Czas pracy po zmianach w Kodeksie pracy

Zmiany przepisów Kodeksu pracy dotyczą m.in. wydłużenia maksymalnych okresów rozliczeniowych, wprowadzenia tzw. ruchomego czasu pracy oraz rozszerzenia możliwości wprowadzania systemu przerywanego czasu pracy. Nowe przepisy rozwiewają również wątpliwości dotyczące charakteru pracy świadczonej w ramach odrobienia nieobecności w związku ze zwolnieniem z pracy z powodów osobistych oraz tzw. harmonogramów czy też rozkładów czasu pracy.

Dłuższe okresy rozliczeniowe

Wydłużenie okresów rozliczeniowych do 12 miesięcy jest dopuszczalne w każdym systemie czasu pracy, przy zachowaniu okresów rozliczeniowych charakterystycznych dla każdego z nich. Mimo to do wprowadzenia takiego okresu rozliczeniowego konieczne jest wystąpienie obiektywnych przyczyn. Dokonać tego można w dwóch formach: w układzie zbiorowym pracy lub poprzez zawarcie porozumienia pomiędzy związkowymi organizacjami i pracodawcą. Kopię takiego porozumienia pracodawca musi przesłać właściwemu inspektorowi pracy w ciągu 5 dni.

Zobacz również: Wymiar czasu pracy w 2014 r.

Inspektorzy pracy ostrzegają jednak, iż kryteria przewidziane w ustawie są bardzo ogólne, a przepisy nie przewidują dużych możliwości ich ingerencji w tryb zawierania porozumień lub treść postanowień układu zbiorowego pracy, a także w tryb wyłaniania przedstawicieli pracowników. To zaś, że wydłużony okres rozliczeniowy możliwy jest do wprowadzenia we wszystkich systemach czasu pracy, wcale nie jest przez nich uważany za zaletę. Zgodnie z informacjami Państwowej Inspekcji Pracy wydłużenia okresów rozliczeniowych w okresie od sierpnia 2013 r. do połowy kwietnia 2014 r. dokonano w ponad 800 zakładach pracy.

Ruchomy czas pracy

Kolejną nowością, jaką wprowadziła nowelizacja, jest umożliwienie korzystania z tzw. ruchomego czasu pracy. W systemie tym pracownik może wskazać różne godziny, o których chce rozpoczynać pracę w określone dni tygodnia. Moment rozpoczęcia pracy może on także określić poprzez wskazanie „widełek” i tym samym rozpoczynać pracę np. między 8:00 a 10:00. Poza umieszczeniem odpowiednich postanowień w układzie zbiorowym pracy ruchomy czas pracy może zostać wprowadzony także na indywidualny wniosek pracownika. Zmiany dotknęły również system przerywanego czasu pracy, który obecnie dopuszczalny jest także za porozumieniem z pracodawcą oraz na wniosek pracownika.    

Zobacz również: Ruchomy czas pracy w 2014 r.

Przed wprowadzonymi zmianami przepisy Działu VI k.p. nie zawierały rozwiązania kwestii odpracowywania zwolnienia z pracy w celach osobistych – nie było jasne, czy odpracowywanie czasu, na jaki pracownik został zwolniony, stanowi pracę w godzinach nadliczbowych. Nowe przepisy rozwiewają te wątpliwości. Zgodnie z treścią art. 151 §2¹ Kodeksu pracy świadczenie pracy w celu odpracowania takiego zwolnienia nie jest pracą w godzinach nadliczbowych. 

Zobacz również: Czas pracy - zmiany

Nowe zasady sporządzania harmonogramów

Uregulowaniu uległy zasady sporządzania rozkładów czasu pracy pracowników, czyli tzw. harmonogramów. Według niektórych opinii nowe rozwiązania związują pracodawcom ręce, jednak jednocześnie uelastyczniają one praktykę. Harmonogram może zostać ustalony na okres krótszy niż okres rozliczeniowy, musi on jednak wynosić co najmniej 1 miesiąc. Rozwiązanie to ma uniemożliwić ustalanie rozkładu czasu pracy w zbyt krótkim czasie, a nawet z dnia na dzień. Można go wprowadzić w formie pisemnej oraz w formie elektronicznej, na czym skorzystają przede wszystkim pracodawcy wielozakładowi. Pracodawca ma obowiązek przekazać pracownikom treść rozkładu pracy najpóźniej na tydzień przed okresem, na jaki został on wprowadzony, chyba że jego treść wynika z ustawy, umowy bądź obwieszczenia.

Pewnie grupy pracowników mogą zostać wyłączone z harmonogramu. Będą to przede wszystkim pracownicy, którzy pracują w ruchomym czasie pracy.

Ministerstwo Pracy planuje uruchomienie strony internetowej poświęconej zagadnieniom z zakresu czasu pracy. Ostateczny jej kształt wciąż nie został ustalony, ale jej celem będzie informowanie oraz przedstawienie w sposób przystępny aktualnej regulacji dotyczącej czasu pracy.

Zadaj Pytanie: Forum Kadry

Źródło: Konferencja "Wszystko o czasie pracy – stan prawny, problemy, interpretacje po zmianach Działu VI Kodeksu pracy" - 29 kwietnia 2014 r.