Sankcje za niewypełnienie obowiązków ubezpieczeniowych

W stosunku do tych płatników składek na ubezpieczenia społeczne, którzy nie wywiązują się ze swoich obowiązków, ZUS może stosować różne sankcje.

Odsetki

Płatnik (pracodawca) jest zobowiązany, bez uprzedniego wezwania przez ZUS, opłacać i rozliczać składki na ubezpieczenia społeczne pracowników za każdy miesiąc kalendarzowy, w którym zatrudnia pracowników. Osoba, która nie dopełniła obowiązku zgłoszenia do ubezpieczenia pracowników i nie odprowadziła składek na ich ubezpieczenia społeczne, podlega szczególnemu reżimowi odpowiedzialności, gdyż od zaległości składkowych, tak samo jak podatkowych, pobiera się odsetki za zwłokę bez względu na to, z czyjej winy powstały te zaległości (wyrok SA w Katowicach z 1 lipca 1999 r. III AUa 363/99, Pr. Pracy 2000/6/46). Od nieopłaconych w terminie składek płatnik zobowiązany jest do zapłacenia odsetek za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa. Odsetek za zwłokę nie nalicza się jednak, jeżeli ich wysokość nie przekraczałaby 6,60 zł.

Wyegzekwowane odsetki od części składki na ubezpieczenie emerytalne, odprowadzanej przez ZUS do wybranego przez ubezpieczonego otwartego funduszu emerytalnego, są odprowadzane do tego funduszu emerytalnego na jego konto.

Należy podkreślić, że obowiązek naliczenia odsetek od zaległości składkowej (podatkowej) powstaje z mocy samego prawa. Bez znaczenia dla jego powstania pozostaje więc długotrwałość postępowania organu rentowego (wyrok SA w Katowicach z 18 października 2007 r., III AUa 1760/06, Biul.SAKa 2008/3/32).

Kontrola ZUS >>

Obowiązek zapłaty odsetek od nieuiszczonych w terminie składek na ubezpieczenie społeczne nie jest uzależniony od winy płatnika. Wydanie natomiast przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (na wniosek płatnika składki) zaświadczenia o niezaleganiu należności składkowych nie może stanowić podstawy do uwolnienia się od obowiązku zapłacenia zaległej składki, jeżeli w wyniku kontroli okaże się, że zaległość składkowa istniała także w okresie wskazanym w zaświadczeniu (wyrok SA w Warszawie z 30 maja 2006 r. III AUa 418/06, Apel. W-wa 2007/4/16).

Opłata dodatkowa

W razie nieopłacenia składek lub opłacenia ich w zaniżonej wysokości ZUS może wymierzyć płatnikowi składek dodatkową opłatę do wysokości 100% nieopłaconych składek.

Do wymierzenia opłaty dodatkowej na podstawie art. 24 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych konieczne jest ustalenie winy płatnika składek w ich nieopłaceniu lub opłaceniu w zaniżonej wysokości (wyrok SN z 18 stycznia 2008 r. II UK 98/07, OSNP 2009/5–6/73).

Przy stosowaniu opłaty dodatkowej bierze się pod uwagę dotychczasowy stosunek płatnika do obowiązku opłacania składek, a zwłaszcza okoliczności wskazujące na winę płatnika w nieopłacaniu składek albo ich opłacaniu w zaniżonej wysokości lub jej brak.

Nakładanie dodatkowej opłaty na ubezpieczonego, który nie ma realnej możliwości uregulowania głównego zobowiązania, jest sprzeczne z celem tej instytucji, gdyż jedynie „wirtualnie” zwiększa wysokość zobowiązania ubezpieczonego wobec organu rentowego, nie czyniąc spłaty zobowiązania bardziej realną (wyrok SA w Lublinie z 22 sierpnia 2006 r. III AUa 1745/05, OSA 2008/7/18).