Urlopy dla rodziców przyjmujących dzieci na wychowanie

Do końca 2008 r. pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie, miał prawo do 18 albo 8 tygodni urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Od 1 stycznia 2009 r. wymiar urlopu został wydłużony odpowiednio z 18 do 20, 31, 33, 35 albo 37 tygodni w zależności od liczby przyjętych na wychowanie dzieci oraz z 8 do 9 tygodni.

Urlop macierzyński dla rodziców przyjmujących dzieci na wychowanie

Do 31 grudnia 2008 r. pracownik, który:

• przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub
• przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem,

miał prawo do 18 tygodni urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia. W przypadku natomiast dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, urlop przysługiwał nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia. Nowelizacja Kodeksu pracy z 6 grudnia 2008 r., która weszła w życie od 1 stycznia 2009 r., zamiast 18-tygodniowego urlopu wprowadziła kilka wymiarów urlopu, których długość zależy od liczby przyjętych na wychowanie dzieci.

Obecnie rodzicom zastępczym przysługuje urlop w wymiarze:

• 20 tygodni w przypadku przyjęcia jednego dziecka,
• 31 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcie dwojga dzieci,
• 33 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia trojga dzieci,
• 35 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia czworga dzieci,
• 37 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia pięciorga i więcej dzieci.

Bez zmian pozostał maksymalny termin na wykorzystanie wydłużonego urlopu, tj. nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia. Wydłużony z 8 do 9 tygodni został również urlop dla pracownika, który przyjął dziecko w wieku do 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, do 10. roku życia. Zmianie nie uległy również przepisy o możliwości wcześniejszej rezygnacji z wykorzystania urlopu (art. 180 § 5-7 k.p.).

WAŻNE!

Wymiar urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego dla pracowników przyjmujących dzieci na wychowanie, w nowym zwiększonym wymiarze, przysługuje również pracownikom korzystającym z tego urlopu już 1 stycznia 2009 r., czyli w dniu wejścia w życie zmienionych przepisów.

Urlop fakultatywny

Oprócz urlopu podstawowego, w wymiarze od 20 do 37 tygodni albo 9 tygodni, pracownik przyjmujący dzieci na wychowanie będzie miał prawo do dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.

Dodatkowy urlop przysługuje pracownikom w wymiarze do:

• 6 tygodni - w przypadku przyjęcia jednego dziecka,
• 8 tygodni - w przypadku przyjęcia więcej niż jednego dziecka,
• 3 tygodni - w przypadku pracownika przyjmującego dziecko w wieku do 7. albo do 10. roku życia (którego podstawowy urlop po zmianach wynosi 9 tygodni).

Urlop dodatkowy ma charakter fakultatywny, co oznacza, że pracownik może z niego skorzystać, ale nie musi. Urlop ten udzielany jest jednorazowo w wymiarze tygodnia lub jego wielokrotności, bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu w podstawowym wymiarze. Ponadto do jego udzielenia konieczny jest pisemny wniosek pracownika, złożony w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu. Pracodawca ma obowiązek uwzględnić wniosek o dodatkowy urlop.

Możliwe jest również łączne korzystanie przez pracownika z urlopu dodatkowego z wykonywaniem pracy u pracodawcy, który udziela urlopu. Wymiar czasu pracy nie może być jednak wyższy niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. Urlopu dodatkowego udziela się wtedy na pozostałą część dobowego wymiaru czasu pracy. Podjęcie pracy następuje na pisemny wniosek pracownika składany w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem pracy. We wniosku pracownik wskazuje wymiar czasu pracy oraz okres, w którym zamierza łączyć dodatkowy urlop z pracą. Również w tym przypadku pracodawca ma obowiązek uwzględnić wniosek pracownika.

Prawo do urlopu fakultatywnego dopiero od 2010 r.

Prawo do dodatkowego urlopu pracownicy nabędą dopiero od 1 stycznia 2010 r. Nie będzie on jednak przysługiwał od razu w pełnym ustawowym wymiarze.

Długość tego urlopu będzie stopniowo wzrastała w kolejnych latach i dla pracownika uprawnionego odpowiednio do:

• 6 tygodni urlopu dodatkowego - urlop ten w 2010 r. i w 2011 r. będzie wynosił tylko do 2 tygodni i ulegnie zwiększeniu do 4 tygodni w 2012 r. i 2013 r.,
• 8 tygodni urlopu dodatkowego, będzie on w 2010 r. i w 2011 r. wynosił 3 tygodnie, a w 2012 r. i w 2013 r. - 6 tygodni,
• 3 tygodni urlopu dodatkowego - będzie on w 2010 r. i w 2011 r. wynosił 1 tydzień i wzrośnie do 2 tygodni w 2012 r. i w 2013 r.

Ponadto pracownicy, którzy 1 stycznia 2012 r. będą korzystać z dodatkowego urlopu odpowiednio w wymiarze 2, 3 i 1 tygodnia, będą mieli prawo do części dodatkowego urlopu w wymiarze odpowiadającym różnicy między podwyższonym a dotychczasowym wymiarem dodatkowego urlopu. Podobnie będzie w przypadku pracowników, którzy 1 stycznia 2014 r. będą korzystać z dodatkowego urlopu w wymiarze odpowiednio 4, 6 i 2 tygodni. Przysługującą część tego urlopu pracownik będzie mógł wykorzystać jednorazowo w wymiarze tygodnia lub jego wielokrotności, ale tylko bezpośrednio po wykorzystaniu dotychczasowego urlopu dodatkowego. Do skorzystania z części tego urlopu konieczny będzie wniosek pracownika złożony w terminie nie krótszym niż 3 dni przed rozpoczęciem korzystania z takiej części urlopu.

Podstawa prawna:

• art. 180, art. 183 Kodeksu pracy,
• art. 1 pkt 1 lit. a, pkt 2-3, art. 11, art. 12, art. 13 ustawy z 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (DzU nr 237, poz. 1654).