Wysokość składek społecznych zależna od przychodów - zmiany w 2019 r.

Od 1 stycznia 2019 r. osoby fizyczne prowadzące firmę na własny rachunek, których roczny przychód z tytułu wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczył trzydziestokrotności kwoty minimalnego wynagrodzenia (czyli 63 000 zł za 2018 r.), będą mogły płacić niższe składki na ubezpieczenia społeczne. Ich wysokość będzie ustalana proporcjonalnie do przychodu. Tak przewiduje ustawa z 20 lipca 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu obniżenia składek na ubezpieczenia społeczne osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą na mniejszą skalę.

Jak wynika z uzasadnienia do zmian przepisów, podstawowym celem wspomnianej modyfikacji jest dostosowanie wysokości obciążeń ponoszonych przez przedsiębiorców z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne do ich możliwości finansowych. Intencją ww. nowelizacji jest także rozwój przedsiębiorczości, pobudzenie aktywności zawodowej, ograniczenie tzw. szarej strefy oraz poprawa przeżywalności przedsiębiorstw.

Od 2019 r. podstawa składek ZUS dla przedsiębiorców zależna od przychodów

Do końca 2018 r. niezależnie od poziomu rentowności i skali prowadzonego biznesu, przedsiębiorcy opłacają składki na ubezpieczenia społeczne od stałej podstawy ustalanej w oderwaniu od faktycznych przychodów.

Polecamy: Monitor Prawa Pracy i Ubezpieczeń – prenumerata

Od początku 2019 r. dla sporej części przedsiębiorców najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe będzie skorelowana z poziomem uzyskiwanych przez nich przychodów. Z preferencji tej skorzystają osoby:

• prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą indywidualnie, tj. przedsiębiorcy wykonujący działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy - Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych (art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy o sus), których roczny przychód z tytułu ww. działalności w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczył trzydziestokrotności kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu poprzedniego roku (czyli na 2019 r. wspomniany limit będzie wynosić 63 000 zł, co wynika z wyliczenia: 30 x 2100 zł),
• prowadzące działalność gospodarczą w poprzednim roku kalendarzowym przez co najmniej 60 dni kalendarzowych (przesłanka ta ma na celu wyeliminowanie nadużyć w postaci celowego zakładania albo wznawiania działalności w końcu roku kalendarzowego, aby w kolejnym roku móc opłacać składki od najniższej podstawy wymiaru w wysokości 30% minimalnego wynagrodzenia).

Wymienione wyżej przesłanki muszą być spełnione łącznie.

Ustalanie podstawy składkowej proporcjonalnie do przychodów będzie mogło następować maksymalnie do 36 miesięcy w ciągu ostatnich 60 miesięcy. Takie rozwiązanie ma m.in.:

• motywować przedsiębiorców do rozwoju działalności i przechodzenia na tzw. zasady ogólne,
• gwarantować, że ubezpieczeni korzystający przez cały okres aktywności zawodowej z projektowanego rozwiązania osiągną wymagany staż do uzyskania najniższej emerytury.

Do wskazanych limitów czasowych wlicza się, jako pełny miesiąc, każdy miesiąc kalendarzowy, w którym osoba odpowiednio:

• ustalała najniższą podstawę składek zgodnie z nowym mechanizmem lub
• prowadziła własny biznes przez co najmniej jeden dzień kalendarzowy.

Wprowadzenie tego zastrzeżenia ma służyć uproszczeniu arytmetyki wykorzystanych okresów nowych preferencji oraz ograniczeniu potencjalnych przypadków obchodzenia przepisów i wątpliwości związanych z ich wykładnią.

Wyznaczanie podstawy wedle wzoru

Najniższą̨ podstawę̨ wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (w myśl nowych uregulowań) ubezpieczony będzie wyznaczał na dany rok kalendarzowy. Jej wysokość będzie odpowiadała iloczynowi przeciętnego miesięcznego przychodu uzyskanego z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym oraz współczynnika, który na dany rok kalendarzowy zostanie ogłoszony przez Prezesa ZUS, w formie komunikatu w "Monitorze Polskim", w terminie 7 dni od ogłoszenia kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia. Wynik ww. działania będzie podlegał zaokrągleniu do pełnych groszy w górę̨, jeśli końcówka będzie równa lub wyższa niż̇ 0,5 grosza lub w dół, jeśli będzie niższa.

