Wypowiedzenie zmieniające umowę o pracę

Spółka D. w październiku 2001 r. zawarła ze związkami zawodowymi nowy zakładowy układ zbiorowy pracy. Jedno z postanowień tego układu przewidywało, że w razie rozwiązania lub wypowiedzenia układu strony mają niezwłocznie przystąpić do negocjacji treści nowego układu zbiorowego pracy, ale do czasu jego zawarcia będą obowiązywać przepisy poprzedniego, wypowiedzianego układu.

W czerwcu 2005 r. spółka podjęła decyzję o wypowiedzeniu układu. Termin wypowiedzenia upłynął 30 września 2005 r. Miesiąc później spółka złożyła wypowiedzenia zmieniające kilku pracownikom. Spowodowały one niekorzystne zmiany w warunkach ich zatrudnienia, gdyż znosiły szczególne uprawnienia wynikające z wypowiedzianego układu zbiorowego pracy, dotyczące m.in. czasu pracy, wynagrodzeń, premii, nagród jubileuszowych itp. Przyczyną wypowiedzeń zmieniających było - jak wskazał pracodawca - wypowiedzenie opisanego wyżej układu zbiorowego.

Wszyscy pracownicy odwołali się do sądu, żądając przywrócenia do pracy na dotychczasowych zasadach (tj. anulowania wypowiedzeń zmieniających i ich skutków) oraz zapłaty należnych wynagrodzeń i świadczeń wynikających z układu zbiorowego.

Sąd I instancji uwzględnił powództwa oraz zasądził pracownikom żądane należności. Spółka wniosła apelację wskazując, że sporne postanowienia układu zbiorowego pracy w istocie stanowiły powielenie obowiązujących przepisów kodeksowych. Nie były one przedmiotem negocjacji, a zostały zamieszczone na żądanie związków zawodowych „dla wygody i informacji pracownika” - jak określono w apelacji.

Rozpatrujący sprawę w II instancji Sąd Okręgowy w K., niezależnie od rozpoznawania merytorycznego sprawy, powziął jednak poważną wątpliwość prawną, która pojawiła się niejako na marginesie sprawy. Otóż okazało się, że strony układu „przepisały” do niego dokładnie art. 241⁷ § 4 Kodeksu pracy, zgodnie z którym w razie rozwiązania układu do czasu wejścia w życie nowego układu stosuje się postanowienia układu dotychczasowego, chyba że strony w układzie ustaliły lub w drodze porozumienia ustalą inny termin stosowania postanowień rozwiązanego układu. Ten przepis został uchylony - Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 18 listopada 2002 r. (sygn. K 37/01, DzU nr 196, poz. 1660) uznał go za sprzeczny z konstytucją. W efekcie powstały problemy prawne dotyczące skuteczności wypowiedzenia stosunków pracy oraz układu zbiorowego. Sąd Okręgowy w K. zadał Sądowi Najwyższemu następujące pytania: