Wykorzystanie zaległego urlopu przez pracownika

Każdej osobie pozostającej w stosunku pracy, tj. zatrudnionej na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę, przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego i płatnego urlopu wypoczynkowego. Pracownik nie może się zrzec prawa do urlopu, gdyż jest to uprawnienie o charakterze niezbywalnym. Niewykorzystany w danym roku kalendarzowym urlop jest urlopem zaległym.

Urlopu niewykorzystanego należy pracownikowi udzielić najpóźniej do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego (art. 168 k.p.). Powyższa regulacja prawna nie dotyczy jednak urlopu na żądanie. Wyjaśnienia wymaga, że cytowany powyżej przepis nie nakłada na pracownika obowiązku wykorzystania całości zaległego urlopu w terminie do 31 marca następującego po roku, w którym pracownik nabył do niego prawo. Zgodnie z aktualnym stanowiskiem doktryny oraz orzecznictwem dla zachowania tego terminu wystarczające jest, jeżeli pracownik rozpocznie wykorzystanie tego urlopu w ustawowo wskazanym terminie.

Ustalenie terminu urlopu

Na pracodawcy spoczywa obowiązek udzielenia pracownikom informacji o zaległym urlopie. Przepisy prawa pracy nie zawierają szczegółowych uregulowań w tym zakresie. Jednak w praktyce informowanie pracowników o liczbie dni niewykorzystanego urlopu odbywa się w sposób przyjęty u danego pracodawcy, np. przez przesyłanie pracownikom wiadomości drogą elektroniczną.

Kwestię ustalenia terminu wykorzystania urlopu zaległego ustawodawca pozostawił pracodawcy. Przy czym może on w miarę możliwości brać pod uwagę ewentualne wnioski pracownika, jednak nie jest nimi związany. Oznacza to, że „pracodawca może wysłać pracownika na zaległy urlop nawet, gdy ten nie wyraża na to zgody (...) zastosowanie art. 168 k.p. nie jest zależne od zgody pracownika” (uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 24 stycznia 2006 r., I PK 124/05).

Inna praca podczas urlopu wypoczynkowego lub bezpłatnego >>

Jeżeli pracodawca nie udzieli pracownikowi urlopu wypoczynkowego do końca marca następnego roku kalendarzowego, pracownik nie może pójść na urlop w dowolnym terminie. Sąd Najwyższy w wyroku z 5 grudnia 2000 r. wskazuje, że zawiadomienie pracodawcy o rozpoczęciu zaległego urlopu wypoczynkowego nie usprawiedliwia nieobecności pracownika w pracy. Naruszenie przez pracodawcę obowiązku udzielania pracownikowi urlopu wypoczynkowego za dany rok do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego nie uprawnia pracownika do rozpoczęcia po tym terminie urlopu bez zgody pracodawcy (I PKN 121/00).