Jak udzielać zaległych urlopów wypoczynkowych

1 stycznia 2012 r. weszły w życie przepisy tzw. ustawy deregulacyjnej, tj. ustawy z 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców, która zmienia m.in. art. 168 k.p. Według jego aktualnego brzmienia urlopu niewykorzystanego w terminie ustalonym zgodnie z art. 163 k.p. należy pracownikowi udzielić najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego.

Urlop zaległy z 2011 r.

Ustawa deregulacyjna nie zawiera przepisów przejściowych, które regulowałyby kwestie urlopów zaległych z 2011 r. Powstają w związku z tym pytania o to, czy przewidziane wydłużenie okresu wykorzystania urlopu z końca I na koniec III kwartału kolejnego roku kalendarzowego obejmie urlopy z roku 2011 czy dopiero te z roku 2012.

Wydaje się, że odpowiedź na to pytanie powinna zostać powiązana z definicją urlopu zaległego. Skoro bowiem nowelizacja Kodeksu pracy weszła w życie 1 stycznia 2012 r., to urlopem zaległym na ten dzień będzie urlop, do którego pracownik nabył prawo w 2011 r., lecz nie wykorzystał go do końca tego roku. Skoro zmiany dotyczą urlopów zaległych na dzień 1 stycznia 2012 r., to uzasadniony wydaje się pogląd, zgodnie z którym urlopy zaległe za 2011 r. można wykorzystać nie do 31 marca, lecz do 30 września 2012 r. Ostatecznie za taką też interpretacją opowiedziała się Państwowa Inspekcja Pracy.

Przykład

Pan Marcin nie wykorzystał 10 dni urlopu w 2011 r. Do urlopu tego należy zastosować art. 168 k.p. w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2012 r. Dzięki wydłużeniu terminu na udzielenie pracownikowi zaległego urlopu do 30 września 2012 r. pracodawca zatrudniający Pana Marcina będzie mógł w bardziej racjonalny sposób zorganizować proces pracy, a Pan Marcin zorganizować czas wypoczynku nie tylko zimą, ale także w miesiącach wiosennych i letnich.

Zasady udzielania urlopów zaległych

Poza wydłużeniem terminu udzielania urlopów zaległych ustawodawca nie dokonał innych zmian w zakresie regulacji dotyczących urlopów wypoczynkowych. Oznacza to m.in., że w dalszym ciągu obowiązuje zasada wskazująca, iż urlopu zaległego udziela się na wniosek pracownika, przy czym wniosek ten nie jest wiążący dla pracodawcy. Jeśli wynika to z potrzeby zapewnienia normalnego i nieprzerwanego toku pracy, pracodawca może odmówić udzielenia pracownikowi urlopu bądź też wskazać pracownikowi inny termin odbioru urlopu, nawet jeśli ten nie wyraża na to zgody.

Z drugiej strony pracownik nie może bez porozumienia z pracodawcą zdecydować, kiedy skorzysta z zaległego urlopu. Samowolne udanie się na urlop stanowi ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych w rozumieniu art. 52 § 1 pkt 1 k.p. i jest podstawą do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Nowelizacja nie uchyla także odpowiedzialności pracodawcy z tytułu nieudzielenia przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego lub bezpodstawnego obniżenia wymiaru tego urlopu. Działanie takie jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika także wówczas, gdy dotyczy ono urlopu zaległego. Na pracodawcę może być nałożona kara grzywny od 1000 zł do 30 000 zł (art. 282 § 1 pkt 2 k.p.).