Dodatek za warunki pracy dla nauczyciela

Wykaz prac uznanych za wykonywane w warunkach trudnych lub uciążliwych zawiera rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie wysokości minimalnej stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy.

Prace w trudnych warunkach

Za prace w trudnych warunkach należy uznać prowadzenie przez nauczycieli:

1. praktycznej nauki zawodu szkół górniczych – zajęć praktycznych pod ziemią;
2. praktycznej nauki zawodu szkół leśnych – zajęć w lesie;
3. praktycznej nauki zawodu szkół rolniczych – zajęć praktycznych w terenie z zakresu produkcji roślinnej, zwierzęcej i mechanizacji rolnictwa;
4. praktycznej nauki zawodu szkół medycznych – zajęć w pomieszczeniach zakładów opieki zdrowotnej i jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, o których mowa w ustawie z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. Nr 64, poz. 593 ze zm.), przeznaczonych dla: noworodków, dzieci do 3 lat, dzieci niepełnosprawnych ruchowo oraz dla osób (dzieci i dorosłych) upośledzonych umysłowo, psychicznie chorych, przewlekle chorych, z uszkodzeniami centralnego i obwodowego układu nerwowego, w oddziałach intensywnej opieki medycznej oraz w żłobkach;
5. praktycznej nauki zawodu – zajęć w szkołach specjalnych oraz w szkołach w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich;
6. zajęć dydaktycznych w szkołach (oddziałach) przysposabiających do pracy;
7. zajęć rewalidacyjno-wychowawczych z dziećmi i młodzieżą upośledzonymi umysłowo w stopniu głębokim;
8. zajęć dydaktycznych i wychowawczych w specjalnych przedszkolach (oddziałach), szkołach (oddziałach) specjalnych oraz prowadzenie indywidualnego nauczania dziecka zakwalifikowanego do kształcenia specjalnego;
9. zajęć dydaktycznych w szkołach przy zakładach karnych;
10. zajęć dydaktycznych w klasach łączonych w szkołach podstawowych;
11. zajęć dydaktycznych w języku obcym w szkołach z obcym językiem wykładowym, z wyjątkiem zajęć prowadzonych przez nauczycieli języka obcego, prowadzenie zajęć dydaktycznych w szkołach, w których zajęcia są prowadzone dwujęzycznie oraz przez nauczycieli danego języka obcego w oddziałach dwujęzycznych, a także prowadzenie zajęć dydaktycznych w języku obcym w nauczycielskich kolegiach języków obcych, z wyjątkiem lektorów języka obcego;
12. zajęć dydaktycznych w oddziałach klas realizujących program „Międzynarodowej Matury” z przedmiotów objętych postępowaniem egzaminacyjnym;
13. zajęć dydaktycznych w szkołach w zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich i placówkach opiekuńczo-wychowawczych;
14. zajęć wychowawczych, korekcyjno-terapeutycznych oraz badań psychologicznych i pedagogicznych nieletnich w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich;
15. zajęć wychowawczych bezpośrednio z wychowankami lub na ich rzecz w specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych (w tym w internatach);
16. zajęć wychowawczych bezpośrednio z wychowankami lub na ich rzecz w placówkach opiekuńczo-wychowawczych;
17. zajęć wychowawczych bezpośrednio z wychowankami lub na ich rzecz w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i młodzieżowych ośrodkach socjoterapii;
18. badań psychologicznych i pedagogicznych nieletnich oraz małoletnich, sprawowanie opieki specjalistycznej nad nieletnimi i małoletnimi, prowadzenie poradnictwa rodzinnego oraz mediacji między nieletnim sprawcą a pokrzywdzonym w rodzinnych ośrodkach diagnostyczno-konsultacyjnych;
19. badań psychologicznych i pedagogicznych, w tym badań logopedycznych, udzielanie dzieciom i młodzieży pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w tym pomocy logopedycznej, pomocy w wyborze kierunku kształcenia i zawodu, a także udzielanie rodzicom i nauczycielom pomocy psychologiczno-pedagogicznej związanej z wychowywaniem i kształceniem dzieci i młodzieży w poradniach psychologiczno-pedagogicznych oraz w innych poradniach specjalistycznych.

Za pracę w trudnych warunkach należy również uznać udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej rodzicom wszystkich dzieci (wyrok WSA we Wrocławiu z 18 listopada 2008 r., IV SA/Wr 372/08, OwSS 2009/2/38).

---

Prace w warunkach uciążliwych

Za prace w warunkach uciążliwych ustawodawca uznaje zajęcia prowadzone przez nauczycieli w trudnych warunkach:

