REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Coraz mniej zatrudnionych i ubezpieczonych niań - dane ZUS

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kinga Piwowarska
Doktor nauk prawnych, adwokat, adiunkt na Wydziale Prawa Uniwersytetu Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie w Katedrze Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego
Coraz mniej zatrudnionych i ubezpieczonych niań - dane ZUS
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Z danych ZUS wynika, że we wrześniu 2023 r. było jedynie ponad 4 tysiące legalnie zatrudnionych niań. Te nianie z tytułu sprawowania opieki nad dziećmi do lat 3 na podstawie umowy uaktywniającej, podlegały ubezpieczeniu zdrowotnemu. 

rozwiń >

Kim jest niania?

Nianią jest osoba fizyczna sprawująca opiekę nad dziećmi na podstawie umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. 

REKLAMA

Niania może się opiekować dopiero nad dzieckiem, które ukończy 20 tydzień życia, czyli od około 4,5 miesiąca życia dziecka

Nianią może być osobą pełnoletnia, zarówno kobieta jak i mężczyzna. Nie może to być rodzic dziecka, ale już osoba spokrewniona może być nianią, np. babcia, dziadek.

Spadek zatrudnienia wśród niań

Ważne
Coraz mniej ubezpieczonych niań

Z danych ZUS wynika, że we wrześniu 2023 r. było jedynie ponad 4 tysiące legalnie zatrudnionych niań. Te nianie z tytułu sprawowania opieki nad dziećmi do lat 3 na podstawie umowy uaktywniającej, podlegały ubezpieczeniu zdrowotnemu. Okazuje się, że jeszcze kilka lat temu bo w 2016 r. i 2017 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych było zgłoszonych dwukrotnie więcej, bo koło 8,6 tys. niań. Ponadto, nawet rok temu, w podobnym okresie, czyli wrzesień 2022 r. niań było zgłoszonych około 5,4 tys. a od stycznia do grudnia 2022 r. było ich przeciętnie 4,9 tys. W okresie od stycznia do września 2023 r. – niań przeciętnie w miesiącu było 4,9 tys.  Co więcej w 2020 r. liczba ubezpieczonych niań wynosiła – 6,1 tysiąca, w 2019 – 6,9 tys., a w 2018 – 7,8 tys., a w 2017 r. i w 2016 r. – po 8,6 tys. niań.

Jak zatrudnić nianię?

KROK 1 - UMOWA UAKTYWNIAJĄCA

Z nianią zawiera się umowę uaktywniającą. Umowę zawiera się w formie pisemnej. Nie jest to umowa o pracę, a umowa cywilnoprawna. Co powinna zawierać umowa? Umowa uaktywniająca powinna określać:

Dalszy ciąg materiału pod wideo
  • strony umowy;

  • cel i przedmiot umowy;

  • czas i miejsce sprawowania opieki;

  • liczbę dzieci powierzonych opiece;

  • obowiązki niani;

  • wysokość wynagrodzenia oraz sposób i termin jego wypłaty;

  • czas, na jaki umowa została zawarta;

  • warunki i sposób zmiany umowy, a także sposób rozwiązania umowy.

Można wskazać, że w pozostałym nieuregulowanym zakresie, obowiązują przepisy kodeksu cywilnego.

Co ważne, płatnik składek zawierający umowę ma obowiązek poinformować ZUS o każdej zmianie, np. o rozwiązaniu czy wygaśnięciu umowy. Płatni musi złożyć druk ZUS ZWUA – wyrejestrowanie niani z ubezpieczeń czy druk ZUS ZWPA – jeżeli płacił składki tylko za nianię , wówczas ZUS przestanie płacić składki za nianię.

KROK 2 - ZGŁOSZENIE SIEBIE DO ZUS JAKO PŁATNIK

Na początku należy zgłosić do ZUS siebie jako płatnika składek. Należy wypełnić formularz ZUS ZFA  i przekazać go do ZUS. Istotne jest to, że płatnikiem składek jest rodzic lub opiekun dziecka, który podpisze umowę uaktywniającą z nianią. Nie może być zatem tak, że matka dziecka zgłosi się do ZUS jako płatnik a umowę z nianią podpisze ojciec, który do ZUS nie jest zgłoszony.

Jeśli prowadzi się działalność gospodarczą i już składało się taki formularz do ZUS, nie trzeba go składać ponownie.

KROK 3 - ZGŁOSZENIE NIANI DO ZUS

Następnie należy zgłosić nianię jako osobę ubezpieczoną, jeśli niania podlega:

  • ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu – należy wypełnić formularz ZUS ZUA,

  • tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu – należy wypełnić formularz ZUS ZZA.

