Strona główna » Kadry » Zatrudnienie » Umowa o pracę » Czy można zawrzeć przedwstępną umowę o pracę?

Czy można zawrzeć przedwstępną umowę o pracę?

26 kwietnia 2023, 11:39

Doktor nauk prawnych, adwokat, adiunkt na Wydziale Prawa Uniwersytetu Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie w Katedrze Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego

praca, pismo, świadectwo pracy, umowa o pracę — Shutterstock

REKLAMA

Czy można zawrzeć przedwstępną umowę o pracę? Czym jest przedwstępna umowa o pracę? Po co przedwstępna umowa o pracę? Co powoduje uchylenie się od zawarcia umowy przyrzeczonej? Jaki może być termin zawarcia przyrzeczonej umowy o pracę?

Czy można zawrzeć przedwstępną umowę o pracę?
Czym jest przedwstępna umowa?
Terminy w umowie przedwstępnej
Uchylenie się od zawarcia umowy przyrzeczonej
Kiedy przedawniają się roszczenia z umowy przedwstępnej?
Po co przedwstępna umowa o pracę?
Termin zawarcia przyrzeczonej umowy o pracę

rozwiń >

Czy można zawrzeć przedwstępną umowę o pracę?

Tak, można zawrzeć przedwstępną umowę o pacę, pomimo tego, że przepisy ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510 ze zm., dalej: kp) nie przewidują wprost możliwości zawarcia takiej umowy. Co ważne, przepisy kp nie wykluczają takiej możliwości. Nie ma zatem zakazu zawierania przedwstępnych umów o pracę, co stanowi przejaw ochrony interesów potencjalnych pracowników.

Co w takiej sytuacji, gdzie szukać przepisów? W takim przypadku należy się odnieść do art. 300 kp, który wskazuje, że "w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy". Dzięki takiej regulacji można się odnieść do ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1360, dalej: kc), która reguluje zagadnienie przedwstępnych umów.

Ponadto utarta praktyka orzecznicza potwierdza, że umowy przedwstępne, zobowiązujące do zawarcia umowy o pracę, nie są również sprzeczne z zasadami prawa pracy (np. uchw. SN z 21 czerwca 1972 r., III PZP 13/72 czy wyr. SN z 17 lipca 2009 r., I PK 26.09).

Czym jest przedwstępna umowa?

Zgodnie z art. 389 kc umowa, przez którą jedna ze stron lub obie zobowiązują się do zawarcia oznaczonej umowy (umowa przedwstępna), powinna określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej.

Terminy w umowie przedwstępnej

Jeżeli termin, w ciągu którego ma być zawarta umowa przyrzeczona, nie został oznaczony, powinna ona być zawarta w odpowiednim terminie wyznaczonym przez stronę uprawnioną do żądania zawarcia umowy przyrzeczonej.

Jeżeli obie strony są uprawnione do żądania zawarcia umowy przyrzeczonej i każda z nich wyznaczyła inny termin, strony wiąże termin wyznaczony przez stronę, która wcześniej złożyła stosowne oświadczenie.

Jeżeli w ciągu roku od dnia zawarcia umowy przedwstępnej nie został wyznaczony termin do zawarcia umowy przyrzeczonej, nie można żądać jej zawarcia.

Uchylenie się od zawarcia umowy przyrzeczonej

Zgodnie z art. 390 kc, jeżeli strona zobowiązana do zawarcia umowy przyrzeczonej uchyla się od jej zawarcia, druga strona może żądać naprawienia szkody, którą poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej. Strony mogą w umowie przedwstępnej odmiennie określić zakres odszkodowania. Jednak gdy umowa przedwstępna czyni zadość wymaganiom, od których zależy ważność umowy przyrzeczonej, w szczególności wymaganiom co do formy, strona uprawniona może dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej.

Polecamy: „Zatrudnianie i zwalnianie pracowników. Obowiązki pracodawców 2023"

Kiedy przedawniają się roszczenia z umowy przedwstępnej?

Roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta. Jeżeli sąd oddali żądanie zawarcia umowy przyrzeczonej, roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym orzeczenie stało się prawomocne.

Nie obowiązuje więc tu generalny, 3 letni termin przedawnienia, charakterystyczny dla roszczeń z zakresu prawa pracy.

Po co przedwstępna umowa o pracę?

Tak umowa daje przyszłemu pracownikowi i pracodawcy gwarancję, że w terminie określonym w umowie przedwstępnej, jako w umowie przyrzeczonej zostanie zawarty stosunek pracy. Strony mają więc gwarancję co do tego, że w przyszłości będzie zawarta umowa o pracę na określonych warunkach, wskazujących m.in. pracownika, pracodawcę, termin rozpoczęcia pracy i rodzaj pracy, wynagrodzenie, czas pracy.

Co ważne, w orzecznictwie podkreślono, że: "jeżeli nie doszło do zawarcia umowy przedwstępnej, bo rokowania stron nie czynią zadość wymaganiom art. 389 KC i nie ustalają istotnych postanowień, o których mowa w art. 29 § 1 KP, a w szczególności nie określają rodzaju pracy, terminu jej rozpoczęcia i wynagrodzenia odpowiadającego rodzajowi pracy, to żadna ze stron pertraktacji nie jest uprawniona do dochodzenia zawarcia umowy o pracę na podstawie art. 390 § 2 KC w zw. z art. 300 kp" (zob. wyr. SN z 10.9.1997 r., I PKN 243/97).

Termin zawarcia przyrzeczonej umowy o pracę

Stosując art. 389 kc do stosunku pracy odpowiednio należy uznać, że termin nadejścia (wystąpienie) zdarzenia wyznaczającego pośrednio termin zawarcia przyrzeczonej umowy o pracę musi być konkretny i znany stronom przynajmniej w przybliżeniu. Jest tak dlatego, że z terminem zawarcia umowy o pracę pozostaje w najściślejszym związku termin nawiązania stosunku pracy. Termin ten może więc być wyznaczony jednostkami miary czasu (np. za tydzień, miesiąc lub kwartał), opisem daty (np. dzień górnika, pierwszy dzień wiosny) lub zdarzenia (np. rozpoczęcie żniw). Przykładowo wskazanie okresu "od 26 kwietnia do końca 26 maja 2023 r." nie czyni zadość wymogom prawidłowego określenia początkowego terminu umowy o pracę.