• wymienionych wyżej w pkt 4–16 z dziećmi i młodzieżą, których stan zdrowia z powodu stanów chorobowych, m.in. porażenia kończyn lub zmian w narządzie ruchu, ciężkich chorób układu krążenia, oddechowego, moczowego, pokarmowego, układu krzepnięcia i pozostałych wymienionych w § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16. roku życia, Dz.U. Nr 17, poz. 162, uzasadnia konieczność sprawowania stałej opieki lub udzielania pomocy, oraz z dziećmi i młodzieżą powyżej 16. roku życia, u których wystąpiło naruszenie sprawności organizmu z powodu m.in. upośledzenia umysłowego począwszy od upośledzenia w stopniu umiarkowanym, choroby psychicznej, zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu i innych chorób wymienionych w § 32 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności, Dz.U. Nr 139, poz. 1328;
• z dziećmi i młodzieżą upośledzonymi w stopniu lekkim, wśród których znajduje się co najmniej jedno dziecko ze stanem chorobowym, wymienionym w § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16. roku życia (do takich stanów chorobowych zaliczamy np. upośledzenie umysłowe, psychozy i zespoły psychotyczne) oraz w § 32 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (do takich schorzeń zaliczamy np. choroby psychiczne, zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu);
• z dziećmi i młodzieżą upośledzonymi w stopniu lekkim, wśród których znajduje się co najmniej jedno dziecko upośledzone umysłowo w stopniu umiarkowanym lub znacznym, pod warunkiem że zajęcia dydaktyczne z tym dzieckiem prowadzone są według odrębnego programu nauczania obowiązującego w danego typu szkole specjalnej, a zajęcia wychowawcze – według odrębnego programu wychowawczego opracowanego przez wychowawcę;
• z nieletnimi przebywającymi w zakładach poprawczych o wzmożonym nadzorze wychowawczym, dla wielokrotnych uciekinierów, z zaburzeniami psychicznymi lub innymi zaburzeniami osobowości, uzależnionymi od środków odurzających lub psychotropowych, nosicielami wirusa HIV oraz przebywającymi w schroniskach interwencyjnych.

Dodatek z tytułu pracy w trudnych lub uciążliwych warunkach

Z tytułu pracy w trudnych lub uciążliwych warunkach pracodawcy wypłacają nauczycielom wynagrodzenie uzupełniające w postaci dodatku. Dla nauczycieli zatrudnionych w szkołach samorządowych wysokość dodatku oraz zasady jego przyznawania i wypłacania ustala w regulaminie wynagradzania dla nauczycieli organ prowadzący szkołę (art. 30 ust. 1 pkt 2 w zw. z ust. 6 pkt 1 Karty Nauczyciela). Oznacza to, że wysokość dodatku będzie zróżnicowana w poszczególnych szkołach i placówkach oświatowych.

Karolina W. jest nauczycielką z tytułem zawodowym magistra i przygotowaniem pedagogicznym oraz z awansem zawodowym nauczyciela dyplomowanego w gminie K. i prowadzi zajęcia w szkole podstawowej w klasach łączonych. Z tego tytułu otrzymuje dodatek za pracę w trudnych warunkach w wysokości 5% wynagrodzenia zasadniczego (nauczycielka otrzymuje miesięcznie 2995 zł), co daje jej 149,75 zł dodatku za pracę w trudnych warunkach. Natomiast koleżanka Karoliny W. Mariola M. jako nauczycielka szkoły podstawowej w gminie R., posiadająca ten sam poziom wykształcenia i ten sam tytuł zawodowy, otrzymuje dodatek z tytułu pracy w trudnych warunkach w wysokości 75 zł miesięcznie. Mimo tych samych kwalifikacji, nauczycielkom przysługuje różna wysokość dodatku za pracę w trudnych warunkach.

---

Organy prowadzące mogą określić wysokość dodatku jako:

• stały procent wynagrodzenia zasadniczego,
• stałą kwotę miesięczną,
• widełki procentowe lub kwotowe.

WAŻNE!

Organy prowadzące szkołę samodzielnie ustalają w regulaminie wynagradzania wysokość dodatku dla nauczyciela za pracę w warunkach trudnych lub uciążliwych.

Ustalając dodatki za pracę w trudnych czy uciążliwych warunkach organy prowadzące szkołę powinny pamiętać o wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 5 września 2006 r. (IV SA/Wr 396/05, Dz.Urz.Dolno 2007/204/2522). Zgodnie z tym wyrokiem, organy prowadzące nie mają kompetencji do wprowadzenia w regulaminach wynagradzania zapisów, które będą uzależniały nabycie prawa do tego dodatku od liczby godzin przepracowanych w warunkach trudnych, uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia. Również organy prowadzące, w przypadku gdy nauczyciel realizuje zajęcia zarówno w trudnych, jak też uciążliwych warunkach, nie mogą ograniczyć prawa tylko do jednego dodatku. Stanowisko to potwierdza wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 3 czerwca 2011 r. (I OSK 323/11), w którym sąd orzekł, że „(...) prawo nauczyciela do dodatku do wynagrodzenia dotyczy zarówno sytuacji, gdy pracuje on w warunkach trudnych, jak i w warunkach uciążliwych. Pojęcia te nie są pojęciami tożsamymi ani nie można przyjąć, iż praca w warunkach trudnych automatycznie wyklucza pracę w warunkach uciążliwych. (...) Z przepisów ustawy – Karta Nauczyciela nie wynika, by była dopuszczalna możliwość wypłacania nauczycielowi tylko jednego dodatku do wynagrodzenia, jeśli pracowałby on w warunkach zarówno trudnych, jak i uciążliwych”.

WAŻNE!

Nauczycielowi, który wykonuje pracę w trudnych i uciążliwych warunkach, przysługują dwa odrębne dodatki do wynagrodzenia.

Podstawa prawna

• art. 30 ust. 1 pkt 2, ust. 6 pkt 1, art. 34 Karty Nauczyciela,
• § 8, § 9 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (Dz.U. Nr 22, poz. 181 ze zm.).