Dokumenty należy przekaż do ZUS. W formularzu należy wpisać kod tytułu ubezpieczenia, który zaczyna się od cyfr 04 30.

KROK 4 - ROZLICZENIE SKŁADEK ZA NIANIĘ

W zależności od tego ile niania zarobiła, taką deklarację należy złożyć, może to być ZUS DRA czy też ZUS DRA oraz raport miesięczny ZUS RCA – jeśli niania podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu lub tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu. Istotny jest termin, należy do 20. dnia następnego miesiąca dostarczyć do ZUS dokumenty rozliczeniowe za nianię (za miniony miesiąc). 

Ubezpieczenie niani

Jakimi ubezpieczeniami objęta jest niania? Niania jest objęta:

Publikacja omawia procedury, orzecznictwo oraz nowe przepisy i doświadczenia procesowe. Pierwsza część koncentruje się na aspektach procesowych sporów, druga część skupia się na najczęstszych sporach z zakresu prawa pracy, a trzecia część przybliża nowe tematy związane z pracą zdalną, kontrolą trzeźwości pracowników i dyrektywami UE.

  • obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi (emerytalnym, rentowymi i wypadkowym);

  • ubezpieczeniem zdrowotnym – jeżeli np. opieka nad dzieckiem jest jej jedyną pracą. Jeżeli np. niania jest zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy i w tym miejscu ma odprowadzane składki wówczas niania podlega tylko ubezpieczeniem zdrowotnym.

  • co do ubezpieczenia chorobowego niania sama decyduje czy chce być nim objęta. Jeśli chce, składka na to ubezpieczenie jest potrącana z jej wynagrodzenia przez płatnika i odprowadzana do ZUS.

Dofinansowanie na zatrudnienie niani

Budżet państwa finansuje składki na ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne za nianię od tej części pensji, która nie jest wyższa niż 50% minimalnego wynagrodzenia.

Kto płaci wynagrodzenie niani?

Wynagrodzenie dla niani wypłaca osoba, z którą zawarła umowę, czyli płatnik. Najczęściej jest to rodzic.

Kto finansuje składki za nianię?

Od 1 stycznia 2018 r. budżet państwa finansuje składki na ubezpieczenia. Za nianię, składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne, opłaca:

REKLAMA

1) Zakład Ubezpieczeń Społecznych - od podstawy stanowiącej kwotę nie wyższą niż 50% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jeżeli opiekujesz się dzieckiem jako zawodowa rodzina zastępcza albo pobierasz zasiłek macierzyński czy przebywasz na urlopie wychowawczym, to budżet państwa nie będzie płacił składek za nianię.

ZUS finansuje składki jeżeli dziecko nie jest w żłobku, klubie dziecięcym ani nie jest pod opieką dziennego opiekuna. Składki za nianię są opłacane przez budżet państwa najdłużej do końca roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 3 lata (chyba, żę nie można zapewnić dziecku opieki przedszkolnej, to do 4 roku życia).

2) rodzic (płatnik składek) - od podstawy stanowiącej kwotę nadwyżki nad kwotą 50% minimalnego wynagrodzenia.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych opłaca składki, w przypadku gdy spełnione są łącznie następujące warunki:

1) niania została zgłoszona przez rodzica do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego;

2) rodzice albo rodzic samotnie wychowujący dziecko są zatrudnieni na pracują na podstawie umowy o pracę, świadczą usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej (z odprowadzanymi składkami), prowadzą pozarolniczą działalność lub działalność rolniczą;

3) dziecko nie jest umieszczone w żłobku, klubie dziecięcym oraz nie zostało objęte opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna.

Zapisz się na newsletter
Kodeks pracy, urlopy, wynagrodzenia, świadczenia pracownicze. Bądź na bieżąco ze zmianami z zakresu prawa pracy. Zapisz się na nasz newsletter.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Microlearning dla pracowników: przyszłość efektywnych szkoleń i nauki czy krótkotrwała moda?

Microlearning przestaje być ciekawostką w edukacji, a staje się realną pomocą w rozwoju pracowników – szczególnie tam, gdzie liczy się czas, efektywność i elastyczność operacyjna. Według danych International Journal of Advanced Research in Science, Communication and Technology (IJARSCT) aż 85% pracowników uznaje krótkie formy nauki za bardziej angażujące, a 75% deklaruje lepsze zapamiętywanie przekazywanych w ten sposób informacji.

