Praca za granicą a prawo do zasiłku dla bezrobotnych

Prawo do zasiłku przysługuje bezrobotnemu za każdy dzień kalendarzowy po upływie 7 dni od dnia zarejestrowania się we właściwym powiatowym urzędzie pracy, jeżeli m.in. nie ma dla niego propozycji odpowiedniej pracy, prac interwencyjnych lub robót publicznych oraz w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania przepracował łącznie przez okres co najmniej 365 dni. Katalog przesłanek, które musi spełnić osoba ubiegająca się o zasiłek dla bezrobotnych, ma charakter zamknięty.

Czy dni wolnych na poszukiwanie pracy można udzielić pracownikowi po wręczeniu wypowiedzenia >>

Powyższe warunki muszą spełnić również osoby, które były zatrudnione za granicą. Podejmowanie pracy za granicą u pracodawców zagranicznych odbywa się w trybie i na zasadach obowiązujących w państwie zatrudnienia. W zakresie uprawnień pracowniczych do okresów pracy są zaliczane udokumentowane okresy zatrudnienia przebyte za granicą u pracodawcy zagranicznego.

Przykład

Pracownik X pracował w Niemczech przez 5 miesięcy. Po zakończeniu tej pracy nie mógł znaleźć innej i liczy na to, że po powrocie do Polski otrzyma zasiłek dla bezrobotnych. Jednak pracownik X nie otrzyma zasiłku w Polsce, gdyż nie spełnia kryteriów dotyczących przyznania zasiłku w Polsce, m.in. zatrudnienia przez co najmniej 365 dni.

Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego

Ochronie interesów osób przemieszczających się w celu podejmowania zatrudnienia i tych posiadających okresy zatrudnienia przebyte na terytorium różnych państw służą przepisy rozporządzenia 883/2004, a w stosunkach z innymi państwami – ratyfikowane umowy dwustronne.

Zasadą jest, że w danym momencie dana osoba podlega ustawodawstwu tylko jednego państwa członkowskiego, nawet jeśli była zatrudniona w kilku państwach członkowskich. W przypadku pracy w jednym państwie członkowskim osoba taka podlega ustawodawstwu tego państwa członkowskiego. Nabycie, zachowanie, odzyskanie lub kontynuacja prawa do świadczeń przysługujących w Polsce jest uzależniona od spełnienia okresów ubezpieczenia, zatrudnienia lub pracy na własny rachunek. Dodatkowo, w niezbędnym zakresie brane są pod uwagę okresy ubezpieczenia, zatrudnienia lub pracy na własny rachunek zaliczane na podstawie ustawodawstwa innego państwa członkowskiego, tak jak gdyby były one zaliczane na podstawie polskich przepisów. Innymi słowy – zgodnie z zasadami koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego – okres pracy w krajach UE liczony jest dokładnie tak samo jak okres pracy w Polsce. Jeśli zaś wymagany okres zatrudnienia w Polsce nie jest wystarczający do uzyskania zasiłku dla bezrobotnych, a dana osoba była zatrudniona (ubezpieczona lub pracowała na własny rachunek) w innym państwie członkowskim, to taka praca jest doliczana do krajowego stażu pracy.

Transfer zasiłku

Osobom, które przepracowały okres uprawniający do zasiłku w krajach, w których były zatrudnione, obowiązujące regulacje umożliwiają transfer zasiłku. Oznacza to, że zasiłek będzie im wypłacany w Polsce, ale w wysokości przyznanej w kraju, w którym bezrobotny go wypracował. Może także zdarzyć się sytuacja odwrotna – bezrobotny z prawem do zasiłku, zarejestrowany we właściwym polskim PUP, będzie poszukiwał pracy w innym kraju członkowskim UE/EOG (czyli Norwegii, Islandii, Liechtensteinie) lub w Szwajcarii, zachowując przy tym prawo do zasiłku. W celu transferu zasiłku należy wypełnić wniosek o wydanie formularza E-303 (transfer zasiłku do krajów EOG lub Szwajcarii) lub dokumentu U2 (transfer zasiłku do krajów UE), które są potwierdzeniem nabycia prawa do zasiłku dla bezrobotnych w danym kraju.

