Dobrowolne ubezpieczenia emerytalne, rentowe i zdrowotne

Dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe

Osoba, która w związku z utratą pracy przestała podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, ma jednak prawo kontynuować je dobrowolnie. Takie prawo przyznaje jej art. 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Podstawa wymiaru składek

Kontynuacja dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych wiąże się z obowiązkiem opłacania składek na przedmiotowe ubezpieczenia, a ciężar finansowania tych składek w całości spoczywa na zainteresowanym. Z tego też względu istotne znaczenie ma wysokość przedmiotowych składek, na którą z kolei ma wpływ podstawa ich wymiaru. Podstawa wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe, o których mowa w art. 10 tej ustawy, stanowi zadeklarowana przez ubezpieczonego kwota nie niższa jednak niż kwota minimalnego wynagrodzenia, w 2012 r. jest to kwota 1500 zł (art. 18 ust. 7 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Zgłoszenie do ubezpieczeń

Objęcie dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony. Wniosek o objęcie dobrowolnymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi ma charakter sformalizowany, gdyż osoba, chcąca kontynuować dobrowolnie te ubezpieczenia, musi złożyć w ZUS odpowiednio wypełniony formularz ZUS ZUA z kodem tytułu ubezpieczenia 19 00 XX. Istotne jest przy tym to, że osoby, które są obejmowane ubezpieczeniami społecznymi na zasadach dobrowolności, zgłaszają wniosek o objęcie ich ubezpieczeniem w terminie przez nie wybranym. Obecnie obowiązujące przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie określają więc terminu, którego upływ sprawiałby, że nie jest dopuszczalne dobrowolne kontynuowanie ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.

Osoba, która dobrowolnie kontynuuje ubezpieczenia emerytalne i rentowe, w kontaktach z ZUS występuje w dwojakiej roli – ubezpieczonego i płatnika składek. Nie oznacza to jednak, że oprócz zgłoszenia się do ZUS jako ubezpieczony musi również zarejestrować się w ZUS jako płatnik składek, składając odpowiednio wypełniony formularz ZUS ZFA. Brzmienie art. 43 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie pozostawia bowiem wątpliwości, że zgłoszenie do ubezpieczeń, dokonywane przy wykorzystaniu formularza ZUS ZUA, jest równocześnie traktowane jak zgłoszenie płatnika składek.

Zmiana wprowadzona reformą emerytalną

Ustawa z 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 637) wprowadziła istotną zmianę w zakresie dobrowolnych ubezpieczeń emerytalno-rentowych. Zmiana wejdzie w życie od 1 stycznia 2013 r. Możliwość zgłoszenia się do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych będą miały wszystkie osoby, które nie posiadają tytułu do objęcia tymi ubezpieczeniami obowiązkowo (art. 7 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych po nowelizacji). Ubezpieczyć się będą zatem mogły nie tylko osoby, dla których dobrowolne ubezpieczenia są kontynuacją ubezpieczeń obowiązkowych (np. po utracie pracy czy zakończeniu działalności gospodarczej), ale każda osoba, która nie ma tytułu do objęcia ubezpieczeniami (np. wykonująca pracę wyłącznie na podstawie umowy o dzieło).

Nie zmienią się dotychczasowe zasady wyłączenia z dobrowolnych ubezpieczeń w razie nieopłacania w terminie składek należnych na te ubezpieczenia, zasady ustalania podstawy wymiaru składek oraz ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek w danym roku kalendarzowym.