Jak wystawić zaświadczenie dla ZUS o przychodzie emeryta/rencisty
Obowiązujące przepisy nie zabraniają emerytom i rencistom podejmować zatrudnienia i uzyskiwać z tego tytułu przychodu. Jeśli jednak są to zarobki z działalności objętej obowiązkiem ubezpieczeń społecznych (np. pozostawania w stosunku pracy, wykonywania umowy zlecenia, prowadzenia działalności gospodarczej) lub z tytułu służby, przepisy wyznaczają im progi zarobkowe wynoszące 70% i 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ogłoszonego przez Prezesa GUS. Progi te zmieniają się raz na kwartał (tj. od 1 marca, 1 czerwca, 1 września i 1 grudnia każdego roku) wraz ze zmianą kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale.
Wskaźniki i stawki: Zawieszenie i zmniejszenie świadczeń emerytów i rencistów >>
Przekroczenie niższego progu zarobkowego skutkuje zmniejszeniem emerytury lub renty o kwotę tego przekroczenia, nie więcej jednak niż o maksymalną kwotę zmniejszenia obowiązującą dla danego rodzaju świadczenia.
Wskaźniki i stawki: Kwoty maksymalnego zmniejszenia emerytury lub renty >>
Natomiast konsekwencją osiągania zarobków wyższych niż 130% przeciętnego wynagrodzenia jest zawieszenie prawa do emerytury lub renty i – tym samym – wstrzymanie przez ZUS wypłaty całej kwoty świadczenia.
Ograniczenia w dorabianiu do emerytury lub renty nie dotyczą osób uzyskujących zarobki z tytułu działalności nieobjętej obowiązkiem ubezpieczeń społecznych (np. umów o dzieło zawartych z innym podmiotem niż własny pracodawca i niewykonywanych na rzecz tego pracodawcy). Bez ograniczeń mogą też dorabiać osoby, które ukończyły powszechny wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet oraz 65 lat dla mężczyzn i mają ustalone prawo do emerytury (nawet jeśli jej nie pobierają np. ze względu na wypłatę innego korzystniejszego świadczenia). Wyjątek dotyczy osób kontynuujących stosunek pracy nawiązany przed przejściem na emeryturę, którym ZUS zawiesza prawo do świadczenia bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego z tytułu tego zatrudnienia.
Obowiązek informowania o przychodzie
Świadczeniobiorcy, których obowiązują ograniczenia w dorabianiu do emerytury lub renty, powinni niezwłocznie powiadomić ZUS o podjęciu działalności zarobkowej wpływającej na zawieszenie lub zmniejszenie świadczenia. Niezależnie od tego, po zakończeniu roku kalendarzowego, w terminie do końca lutego następnego roku, muszą poinformować ZUS o kwocie przychodu osiągniętego w całym minionym roku. W tym celu powinni złożyć zaświadczenie płatnika składek (w odniesieniu np. do pracowników) lub własne oświadczenie – w przypadku opłacania za siebie składek na ubezpieczenia społeczne (np. przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą).
Polecamy: INFORLEX.PL Księgowość i Kadry
Obowiązek poinformowania ZUS o przychodzie (zarówno w trakcie roku, jak i po jego zakończeniu) ciąży odpowiednio na pracodawcy i zleceniodawcy, a w przypadku osoby pełniącej służbę – na właściwej komórce kadrowej. Płatnik składek powinien dopilnować, aby zatrudniona u niego osoba uprawniona do świadczenia powiadomiła organ rentowy o przychodzie. Jeśli świadczeniobiorca dostarczył do ZUS taką informację, płatnik nie musi dodatkowo tego robić.
Zaświadczenie płatnika składek
Zakład pracy powinien w zaświadczeniu o przychodzie uwzględnić przede wszystkim te składniki, które stanowiły podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
W przypadku pracowników, a także osób wykonujących pracę nakładczą jest to przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. m.in. wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody czy ekwiwalenty za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. W zaświadczeniu należy też uwzględnić ewentualny przychód z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do których zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące umowy zlecenia albo umowy o dzieło, która została zawarta z własnym pracownikiem.