WAŻNE!

Formularz U2 (PD U2) oraz E-303 są wystawiane bezrobotnemu – na jego wniosek – przez właściwą instytucję ds. zatrudnienia przyznającą świadczenie (w Polsce będzie to właściwy WUP).

Bezrobotny posiadający prawo do zasiłku, zarejestrowany przez minimum 4 tygodnie w powiatowym urzędzie pracy, ma prawo szukać pracy w innym kraju członkowskim UE, EOG lub Szwajcarii oraz dokonać transferu zasiłku dla bezrobotnych za granicę na okres nie dłuższy niż 3 miesiące, a maksymalnie przez 6 miesięcy w krajach UE, licząc od dnia wyjazdu z Polski. Do wypłaty zasiłku jest zobowiązana właściwa instytucja państwa, w którym zainteresowany poszukuje pracy, a następnie instytucja państwa macierzystego zwraca jej wypłaconą kwotę.

Opodatkowanie wynagrodzenia pracownika przebywającego za granicą >>

Przykład

Pracownik przez 2 lata pracował w Niemczech. Po powrocie do Polski będzie mu przysługiwał zasiłek transferowy. Jeśli powracający spełnił kryteria okresu zatrudnienia w Niemczech, dające mu możliwość przyznania zasiłku dla bezrobotnych w tym kraju (dopełniając wszelkich formalności rejestracyjnych jako bezrobotny w Niemczech), może on prosić o zasiłek transferowy wypłacany w Polsce.

Formularz E301 i U1

Jeśli bezrobotny nie pracował dość długo, aby otrzymać zasiłek w danym kraju, to powinien przed powrotem do kraju zadbać o dokumenty potwierdzające zatrudnienie. Może bowiem zdarzyć się tak, że po dodaniu okresów pracy w Polsce i za granicą dana osoba będzie mogła otrzymać zasiłek przyznawany bezrobotnym w naszym kraju. W tym celu zaraz po zakończeniu pracy za granicą należy złożyć wniosek o wydanie formularza E 301 (w przypadku zatrudnienia, ubezpieczenia lub pracy na własny rachunek w krajach EOG i Szwajcarii) lub dokumentu U1, zwanego także Portable Document U1 (w przypadku zatrudnienia, ubezpieczenia lub pracy na własny rachunek w krajach UE). Jest to rodzaj zaświadczenia, które na wniosek bezrobotnego wydaje instytucja ds. zatrudnienia w kraju, w którym wykonywano pracę. W Polsce taką instytucją jest wojewódzki urząd pracy. W formularzu E 301 wyszczególnia się okres ubezpieczenia lub zatrudnienia danej osoby. Stanowi on następnie podstawę obliczenia zasiłku dla bezrobotnych, bez którego nie można załatwić spraw związanych z uznaniem okresu przepracowanego za granicą.

Przykład

Pracownik przez 9 miesięcy pracował w Polsce, następnie podjął zatrudnienie we Francji, gdzie pracował przez 3 miesiące. Po powrocie do Polski ponownie podjął zatrudnienie, które trwało 2 tygodnie. Pracownik ten, powracając z zagranicy, może ubiegać się o zasiłek w Polsce nawet po przepracowaniu w kraju zaledwie 1 dnia. Polska będzie wtedy ostatnim krajem zatrudnienia, a do stażu pracy niezbędnego do wypłaty zasiłku wliczy się okres zatrudnienia za granicą.

Podstawa prawna:

• art. 1 ust. 3, art. 71, art. 84, art. 86 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (DzU z 2008 r. nr 69, poz. 415 ze zm.),
• art. 11, 61 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady WE 883/2004 z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (DzUrz UE L 166 z 30.04.2004 r., s. 1).