Czy można iść do sądu pracy z roszczeniem o ustalenie godziwego wynagrodzenia?
REKLAMA
REKLAMA
Sytuacja czytelnika - studenta, nisko wynagradzanego za pracę, brak godziwości
Antoni W. prowadził jednoosobową działalność gospodarczą we Wrocławiu pod firmą „Smacznie – tylko tu”. Było to małe bistro, gdzie zatrudniony był jedynie Szymon A., w charakterze pomocy kuchennej i Zuzanna J. jako kelnerka. Szymon A. był 22-letnim studentem. Szymon A. otrzymywał wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 3500 zł brutto miesięcznie (według stanu na grudzień 2023 r.), był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czas pracy. Niestety Szymon A. nie lubił swojej pracy, nie wiązał swoje przyszłości z gastronomią, chciał pracować w bistro jedynie w okresie studiów. W miejscu pracy panowała specyficzna atmosfera. Antoni W. w niemiły sposób zwracał się do Szymona A., pracodawca nie pozwalał pracownikowi na spożywanie żadnych posiłków (ani zimnych ani tych ciepłych) na koszt bistro. Oczywiście pracownicy mogli kupować serwowane w bistro dania, ale obowiązywał ich cennik wynikający z menu, nie były udzielane żadne rabaty. Nawet na koniec dniówki, kiedy wiadomo było, że dania się nie sprzedadzą. Paradoksalnie Szymon A. często chodził głodny, ponieważ po odjęciu wszelkich kosztów utrzymania i opłat nie zostawało mu wiele na życie. Uznał, że stawka wynagrodzenia jest głodowa i fakt, że pracodawca nie powala spożywać mu posiłków z bistro, w trakcie pracy jest naruszeniem prawa. Co więcej Szymon A. twierdził, że wszystko to narusza jego godność osobistą i że bezwzględnie należy mu się podwyżka. Szymon A. zwierzył się koleżance co do trudnych warunków życia, a że jego koleżanka w ostatnim czasie bardzo często oglądała transmisje Sejmu na kanale YouTube i słyszała jak nowy premier oraz Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej podkreślali, że pracownicy mają prawo do godziwego wynagrodzenia i godziwych warunków pracy, doradziła koledze, aby poszedł do sądu pracy o podwyżkę. Szymon A. zdecydował, że złoży w sądzie pracy i ubezpieczeń społecznych pozew o poprawę warunków pracy, w tym o mobbing i ustalenie wysokości godziwego wynagrodzenia za jego pracę.
Czym jest wynagrodzenie godziwe?
Można generalnie stwierdzić, że wynagrodzenie godziwe, to wynagrodzenie: należne, właściwe, odpowiednie, rzetelne, uczciwe i sprawiedliwe, zachowujące cechy ekwiwalentności do pracy. Takie cechy niewiele jednak podpowiadają przy ustalaniu konkretnych stawek wynagrodzenia.
Przepis art. 13 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465, dalej jako: KP), gwarantuje pracownikowi prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę. Wśród kryteriów godziwości wynagrodzenia – oprócz ustalenia wynagrodzenia tak, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy – należy wskazać także ekwiwalentność wynagrodzenia wobec pracy danego rodzaju.
W niniejszej sprawie, zakres wykonywanych przez Szymona A. obowiązków, nie wykraczał poza zakres pracy o szczególnym charakterze. Osoba zatrudniona na stanowisku pomocy kuchennej (z całym szacunkiem dla osób wykonujących pracę tego rodzaju), nie musi posiadać szczególnych umiejętności, specjalistycznego wykształcenia, dużego doświadczenia. Nie jest to zawód szczególnie doniosły – nie wchodzi w grę ochrona czyjegoś życia, zdrowia, zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego. Nie jest ponoszona surowsza odpowiedzialność dyscyplinarna. Nawet jeżeli więc wynagrodzenie na stanowisku pomocy kuchennej, będzie ustalone jako minimalne wynagrodzenie za pracę, które obowiązuje w Polsce w danym momencie, nie będzie stanowiło to naruszenia prawa.
Wprawdzie w judykaturze dopuszcza się ocenę wysokości wynagrodzenia nawet przez pryzmat zasady współżycia społecznego, niemniej jednak bardzo trudno na podstawie wskazanych przepisów doprowadzić do zmiany wysokości wynagrodzenia (jest wręcz to niemożliwe). Dlaczego? Ponieważ prawo do godziwego wynagrodzenia nie ma charakteru roszczeniowego. Pracownik może domagać się podwyższenia wynagrodzenia przed sądem do wyższej kwoty, niż wartość minimalnego wynagrodzenia. Ponadto wydaje się, że sąd pracy a już tym bardziej Państwowa Inspekcja Pracy nie powinno aż tak bardzo ingerować w swobodę prowadzonej przez pracodawcę działalności gosppdarczej.
Międzynarodowa Organizacja Pracy uważa, że system płac minimalnych powinien generalnie opierać się na teorii płacy godziwej. Jednak czy wynagrodzenie minimalne to wynagrodzenie godziwe? Pewnie w większości przypadków nie, jednak generalnie zależy to od rodzaju wykonywanej pracy, doświadczenia, stażu, kwalifikacji, kosztów utrzymania, ponoszonych wydatków i innych okoliczności różnych w danym stanie faktycznym.
Swoboda nawiązania stosunku pracy
Trzeba pamiętać, że obowiązuje swoboda nawiązania stosunku pracy i wolność pracy. Nikt nie zmusił Szymona A. do podpisania umowy, do trwania w stosunku pracy. Zgodził się świadomie na takie warunki, a jeżeli ich nie akceptuje zawsze może zakończyć stosunek pracy. Jego godność nie został naruszona przez zachowanie pracodawcy. Nie ma on obowiązku zapewniania pracownikom posiłków, nawet jeżeli miejscem pracy jest restauracja.
Czym jest mobbing?
W niniejsze sprawie nie zaszły przesłanki mobbingu. Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.
Pozew o ustalenie wysokości godziwego wynagrodzenia
Trzeba też mieć na uwadze takie argumenty, że zgodnie z przepisem art. 78 KP wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy.
Należy przy tym pamiętać, że przewidziana w art. 353 zn. 1 KC autonomia woli stron znajduje swoje zastosowanie także do stosunków pracy i podważanie jej przez powoda wymagałoby wystąpienia szczególnych okoliczności. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury możliwość ingerowania w wysokość wynagrodzenia określonego autonomicznie przez strony stosunku pracy jest ograniczona tylko do wyjątkowych sytuacji. Podkreślić przy tym należy, że wynagrodzenie pracownika nie może być niższe niż wynagrodzenie minimalne ustalane zgodnie z ustawą o minimalnym wynagrodzeniu. Pozew Szymona A. prawdopodobnie zostanie oddalony w sądzie pracy.
REKLAMA
© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.
- Czytaj artykuły
- Rozwiązuj testy
- Zdobądź certyfikat