Zatrudnienie w służbie cywilnej - zmiany i lustracja

• Służba cywilna
• Kto jest członkiem korpusu służby cywilnej?
• Co się zmienia w służbie cywilnej
• Lustracja i dezubekizacja w służbie cywilnej ! Na wzór zmian w Policji?
• Sprzeciw Rzecznika Praw Obywatelskich
• Dzień Służby Cywilnej i odznaka dla pracownika służby cywilnej

Lustracja i dezubekizacja w służbie cywilnej ! Na wzór zmian w Policji?

Ustawa wprowadza całkowicie nowy przepis art. 4a, który jest dodany po art. 4, który z kolei określa wymogi wobec osób zatrudnianych w służbie cywilnej, są to m.in. korzystanie z pełni praw publicznych; brak skazania prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe czy cieszenie się nieposzlakowaną opinią.

Zgodnie z nowym art. 4a ustawy:

W służbie cywilnej nie może być zatrudniona osoba, która:

• w okresie od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r. pracowała lub pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa
• lub była współpracownikiem tych organów w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów.

Ustawodawca konsekwentnie "walczy więc z przeszłością" - na wzór regulacji wprowadzonych w ustawie o Policji. Stosunki pracy z zatrudnionymi osobami, będą wygaszone z mocy prawa.

Z uzasadnienia do ustawy wynika, że: "W przypadku naborów do służby cywilnej zakaz wprowadzany na mocy art. 4a ustawy będzie wstępnie (na potrzeby naboru) weryfikowany analogicznie jak w przypadku warunków określonych w art. 4 tej ustawy. Na potrzeby przeprowadzenia naboru będą więc składane odpowiednie oświadczenia za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Zaś dopiero osoba wyłoniona do zatrudnienia będzie składała oświadczenie lustracyjne zgodnie z ustawą lustracyjną.".

Sprzeciw Rzecznika Praw Obywatelskich

Już w maju 2023 r. RPO podkreślał wadliwość projektowanych regulacji wskazując, że:

• Oznacza to odpowiedzialność zbiorową w stosunkach pracy, co jest niezgodne z zasadą ochrony pracy (art. 24 Konstytucji).
• Brak prawa do odwołania się do sądu i brak prawa do indywidualnej oceny postawy osoby zatrudnionej w okresie państwa komunistycznego. 
• Wygaszanie stosunków pracy ze wskazanymi w ustawie osobami, nie przewiduje jakiejkolwiek indywidualnej oceny tych pracowników. Jest to niezgodne z zasadą sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji RP). Zakłada bowiem jednakowe negatywne traktowanie wszystkich pracowników, niezależnie od ich dorobku zawodowego.
• Ustawa nieproporcjonalnie ogranicza, wbrew zasadom z art. 31 ust. 3 Konstytucji prawa dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach (art. 60 Konstytucji), a także wolności wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy (art. 65 Konstytucji).

Dzień Służby Cywilnej i odznaka dla pracownika służby cywilnej

Dzień 17 lutego ustanawia się Dniem Służby Cywilnej. Ponadto wprowadzono odznakę Honorową za Zasługi dla Służby Cywilnej. Odznaka jest zaszczytnym, honorowym wyróżnieniem i może być nadawana za szczególne zasługi na rzecz służby cywilnej. Odznakę nadaje Prezes Rady Ministrów po zasięgnięciu opinii Szefa Służby Cywilnej.