Celem wyliczenia przeciętnego miesięcznego przychodu z działalności gospodarczej, o którym mowa powyżej, płatnik składek będzie musiał posłużyć się wzorem:

roczny przychód z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym
_______________________________________________________________________________________________________ x 30

liczba dni kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym

oraz zaokrąglić wynik do pełnych groszy w górę̨, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż̇ 0,5 grosza lub w dół, jeśli jest niższa.

Najniższa podstawa wymiaru składek skalkulowana zgodnie ze znowelizowanymi przepisami nie może przekroczyć́ 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia i nie może być́ niższa niż̇ 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku.

Niekiedy trzydziestokrotność płacy minimalnej liczymy proporcjonalnie

W przypadku rozpoczęcia, zakończenia lub zawieszenia działalności gospodarczej w ciągu roku kalendarzowego roczny limit przychodu warunkujący korzystanie z nowej preferencji w opłacaniu składek ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu w stosunku do liczby dni faktycznego prowadzenia działalności gospodarczej.

Sprowadza się to do podzielenia trzydziestokrotności kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu poprzedniego roku kalendarzowego przez liczbę̨ dni kalendarzowych w poprzednim roku kalendarzowym i pomnożenia wyniku przez liczbę̨ dni kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym. Wynik podlega zaokrągleniu do pełnych groszy w górę̨, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż̇ 0,5 grosza lub w dół, jeśli jest niższa.

Przykład

Załóżmy, że roczny przychód przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobowo sklep ze sprzętem sportowym wyniósł w 2018 r. 47 630 zł. A zatem jego przeciętny miesięczny przychód wyniósł 3914,79 zł, co wynika z wyliczenia:

• 47630 zł : 365 x 30 = 3914,79 zł.

Przyjmijmy dodatkowo, że współczynnik wykorzystywany do ustalania najniższej podstawy składek społecznych w 2019 r. wyniesie 0,5151. Wzór na jego obliczenie, w myśl ustawy z 20 lipca 2018 r. przedstawia się następująco:

• prognozowane przeciętne wynagrodzenie ogłoszone na dany rok kalendarzowy : minimalne wynagrodzenie za pracę obowiązujące w styczniu danego roku kalendarzowego x 0,24.

Wynik ww. przeliczenia jest zaokrąglany do czterech miejsc po przecinku w górę̨, jeśli na piątym miejscu po przecinku jest liczba równa lub wyższa niż̇ 5 lub w dół, jeśli jest niższa.

Współczynnik na 2019 r. na potrzeby niniejszego przykładu skalkulowano jak niżej:

• 4765 zł (prognozowane przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej przewidziane na 2019 r.) : 2220 zł x 0,24 = 0,5151.

Z uwagi na powyższe, najniższa podstawa wymiaru składek społecznych na 2019 r. w przedstawionych okolicznościach powinna wynieść 2016,51 zł, zgodnie z wyliczeniem:

• 3914,79 zł x 0,5151 = 2016,51 zł.

Gdyby założyć, że omawiany przedsiębiorca otworzył swój sklep, np. dopiero 1 sierpnia 2018 r., wówczas limit przychodu uprawniający go do nowego sposobu wyznaczania podstawy składek powinien zostać ustalony następująco:

• 63 000 zł : 365 dni x 153 dni prowadzenia działalności gospodarczej w 2018 r. = 26 408,22 zł.

Jeśli przedsiębiorca nie przekroczył w 2018 r. ww. progu przychodowego, będzie mógł samodzielnie wyznaczyć swoją najniższą podstawę wymiaru składek społecznych w 2019 r.

Weryfikacja przez ZUS

Dla zagwarantowania poprawności stosowania nowych rozwiązań, ZUS będzie uprawniony do dokonywania weryfikacji prawidłowości ustalenia minimalnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Z tego powodu ustawodawca przewidział obowiązek dostarczania przez przedsiębiorcę na żądanie ZUS, w terminie 14 dni kalendarzowych od doręczenia wezwania, dokumentów potwierdzających wysokość rocznego przychodu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej za poprzedni rok kalendarzowy.\

---

Niewywiązanie się z tego obowiązku będzie oznaczało, że ZUS ustali za wszystkie miesiące danego roku kalendarzowego podstawę wymiaru składek społecznych na zasadach ogólnych, a więc od 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Dodajmy, że na żądanie ZUS informacje o rocznym przychodzie podatnika dla celów ustalenia najniższej podstawy składek będzie też przekazywał Szef Krajowej Administracji Skarbowej.

Wyłączenia z preferencji

Nowy mechanizm kalkulowania najniższej podstawy składkowej nie będzie miał zastosowania do osób, które:

• w poprzednim roku kalendarzowym opłacały podatek dochodowy w formie karty podatkowej i korzystały ze zwolnienia sprzedaży od podatku od towarów i usług na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (w przepisach tych chodzi o osoby, które zostały zwolnione z podatku VAT, gdyż wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł);
• spełniają̨ warunki określone dla tzw. ulgi na start oraz obowiązującej obecnie 24-miesięcznej ulgi dla rozpoczynających działalność, na podstawie art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych;
• w poprzednim roku kalendarzowym prowadziły pozarolniczą działalność gospodarczą przez mniej niż̇ 60 dni kalendarzowych;
• w poprzednim roku kalendarzowym także prowadziły pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 2-5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (twórcy, artyści, osoby prowadzące działalność w zakresie wolnego zawodu, wspólnicy jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólnicy spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej, osoby prowadzące publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe);
• wykonują̨ pozarolniczą działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia pozarolniczej działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej pozarolniczej działalności gospodarczej;
• ustalały najniższą̨ podstawę̨ wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w zależności od przychodu przez 36 miesięcy kalendarzowych w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Różnice w ustalaniu podstawy oskładkowania przedsiębiorcy w 2018 i 2019 r.

Podstawa składek na ubezpieczenia społeczne do końca 2018 r.

Podstawa składek na ubezpieczenia społeczne od 2019 r.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych: prowadzących pozarolniczą działalność oraz z nimi współpracujących; współpracujących z przedsiębiorcami korzystającymi z tzw. ulgi na start, na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców. stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa od 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego na dany rok kalendarzowy. W 2018 r. najniższa podstawa składek społecznych wynosi 2665,80 zł, co oznacza, że całkowity miesięczny koszt ww. składek wynosi: 1228,70 zł (w tym obowiązkowe składki: emerytalna i rentowa, składka na FP i na ubezpieczenie wypadkowe według stopy 1,67%, dobrowolna składka chorobowa), 1163,39 zł (bez składki chorobowej). Dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy - Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych (z wyjątkiem korzystających z ulgi na start), spełniających warunki do tzw. preferencyjnego ZUS-u, najniższa podstawa składek społecznych w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia działalności gospodarczej, wynosi 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2018 r. - 630 zł). A zatem dla tej grupy ubezpieczonych miesięczny koszt składek społecznych to: 199,34 zł (w tym obowiązkowe składki: emerytalna i rentowa, na ubezpieczenie wypadkowe według stopy 1,67%, dobrowolna składka chorobowa) 188,82 zł (bez ubezpieczenia chorobowego).

Osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą indywidualnie, które w poprzednim roku kalendarzowym prowadziły tę działalność co najmniej przez 60 dni kalendarzowych i z tego tytułu osiągnęły przychód w wysokości nieprzekraczającej trzydziestokrotności kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu poprzedniego roku, wyznaczają podstawę składkową według wzoru: przeciętny miesięczny przychodu uzyskany z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym x współczynnik, który ogłaszany jest na dany rok kalendarzowy przez Prezesa ZUS, w formie komunikatu w "Monitorze Polskim". Powyższy wynik podlega zaokrągleniu do pełnych groszy w górę̨, jeśli końcówka będzie równa lub wyższa niż̇ 0,5 grosza lub w dół, jeśli będzie niższa. Pozostali przedsiębiorcy niespełniający przedstawionych wyżej warunków opłacają składki od podstaw ustalanych według reguł obowiązujących przed nowelizacją przepisów.

Podstawa prawna:

• art 1 - 4 ustawy z 20 lipca 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu obniżenia składek na ubezpieczenia społeczne osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą na mniejszą skalę (Dz.U. z2018 r., poz.1577).