Kolejna przegrana ZUS-u

W sumie skargi złożyło do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka ok. 130 polskich rodziców. Pierwszą z nich Trybunał rozpatrzył we wrześniu 2009 r. Kolejne wyroki zapadły w październiku br. w sprawie dziesięciorga rodziców. Trybunał orzekł na ich rzecz od 8 tys. do 12 tys. euro odszkodowania. We wtorek Trybunał zajął się skargami kolejnych dwanaściorga rodziców.

Wszystkie rozpatrywane sprawy dotyczą decyzji tego samego - rzeszowskiego oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Oddział ten najpierw w 2001 r., na podstawie zaświadczeń lekarskich, przyznał wcześniejsze emerytury (tzw. EWK) rodzicom opiekującym się dziećmi chorymi m.in. ma astmę, skoliozę, przewlekłe alergie, a następnie rok później odebrał im prawo do tego świadczenia. ZUS spytał bowiem o opinię głównego lekarza orzecznika, a ten w każdej z tych spraw stwierdził, że na podstawie zebranych dokumentów nie można uznać, iż dziecko wymaga stałej opieki rodzica i że schorzenie można zaliczyć do chorób wymienionych w rozporządzeniu Rady Ministrów z 15 maja 1989 r. To na podstawie tego rozporządzenia były przyznawane wcześniejsze emerytury.

Tymczasem rodzice, zaraz po uzyskaniu prawa do emerytury, rezygnowali z pracy, by opiekować się chorymi dziećmi. Jedna z takich spraw dotyczyła we wtorek Zofii Sikory, która przez prawie trzydzieści lat (od 1974 r.) pracowała i płaciła składki. W 2001 r. złożyła wniosek do ZUS o przyznanie jej prawa do wcześniejszej emerytury ze względu na konieczność opieki na córką chorą na atopowe zapalenie skóry i astmę. Początkowo ZUS przyznał jej emeryturę w wysokości 512 zł, ale rok później, po konsultacji z głównym lekarzem orzecznikiem, stwierdził, że dziewczynka nie wymaga stałej opieki. Kobieta odwołała się do sądu w Rzeszowie, ale ten oddalił jej odwołanie. Podobnie zrobiły: sąd apelacyjny i Sąd Najwyższy.

Sikora wniosła więc skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu. Zarzuciła polskim władzom naruszenie art. 1 protokołu nr 1 do konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Zgodnie z tym przepisem każda osoba ma prawo do poszanowania swego mienia i nikogo nie można pozbawiać własności, chyba że przemawia za tym interes publiczny.

We wtorek, rozpatrując każdą z dwunastu skarg, ETPC orzekł, że Polska naruszyła ten przepis. Trybunał uznał, że decyzje rzeszowskiego ZUS o cofnięciu prawa do wcześniejszej emerytury, podtrzymane następnie przez polskie sądy, były naruszeniem prawa do własności w rozumieniu art. 1 protokołu nr 1 do konwencji. Z tego powodu Trybunał zasądził na rzecz skarżących rodziców od 7 tys. do 12 tys. euro odszkodowania.