NIK: orzekanie i ustalanie poziomu wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami – więcej trudności niż realnej pomocy. Gdzie i dlaczego?

NIK: Orzekanie i ustalanie poziomu wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami – więcej trudności niż realnej pomocy. Gdzie i dlaczego? Jak pokazuje kontrola przeprowadzona przez Delegaturę Najwyższej Izby Kontroli w jednym z dużych miast w Polsce - system jest pełen luk, niedociągnięć i proceduralnych pułapek, które zamiast wspierać, często zniechęcają i utrudniają życie najbardziej potrzebującym. Systemy działania komisji orzeczniczych są wręcz momentami niezgodne z prawem i niesprawiedliwe.

Dodatkowe 6589,67 zł miesięcznie dla najstarszych Polaków z ZUS

Dodatkowe 6589,67 zł miesięcznie dla najstarszych Polaków z ZUS. Należy się każdemu seniorowi, nawet temu, który nie pobiera żadnego świadczenia z ZUS. Taka osoba musi jednak złożyć wniosek. Ile lat trzeba ukończyć, aby móc je otrzymać?

Rekordowy dług w ZUS wynosi prawie 819 mln złotych. Pogarsza się sytuacja finansowa płatników

Rekordowy dług w ZUS w 2025 roku wynosi prawie 819 mln złotych. Dlaczego zadłużenie w ZUS jest tak wysokie? Zdaniem ekspertów dane wskazują m.in. na pogarszającą się sytuację finansową płatników.

REKLAMA

Jedni z milionami, drudzy z groszami. Rekordzista jest zadłużony w ZUS na blisko 819 mln złotych [DANE]

Na koniec czerwca 2025 roku 625 755 aktywnych płatników miało zadłużenie powyżej 0,01 zł względem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). To o 0,6% więcej niż rok wcześniej. Jednocześnie kwota zadłużenia na wszystkie fundusze na aktywnych kontach płatników wyniosła 21,069 mld zł. To o 7,6% więcej niż rok wcześniej. Tak więc: jedni z milionami, drudzy z groszami. Okazuje się, że rekordzista jest zadłużony w ZUS na blisko 819 mln złotych.

Od 1 września 2025 r. spada wynagrodzenie pracowników młodocianych. Znamy nowe stawki

Od września 2025 r. zmienią się minimalne stawki dla pracowników młodocianych zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego. Obniżka wynika z niższego przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w II kwartale 2025 r. Sprawdź, ile wyniesie płaca w poszczególnych latach nauki zawodu i przyuczenia do wykonywania określonej pracy.

MRPiPS wyjaśnia nowe przepisy o zatrudnianiu cudzoziemców [Odpowiedź na pytania Rzecznika MŚP]

W lipcu 2025 r. Rzecznik MŚP skierowała do ministerstwa szereg pytań i wątpliwości dotyczących nowych przepisów o zatrudnianiu cudzoziemców. Oto obszerne wyjaśnienia MRPiPS.

Praca: 10 potknięć, które zamykają drzwi już na starcie

Praca: 10 potknięć, które zamykają drzwi już na starcie - dlaczego to takie ważne? Bo to odpowiedź na niepokojące obserwacje – w wielu branżach coraz częściej zanika kultura rozmów kwalifikacyjnych. Proste zasady dobrego wychowania ustępują pośpiechowi, brakowi przygotowania i nieprofesjonalnym zachowaniom. Czego zatem unikać? Przygotowaliśmy zestawienie najczęściej spotykanych potknięć, które potrafią przekreślić szanse kandydata już na starcie.

REKLAMA

Nowe przepisy dotyczące benefitów pozapłacowych od 2026 r. Jawność wynagrodzeń je obejmie

Nowe przepisy dotyczące jawności wynagrodzeń, które wchodzą w życie z początkiem 2026 roku, obejmują również benefity pozapłacowe. Co to w praktyce oznacza?

Od czerwca 2025 r. miały być ułatwienia dla pracowników na rynku pracy a jest chaos

W dniu 1 czerwca 2025 r. weszła w życie ustawa o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium RP. Wprowadzone zmiany miały zrewolucjonizować procedury związane z uzyskiwaniem zezwoleń na pracę i oświadczeń o powierzeniu pracy obcokrajowcom. W teorii nowe regulacje miały uprościć i przyspieszyć procesy. W praktyce – wiele firm, urzędów i cudzoziemców wpadło w wir organizacyjnego chaosu.

REKLAMA