Płatnik składek powinien również uwzględnić w wystawianym zaświadczeniu niektóre składniki, od których nie należy odprowadzać składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, ale które wpływają na zawieszenie emerytury lub renty. Chodzi o kwoty wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wypłaconego na podstawie art. 92 Kodeksu pracy, a także kwoty zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego i opiekuńczego oraz kwoty świadczenia rehabilitacyjnego i wyrównawczego, zasiłku wyrównawczego i dodatku wyrównawczego.
Zaświadczenie nie powinno natomiast uwzględniać pozostałych składników, od których nie odprowadza się składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, wymienionych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Dotyczy to m.in. nagród jubileuszowych przysługujących pracownikowi nie częściej niż co 5 lat, odpraw pieniężnych w związku z przejściem na emeryturę lub rentę czy zapomóg losowych.
WAŻNE!
W zaświadczeniu o przychodzie emeryta/rencisty nie należy uwzględniać składników nieoskładkowanych, poza wynagrodzeniem chorobowym i zasiłkami z ubezpieczenia społecznego.
Zaświadczenie powinno spełniać pewne wymagania formalne. Zakład pracy musi w nim podać swoje dane oraz dane osoby ubezpieczonej (jej imię, nazwisko, adres zamieszkania, serię i nr dokumentu tożsamości, nr PESEL), a także ostemplować własną pieczątką. Musi się tam znaleźć także podpis i pieczątka imienna osoby wystawiającej zaświadczenie. Wskazane jest również, aby zakład pracy podał numer emerytury lub renty, do której jest uprawniona osoba ubezpieczona.
W zaświadczeniu należy wykazać przychód za cały 2011 r. – łącznie i w rozbiciu na poszczególne miesiące. Należy wykazać przychód, jaki został wypłacony lub postawiony do dyspozycji pracownika w danym miesiącu i w całym roku.
Należy jednak pamiętać, by pomijać przychód, jaki dana osoba uzyskała z tytułu pracy wykonywanej przed dniem uzyskania prawa do emerytury lub renty. Niezależnie od tego, kiedy taki przychód został wypłacony, nie wpływa on na zawieszenie lub zmniejszenie świadczenia. Takiego przychodu nie należy zatem uwzględniać w wystawianym zaświadczeniu.
Emeryci i renciści, którzy składki na ubezpieczenia społeczne opłacają sami za siebie, powinni informować ZUS o wysokości przychodu w poprzednim roku kalendarzowym, składając własne oświadczenie. W oświadczeniu tym muszą wykazać przychód w wysokości stanowiącej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. W przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność (w tym działalność gospodarczą) przychodem tym jest zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na dany rok kalendarzowy (w 2011 r. – 2015,40 zł) lub 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2011 r. – 415,80 zł) dla osób rozpoczynających działalność uprawnionych do korzystania z preferencyjnej podstawy wymiaru składek. W przypadku gdy osoba prowadząca działalność gospodarczą nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (np. ze względu na ustalone prawo do emerytury) i nie przystąpiła do tych ubezpieczeń dobrowolnie, w składanym oświadczeniu wskazuje przychód w kwocie, która stanowiłaby podstawę wymiaru składek w przypadku objęcia obowiązkowymi lub dobrowolnymi ubezpieczeniami.
Wykazując przychód uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym przedsiębiorca nie powinien się natomiast sugerować faktycznym zyskiem wypracowanym przez firmę ani przychodem zadeklarowanym do celów podatkowych w dokumentach przekazanych do urzędu skarbowego.
Rozliczenie w stosunku rocznym
Po otrzymaniu zaświadczenia lub oświadczenia ZUS dokonuje rozliczenia przychodu emeryta lub rencisty, wydając w tej sprawie decyzję. Przepisy przewidują dwa warianty takiego rozliczenia – tak aby można było wybrać korzystniejszy dla świadczeniobiorcy. Pierwszym z nich jest rozliczenie w stosunku rocznym. Polega ono na porównaniu przychodu osiągniętego w całym roku z niższą i wyższą kwotą graniczną przychodu ustaloną dla tego roku, które są sumą kwot granicznych obowiązujących w poszczególnych miesiącach rozliczanego roku.
