System skróconego tygodnia czasu pracy

Pracownicy wykonują pracę w podstawowym systemie czasu pracy w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy, przy zachowaniu 8-godzinnej dobowej normy czasu pracy oraz 40-godzinnej normy tygodniowej. Możliwe jest także świadczenie pracy przez mniej niż 5 dni w tygodniu, przy czym nie skutkuje to koniecznością zmniejszenia jego wymiaru czasu pracy. Praca w tzw. skróconym tygodniu pracy jest odmianą równoważnego czasu pracy.

Na czym polega skrócony tydzień pracy

System skróconego tygodnia pracy jest to taki system czasu pracy, w którym dopuszczalne jest wykonywanie przez pracownika pracy przez mniej niż 5 dni w ciągu tygodnia, przy równoczesnym przedłużeniu dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca (art. 143 k.p.).

Wprowadzenie skróconego tygodnia pracy polega zatem na zmniejszeniu do mniej niż 5 liczby dni pracy w tygodniu bez zmniejszania wymiaru czasu pracy pracownika. Zmniejszenie to musi nastąpić w każdym tygodniu pracy, a liczba dni pracy w poszczególnych tygodniach może być różna.

W systemie skróconego tygodnia pracy pracownik może wykonywać pracę przez różną liczbę godzin na dobę. W jednym tygodniu może pracować 3 dni po 12 godzin dziennie, w kolejnym 4 dni po 10 godzin dziennie. Nie ma także przeszkód, aby pracownik pracował w niedziele i święta (jeżeli jego praca w takie dni jest dopuszczalna zgodnie z art. 151¹⁰ k.p.).

Kluczowe jest, aby przy ustalaniu harmonogramu pracy takiego pracownika nie doszło do przekroczenia dobowej normy czasu pracy oraz utrzymano przeciętnie 40-godzinną tygodniową normę czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym.

Przykład

Pracownik przewoźnika autobusowego świadczy pracę w stałym rozkładzie czasu pracy, tj. od poniedziałku do czwartku po 10 godzin. Nie ma jednak przeszkód prawnych, aby dokonano zmian w jego grafiku i ustalono mu dni pracy w przyjętym 1-miesięcznym okresie rozliczeniowym, np. przez 2 tygodnie na poniedziałek–wtorek i sobotę po 12 godzin oraz przez kolejne 2 tygodnie na wtorek–środę po 12 godzin, w piątek i sobotę po 10 godzin. Istotne jest, aby pracownik ten przepracował średniotygodniowo nie więcej niż 40 godzin; w omawianym przypadku doszło do takiego zbilansowania godzin pracy.

Należy zwrócić uwagę, że w razie gdy pracodawca nie ustalił stałego rozkładu czasu pracy i liczba godzin do przepracowania jest różna w poszczególne dni, tworzenie grafiku czasu pracy będzie konieczne. Pracownik musi mieć bowiem zaplanowane, którego dnia i przez ile godzin ma pracować oraz na którą godzinę ma przyjść do pracy.

Warto także pamiętać, że w związku ze świadczeniem pracy w systemie skróconego tygodnia pracy nie ma przeszkód, aby w przypadkach określonych w art. 151 k.p. zlecana była pracownikowi praca w godzinach nadliczbowych. W takim przypadku pracą nadliczbową będzie praca świadczona przez pracownika ponad obowiązujące go normy czasu pracy, czyli ponad maksymalną 12-godzinną normę dobową (choć w doktrynie prawa pracy można spotkać się także, jak się wydaje z błędnym poglądem, że normą dobową w każdym przypadku jest 8 godzin) oraz ponad przeciętną 40-godzinną tygodniową normę czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym.

Pracodawca ma także obowiązek prowadzić ewidencję czasu pracy pracownika do celów prawidłowego ustalenia jego wynagrodzenia i innych świadczeń związanych z pracą. Przepisy prawa pracy nie przewidują wyłączenia ani ograniczenia tego obowiązku w przypadku pracowników świadczących pracę w systemie skróconego tygodnia pracy.