Odprawy z ustawy o zwolnieniach grupowych

Przepisy ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (DzU nr 90, poz. 844 ze zm.), popularnie zwanej ustawą o zwolnieniach grupowych, nie dotyczą małych zakładów pracy. Aby zakład pracy objęty był przepisami ustawy, musi zatrudniać minimum 20 pracowników. Zakłady spełniające ten wymóg są zobowiązane do wypłacania odpraw pieniężnych pracownikom zwalnianym z przyczyn dotyczących pracodawcy, takich jak likwidacja stanowiska pracy czy sytuacja finansowa pracodawcy.

Przy zwolnieniu indywidualnym

Niektórzy pracodawcy pozostają w błędnym przeświadczeniu, że zwalniając jednego pracownika, nie podlegają obowiązkowi wypłacenia odprawy z ustawy o zwolnieniach grupowych. Tak jednak nie jest, gdyż obowiązek wypłacenia odpraw nie dotyczy wyłącznie zwalnianych grupowo, ale również zwalnianych indywidualnie (nawet pojedynczych) pracowników.

Na prawo do otrzymania odprawy nie ma wpływu sposób rozwiązania umowy. Umowa nie musi być jedynie wypowiedziana przez pracodawcę. Odprawa będzie należna również w sytuacji zakończenia pracy na mocy porozumienia stron, jeżeli powodem rozstania są przyczyny leżące po stronie pracodawcy.

Odprawa a brak przyczyny w wypowiedzeniu

Pracodawca nie musi podawać przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie umowy o pracę w przypadku pracowników zatrudnionych na czas określony lub na okres próbny. Pracownikom tym mimo to może przysługiwać odprawa z ustawy o zwolnieniach grupowych. O prawie do odprawy decyduje rzeczywisty powód rozwiązania umowy. Jeżeli są to np. względy ekonomiczne, to odprawa będzie przysługiwała zwalnianym z tego powodu pracownikom, choćby pracowali w firmie dopiero kilka tygodni i na okres próbny.

Nieprzyjęcie nowych warunków pracy i płacy

Przyczyny leżące po stronie pracodawcy mogą być także powodem wypowiedzenia warunków pracy i płacy. Jeżeli pracownik nie przyjmie nowych warunków, to umowa o pracę rozwiąże się wraz z upływem okresu wypowiedzenia. Pracodawcy, wypowiadając pracownikom warunki zatrudnienia z przyczyn leżących po swojej stronie, często nie zdają sobie sprawy, że nieprzyjęcie nowych warunków przez pracownika i rozwiązanie umowy pociąga za sobą konieczność wypłacenia pracownikowi odprawy.

Należy jednak pamiętać, że w wyjątkowych przypadkach, zdaniem Sądu Najwyższego, odmowa przyjęcia zaproponowanych warunków może być potraktowana jako współprzyczyna rozwiązania stosunku pracy i wówczas pracownik nie będzie miał prawa do odprawy (wyrok z 9 listopada 1990 r., I PR 335/90).