Wszystko o różnicach między umową zlecenia a umową o dzieło

Polecamy: RODO dla kadrowych i HR. Wzory dokumentów z objaśnieniami

Za którą umowę nie trzeba płacić? 

Umowa o dzieło zawsze jest umową odpłatną, a to oznacza, że przyjmującemu zamówienie za wykonane dzieło należy się wynagrodzenie. Jeżeli strony nie postanowiły inaczej, jest ono wypłacane w chwili oddania całego dzieła lub poszczególnych jego części.

Natomiast umowa-zlecenie może być zarówno odpłatna, jak i nieodpłatna - zależy to do woli stron umowy. Odstępstwo od reguły odpłatności musi przy tym wynikać:

• z treści umowy
• z okoliczności - na przykład stałej praktyki między stronami, bliskiego charakteru relacji wynikającego z więzi rodzinnej lub towarzyskiej w powiązaniu z niewielkim nakładem wysiłku wymaganego od zleceniobiorcy, niekiedy jednak nie będzie to stosunek obligacyjny a jedynie grzecznościowy.

Wykonanie i czas trwania umowy

Wykonujący dzieło nie musi osobiście go wykonywać, chyba, że taki zapis został zawarty w umowie lub wynika to charakteru dzieła, na przykład artystycznego. - Obciąża go co najmniej osobiste kierowanie osobami, którymi się posługuje i za które odpowiada. Inaczej rzecz się ma w wypadku umowy zlecenia. Co do zasady przyjmującego zlecenie obowiązuje zasada osobistego spełnienia świadczenia. Powierzenie wykonania zlecenia osobie trzeciej może nastąpić, gdy wynika to z umowy, ze zwyczaju lub gdy zleceniobiorca jest do tego zmuszony przez okoliczności - podkreśla mecenas Marta Kowalczyk. 

Czas trwania umowy

Umowa-zlecenie może być zarówno terminowa (z dokładnie określonym terminem jej zakończenia) lub bezterminowa (zawarta na czas nieokreślony). W treści umowy o dzieło powinien znaleźć się zapis wyraźnie wskazujący termin, do którego należy dzieło ukończyć, co ma znaczenie przy zerwaniu umowy.

Zerwanie umowy

Umowy o dzieło co do zasady się nie wypowiada, ale można od niej odstąpić w sytuacjach wyszczególnionych w Kodeksie cywilnym. Jeszcze przed ukończeniem dzieła kontrakt może zostać zerwany w przypadku wadliwego lub sprzecznego z umową wykonywania dzieła. Umowę można zerwać także z powodu znacznego podwyższenia wynagrodzenia kosztorysowego oraz jeśli istnieje prawdopodobieństwo, że wykonawca nie ukończy go w ustalonym terminie. Wreszcie dopóki dzieło nie zostało ukończone, zamawiający może w każdej chwili odstąpić od umowy, nie podając żadnego dowodu. Musi jednak wypłacić wykonawcy wynagrodzenie, odliczając to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła. 

Łatwiej jest przy umowie-zlecenia, którą można zerwać w każdym czasie - zarówno tuż po jego zawarciu, jak i w trakcie zlecenia, bowiem zlecenie jest stosunkiem opartym na wzajemnym zaufaniu stron. Zerwanie zlecenia to czynność jednostronna i do jej dokonania nie jest potrzebna zgoda drugiej strony. Umowę zlecenia można więc zerwać z dnia na dzień bez podawania żadnych przyczyn. Strona, która zrywa kontrakt, musi jednak drugiemu podmiotowi zwrócić poniesione wydatki.