omawianego w tym artykule zasiłku opiekuńczego. Muszą zostać jednak spełnione warunki do jego przyznania, o których była mowa powyżej. Warto dodać, że okres pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego nie jest wliczany do limitu 60 dni zasiłku opiekuńczego.

Ponadto, rodzice powinni znać inne swoje prawo - 2 dni lub 16 godzin opieki nad dzieckiem w roku kalendarzowym, które są płatne tak jak urlop wypoczynkowy. Więcej na ten temat: Dni wolne na opiekę nad dzieckiem 2020 - wniosek

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dziennik Ustaw rok 2020 poz. 870)

Poszerzaj swoją wiedzę, korzystając z naszego programu

INFORLEX Książki dla Firm

Tylko teraz

598,00 zł

798,00 zł

Przejdź do sklepu