Budżetówka: Pracownicy mogą stracić prawo do trzynastki!

• Dodatkowe wynagrodzenie roczne
• Brak prawa do trzynastki
• Nieusprawiedliwiona nieobecność w pracy
• Stan nietrzeźwości w pracy
• Dyscyplinarne wydalenie z pracy lub ze służby
• Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika

Dodatkowe wynagrodzenie roczne

Dodatkowe wynagrodzenie roczne, potocznie zwane trzynastką, przysługuje pracownikom sfery budżetowej. 

Trzynastkę ustala się w wysokości 8,5% sumy wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika w ciągu tego roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie.

Wypłata następuje do końca marca w roku kalendarzowym następującym po roku, za który przysługuje dodatkowe wynagrodzenie roczne.

Brak prawa do trzynastki

Przepisy określają sytuacje, w których pracownik straci prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego. Chodzi tu o:

• nieusprawiedliwioną nieobecność trwającą dłużej niż 2 dni,
• stawienie się do pracy lub przebywanie w pracy w stanie nietrzeźwości,
• wymierzenie pracownikowi kary dyscyplinarnej wydalenia z pracy lub ze służby,
• rozwiązanie z pracownikiem umowy o pracę bez wypowiedzenia z jego winy.

Nieusprawiedliwiona nieobecność w pracy

Sytuacją, która powoduje pozbawienie pracownika prawa do wynagrodzenia rocznego, jest nieusprawiedliwiona nieobecność trwająca dłużej niż 2 dni. Wynika z tego, że 2 dni nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy nie spowodują utraty prawa do trzynastki. Dopiero trzeci dzień takiej nieobecności będzie skutkował brakiem dodatkowego wynagrodzenia rocznego.

Przepisy nie wyjaśniają, czy nieusprawiedliwiona nieobecność pracownika trwająca dłużej niż 2 dni powinna mieć charakter ciągły, czy może być przerywana. Należy założyć, że trzeci dzień nieusprawiedliwionej nieobecności, bez względu na to, czy przypadnie bezpośrednio po 2 dniach nieobecności nieusprawiedliwionej czy w terminie późniejszym, spowoduje utratę prawa do trzynastki.

Stan nietrzeźwości w pracy

Pracownik straci prawo do trzynastki w razie stawienia się do pracy w stanie nietrzeźwości. Nie otrzyma on dodatkowego wynagrodzenia rocznego także wtedy, gdy przebywał w zakładzie pracy w stanie nietrzeźwości.

W wyniku kontroli trzeźwości pracownika możliwe jest stwierdzenie obecności alkoholu wskazującej na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości. 

Do utraty prawa do trzynastki prowadzi jedynie stwierdzenie stanu nietrzeźwości u pracownika. Stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu albo obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm³.

Natomiast stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm³. Wykazanie, że pracownik jest po użyciu alkoholu nie spowoduje utraty dodatkowego wynagrodzenia rocznego.

Dyscyplinarne wydalenie z pracy lub ze służby

Utrata prawa do wynagrodzenia rocznego może wynikać z wymierzenia pracownikowi kary dyscyplinarnej wydalenia z pracy lub ze służby. 

Karę dyscyplinarną wydalenia z pracy w urzędzie za naruszenie obowiązków pracownika ponoszą urzędnicy państwowi mianowani. Także urzędnicy służby cywilnej ponoszą karę dyscyplinarną wydalenia ze służby cywilnej, a pracownicy służby cywilnej – wydalenia z pracy w urzędzie.

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika

Dodatkowego wynagrodzenia rocznego nie otrzyma pracownik, z którym umowa o pracę z jego winy została rozwiązana bez wypowiedzenia. Chodzi tu o dyscyplinarne rozwiązanie umowy o pracę w razie:

• ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych;
• popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem;
• zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z przyczyn niezawinionych przez pracownika nie powoduje utraty przez niego prawa do trzynastki.

Podstawa prawna:

• art. 3 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1690)
• art. 52 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465)
• art. 34 ustawy z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1917)
• art. 114 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (j.t. Dz.U. z 2022 r. poz. 1691 ze zm.)