Zasady odpowiedzialności majątkowej urzędników państwowych za rażące naruszenie prawa

17 maja 2011 r. weszła w życie ustawa z 20 stycznia 2011 r. o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa (zwana dalej nową ustawą). Ustawa znajduje zastosowanie do ściśle określonej grupy funkcjonariuszy publicznych, którzy dopuścili się kwalifikowanego naruszenia prawa przy wykonywaniu władzy publicznej. Zwykłe naruszenie prawa przy wykonywaniu władzy publicznej, nieobjęte zakresem obowiązywania nowej ustawy, będzie podlegało dotychczas obowiązującym regulacjom prawnym określającym odpowiedzialność majątkową (art. 120–122 k.p., art. 415 i 441 k.c.) i osobistą (m.in. art. 228 i art. 231 k.k. oraz 108 i nast. k.p.).

Kto jest funkcjonariuszem publicznym

Nowa ustawa wprowadziła węższą definicję funkcjonariusza publicznego niż ta przewidziana w art. 115 § 13 k.k.

Funkcjonariuszem publicznym jest biorąca udział w prowadzeniu sprawy rozstrzyganej w drodze decyzji lub postanowienia osoba:

• będąca organem administracji publicznej w rozumieniu art. 5 § 2 pkt 3 k.p.a. (np. minister, wojewoda),
• która uzyskała upoważnienie do działania w imieniu organu administracji publicznej z mocy ustawy lub odrębnego porozumienia,
• będąca członkiem kolegialnego organu administracji publicznej,
• zatrudniona w ramach stosunku pracy, stosunku służbowego lub umowy cywilnoprawnej (art. 2 ust. 1 pkt 1 nowej ustawy).

Ustawodawca nie wyjaśnił, czy przez pojęcie „wzięcie udziału w prowadzeniu sprawy rozstrzyganej w drodze decyzji lub postanowienia” należy rozumieć wszystkie osoby, które zostały ujawnione w tzw. metryczkach administracyjnych i miały przynajmniej marginalny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, czy też wyłącznie osoby, których wpływ na rozstrzygnięcie sprawy był istotny i rzeczywisty. Słuszne wydaje się po pierwsze pociągnięcie do odpowiedzialności na podstawie nowej ustawy tylko tych ostatnich, a po drugie niestosowanie niczym nieuzasadnionej wykładni rozszerzającej tego pojęcia.