Urlop opiekuńczy nie na: ojczyma, macochę, teściów, dziadków, wnuki i rodzeństwo. Nowelizacja KP już dyskryminuje?

• Dyskryminacja w zakresie urlopu opiekuńczego
• Czym jest KAS?
• Urlop opiekuńczy dla pracowników Krajowej Administracji Skarbowej
• Kim są członkowie rodziny funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej a kim członkowie rodziny innych pracowników?
• Naruszone zostały zasady techniki prawodawczej - przez nieuzasadnione/ różne zdefiniowanie jednego pojęcia!
• Czy funkcjonariusz zachowuje prawo do uposażenia za czas urlopu opiekuńczego?

Dyskryminacja w zakresie urlopu opiekuńczego

Ustawa z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2023 poz. 641, dalej: nowelizacja) dyskryminuje pracowników, poprzez nieuzasadnione zawężenie definicji: "rodziny". Ale o co tak naprawdę chodzi? Rodzina to rodzina. Okazuje się, że nie. Na gruncie nowelizacji różnie rozumiana jest:

• rodzina w stosunku do pracownika, co do którego stosuje się przepisy kodeksu pracy i co do nauczycieli, policjantów, funkcjonariuszy Straży Granicznej, strażaków, funkcjonariuszy Służby Więziennej, funkcjonariuszy Służby Ochrony Państwa, funkcjonariuszy Straży Marszałkowskiej
• i różnie rozumiana jest rodzina w stosunku do funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej (zatrudnionych w KAS). 

Chodzi o pojęcie rodziny w kontekście urlopu opiekuńczego.

Czym jest KAS?

 KAS czyli Krajowa Administracja Skarbowa - stanowi wyspecjalizowaną administrację rządową wykonującą zadania z zakresu realizacji dochodów z tytułu podatków, należności celnych, opłat oraz niepodatkowych należności budżetowych, ochrony interesów Skarbu Państwa oraz ochrony obszaru celnego Unii Europejskiej, a także zapewniającą obsługę i wsparcie podatnika i płatnika w prawidłowym wykonywaniu obowiązków podatkowych oraz obsługę i wsparcie przedsiębiorcy w prawidłowym wykonywaniu obowiązków celnych. W ramach KAS wyodrębnia się Służbę Celno-Skarbową, będącą jednolitą i umundurowaną formacją, którą tworzą funkcjonariusze.

Urlop opiekuńczy dla pracowników Krajowej Administracji Skarbowej

W ustawie z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 615, dalej: ustawa) również wdrożono przepisy dyrektywy w zakresie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej oraz w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów. W ustawie dodano art. 218a i art. 218b, które dotyczą urlopu opiekuńczego i urlopu z powodu działania siły wyżej

Funkcjonariuszowi przysługuje prawo do urlopu opiekuńczego w wymiarze 5 dni w roku kalendarzowym w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych.

Kim są członkowie rodziny funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej a kim członkowie rodziny innych pracowników?

Kim są członkowie rodziny funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej?	Kim są członkowie rodziny pracowników z KP, jak i nauczycieli, policjantów, funkcjonariuszy Straży Granicznej, strażaków, funkcjonariuszy Służby Więziennej, funkcjonariuszy Służby Ochrony Państwa, funkcjonariuszy Straży Marszałkowskiej ?
Zgodnie z nowelizacją, przez członka rodziny uważa się: małżonka rodziców ojczyma macochę teściów dziadków wnuki rodzeństwo dzieci.	Zgodnie z nowelizacją, przez członka rodziny uważa się: syna córkę matkę ojca małżonka W katalogu brakuje: ojczyma, macochy, teściów, dziadków, wnuków, rodzeństwa.

Naruszone zostały zasady techniki prawodawczej - przez nieuzasadnione/ różne zdefiniowanie jednego pojęcia!

W Polsce, tworząc prawo (co jak widać ma miejsce z różnym skutkiem) należy stosować rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie "Zasad techniki prawodawczej" (Dz.U. 2002 nr 100 poz. 908, dalej rozporządzenie). 

Zgodnie z § 147 ust. 1 rozporządzenia: Jeżeli w ustawie lub innym akcie normatywnym ustalono znaczenie danego określenia w drodze definicji, w obrębie tego aktu nie wolno posługiwać się tym określeniem w innym znaczeniu. 

Jak widać w nowelizacji, w ramach jednego aktu prawnego, w różny sposób zdefiniowano jedno pojęcie, tj. rodzinę. Wprawdzie § 147 ust. 2 rozporządzenia wskazuje wyjątek, przewidując, że jeżeli zachodzi konieczność odstąpienia od zasady wyrażonej w ust. 1, wyraźnie podaje się inne znaczenie danego określenia i ustala się jego zakres odniesienia. 

Jednak jaka zachodziła tu konieczność? Czy jest jakiś czynnik, że funkcjonariusze KAS mogą być uprzywilejowani w stosunku do "standardowych" pracowników oraz w stosunku do innych funkcjonariuszy i pracowników wymienionych w nowelizacji, którym również przysługuje urlop opiekuńczy, tj.: nauczycieli, policjantów, funkcjonariuszy Straży Granicznej, strażaków, funkcjonariuszy Służby Więziennej, funkcjonariuszy Służby Ochrony Państwa, funkcjonariuszy Straży Marszałkowskiej.

Czy dyferencjacja jest tutaj uzasadniona. Wydaje się, że nie, szczególnie w obrębie grupy funkcjonariuszy! Co do zasady, praca każdego człowieka ma tą samą wartość. A jeżeli chodzi o tak wrażliwe kwestie jak sprawowanie opieki nad bliskim członkiem rodziny, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych, nie widzę przeszkód, aby i w Kodeksie pracy i w innych ustawach dotyczyło to: szerszego grona rodziny, tj. małżonka, rodziców, ojczyma, macochy, teściów, dziadków, wnuków, rodzeństwa, dzieci.

W uzasadnieniu do projektu ustawodawca wskazał, że: "Zaproponowana definicja członka rodziny jest wzorowana na definicji członka rodziny określonej w art. 233 ust. 3 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej, dotyczącej zwolnienia funkcjonariusza Służby Celno-Skarbowej od pełnienia służby z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny". Dobrze, jednak dlaczego więc nie rozszerzył definicji rodziny w ramach KP i innych ustaw?

Ponadto należy zadać pytanie dlaczego ustawodawca w nowelizacji uregulował uprawnienia tylko części grup zawodowych. Co np. z pracownikami urzędów państwowych, z pracownikami samorządowymi i innymi grupami zawodowymi. Ponownie, nie wiadomo. 

Czy funkcjonariusz zachowuje prawo do uposażenia za czas urlopu opiekuńczego?

Nie, za czas urlopu opiekuńczego funkcjonariusz nie zachowuje prawa do uposażenia (chociaż to jest spójne z innymi regulacjami).

Jakie są zasady udzielania urlopu opiekuńczego funkcjonariuszowi KAS? W zakresie nieuregulowanym do urlopu opiekuńczego stosuje się odpowiednio przepisy rozdziału Ia działu siódmego Kodeksu pracy.