Jeśli przychód uzyskany w całym poprzednim roku nie przekroczył rocznej niższej kwoty granicznej (tj. 28 444,40 zł), ZUS po rozliczeniu stwierdza, że emerytura lub renta przysługiwała w pełnej wysokości za cały rozliczany rok.
Gdy przychód okazał się wyższy od tego progu, ale nie przekroczył wyższej rocznej kwoty granicznej (tj. 52 824,80 zł), ZUS uznaje, że emerytura lub renta podlegała za cały rok zmniejszeniu o kwotę tego przekroczenia. Roczne zmniejszenie świadczenia nie może być jednak wyższe od obowiązującej dla tego roku maksymalnej kwoty, która jest sumą kwot maksymalnych zmniejszeń obowiązujących w kolejnych miesiącach rozliczanego roku.
Jeśli natomiast przychód z działalności zarobkowej przekroczył wyższą roczną kwotę graniczną (tj. 52 824,80 zł), emerytura lub renta podlega zawieszeniu za cały rozliczany rok.
Miesięczny wariant rozliczenia
Drugim możliwym wariantem rozliczenia przychodu emeryta i rencisty jest rozliczenie w stosunku miesięcznym. ZUS porównuje wtedy kwoty przychodu osiągniętego w poszczególnych miesiącach rozliczanego roku kalendarzowego z granicznymi kwotami przychodu obowiązującymi w kolejnych miesiącach tego roku.
WAŻNE!
Wybór korzystniejszego wariantu rozliczenia – rocznego lub miesięcznego – jest możliwy tylko wtedy, gdy w zaświadczeniu lub oświadczeniu przychód został wykazany w rozbiciu na poszczególne miesiące.
Jeśli w wyniku rozliczenia w stosunku miesięcznym okazuje się, że przychód osiągnięty w danym miesiącu nie przekroczył niższej miesięcznej kwoty granicznej, ZUS stwierdza, że emerytura lub renta przysługuje za ten miesiąc w pełnej wysokości. Osiągnięcie przez świadczeniobiorcę w danym miesiącu wyższego przychodu, ale nieprzekraczającego wyższego miesięcznego progu zarobkowego powoduje zmniejszenie emerytury lub renty za ten miesiąc. Zmniejszenie to nie może być większe od maksymalnej kwoty zmniejszenia obowiązującej w tym miesiącu. Jeśli natomiast przychód emeryta lub rencisty w określonym miesiącu przekroczył wyższą miesięczną kwotę graniczną, ZUS stwierdza, że świadczenie za ten miesiąc podlega zawieszeniu.
Możliwy zwrot lub wyrównanie świadczenia
Zarówno w wyniku rozliczenia w wariancie rocznym, jak i miesięcznym może się okazać, że świadczeniobiorca zostanie zobowiązany do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń albo ZUS będzie musiał wypłacić wyrównanie. Wszystko zależy od ustaleń dokonanych przez ZUS w wyniku rozliczenia, a także od tego, czy i w jakiej wysokości świadczenie było wypłacane.
W przypadku gdy dorabiający emeryt lub rencista w całym roku lub w określonych jego miesiącach osiągnął przychód przekraczający 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, ma on możliwość dokonania dobrowolnej wpłaty na konto Funduszu Ubezpieczeń Społecznych kwoty przekroczenia tego progu zarobkowego pomniejszonej o zaliczkę na podatek dochodowy. ZUS uznaje wówczas, że za okres, za który nastąpiła wpłata, przychód był równy wyższej kwocie granicznej (130%), a świadczenie podlegało za ten okres jedynie maksymalnemu zmniejszeniu. Jest to szczególnie korzystne rozwiązanie dla tego świadczeniobiorcy, który pobierał w trakcie rozliczanego roku emeryturę lub rentę w znacznej wysokości, osiągał wysoki przychód, ale niewiele przekroczył wyższą kwotę graniczną.
Podstawa prawna:
- art. 104 oraz art. 127 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.),
- § 6–9 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 22 lipca 1992 r. w sprawie szczegółowych zasad zawieszania lub zmniejszania emerytury i renty (Dz.U. Nr 58, poz. 290 ze zm.).
© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.
Komentarze(0)
Pokaż:
NajnowszePopularneNajstarsze