Jakie są ograniczenia pracy w godzinach nadliczbowych?

• Praca w godzinach nadliczbowych
• Limity pracy w godzinach nadliczbowych
• Zakaz pracy w godzinach nadliczbowych

Praca w godzinach nadliczbowych

Pracą w godzinach nadliczbowych jest praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy. Pracę w nadgodzinach stanowi także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy.

Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna tylko w określonych sytuacjach, gdy konieczność pracy wynika z:

• konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii;
• szczególnych potrzeb pracodawcy.

Jak widać, godziny nadliczbowe nie mogą być stałym, z góry zaplanowanym i powtarzającym się elementem pracy pracowników.

Limity pracy w godzinach nadliczbowych

Praca w godzinach nadliczbowych przepracowanych w związku ze szczególnymi potrzebami pracodawcy nie może przekroczyć dla poszczególnego pracownika 150 godzin w roku kalendarzowym. Jednakże dopuszczalne jest ustalenie innej liczby godzin nadliczbowych w roku kalendarzowym w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w umowie o pracę.

W każdej dobie pracownik musi mieć zapewnione 11 godzin odpoczynku dobowego. Oznacza to, że pracownik zatrudniony w podstawowym systemie czasu pracy po 8 godzin przez 5 dni w tygodniu, będzie mógł przepracować 5 godzin nadliczbowych w danej dobie. W takim przypadku należy też pamiętać, że tygodniowy czas pracy łącznie z godzinami nadliczbowymi nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym. Ten limit ogranicza wykonywanie pracy nadliczbowej przeciętnie do 8 godzin tygodniowo.

Jak już wspomniano, roczny limit 150 godzin nadliczbowych może zostać podwyższony. Według Państwowej Inspekcji Pracy maksymalna dopuszczalna ilość nadgodzin wynosi 416 godzin, co wynika z pomnożenia 52 tygodni w roku przez 8 godzin pracy nadliczbowej w tygodniu. Z kolei zdaniem ministerstwa pracy roczna maksymalna liczba godzin nadliczbowych wynosi 384 godzin dla pracownika uprawnionego do 20-dniowego urlopu wypoczynkowego lub 376 godzin dla pracownika z 26-dniowym urlopem.

Zakaz pracy w godzinach nadliczbowych

Nie wszyscy pracownicy mogą świadczyć pracę w godzinach nadliczbowych. Bezwzględnie zakazana jest praca w nadgodzinach pracowników, wobec których istnieje potrzeba ochrony ich zdrowia. Chodzi tu o kobiety w ciąży i pracowników młodocianych.

Z kolei praca w godzinach nadliczbowych wynikająca ze szczególnych potrzeb pracodawcy jest niedopuszczalna dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia.

Ograniczenia w pracy w nadgodzinach obejmują rodziców dzieci do lat 8 oraz osoby z orzeczonym stopniem niepełnosprawności. W pierwszym przypadku pracownik-rodzic musi wyrazić zgodę na pracę w godzinach nadliczbowych, ale to ograniczenie dotyczy tylko jednego z rodziców. Natomiast pracownicy niepełnosprawni mogą pracować w nadgodzinach, jeżeli są zatrudnieni w ochronie mienia lub jeżeli na ich wniosek lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników (lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą) wyrazi zgodę na wyłączenie ograniczenia pracy w godzinach nadliczbowych.