Podstawa wymiaru zasiłku, a przekroczenie rocznej podstawy wymiaru składek

PROBLEM:

Pracownik w październiku 2012 r. przekroczył 30-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. W sierpniu 2013 r. przedstawił zwolnienie lekarskie na okres od 5 do 16 sierpnia. Jest to jego pierwsze zwolnienie lekarskie w tym roku. Jak obliczyć podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego?

RADA

Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego należy obliczyć z okresu od sierpnia 2012 r. do lipca 2013 r. Uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku (wynagrodzenia chorobowego) wynagrodzenie za październik 2012 r. powinni Państwo pomniejszyć o odpowiedni procent (niższy niż 13,71%) potrąconych w danym miesiącu składek. Wynagrodzenie wypłacone w miesiącach następujących po miesiącu, w którym doszło do przekroczenia (w listopadzie i w grudniu), uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku, należy pomniejszyć o 2,45%, gdyż w tych miesiącach ze środków pracownika została potrącona wyłącznie składka na ubezpieczenie chorobowe. Szczegóły w uzasadnieniu.

UZASADNIENIE

Podstawę wymiaru przysługującego pracownikowi zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy poprzedzających miesiąc wystąpienia niezdolności do pracy (art. 36 ustawy zasiłkowej). Wynagrodzenie, o którym mowa, to przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia finansowanych przez pracownika (art. 3 pkt 3 ustawy zasiłkowej), tj. 13,71%. Jeżeli jednak w miesiącu, za który wynagrodzenie jest uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku, doszło do przekroczenia rocznej podstawy wymiaru składek, łączna stopa potrąconych składek finansowanych ze środków pracownika jest niższa niż 13,71%. Pracodawca powinien wówczas pomniejszyć uwzględniane wynagrodzenie o odpowiednią stopę procentową składek potrąconych w danym miesiącu. W takiej sytuacji sposób postępowania zależy od tego, czy wynagrodzenie pracownika za miesiąc, w którym nastąpiło przekroczenie rocznego limitu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, jest w całości wliczane do postawy wymiaru zasiłku chorobowego czy tylko w części.

Ustalając wynagrodzenie przyjmowane do podstawy wymiaru zasiłku w sytuacji, gdy wynagrodzenie pracownika za miesiąc, w którym nastąpiło przekroczenie rocznego limitu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, w całości jest wliczane do postawy wymiaru zasiłku chorobowego, należy odjąć kwotę faktycznie potrąconych ze środków pracownika składek na ubezpieczenia społeczne.

Jeżeli natomiast pracownik w miesiącu, w którym nastąpiło przekroczenie rocznej podstawy wymiaru składek, otrzymał składnik wynagrodzenia, od którego została naliczona składka na ubezpieczenie chorobowe, ale którego nie można uwzględnić w podstawie wymiaru zasiłku, konieczne jest ustalenie średniego wskaźnika składek potrąconych pracownikowi w danym miesiącu.

Polecamy serwis: Składki na ubezpieczenie społeczne

Przykład:

Pracownikowi, o którym mowa w pytaniu, podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego należy obliczyć z okresu od sierpnia 2012 r. do lipca 2013 r. W październiku 2012 r., z którego wynagrodzenie jest uwzględniane w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego, nastąpiło przekroczenie rocznego limitu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tego pracownika. Załóżmy, że składki zostały naliczone od podstaw wymiaru:

• 2268 zł na ubezpieczenia emerytalne i rentowe,
• 8620 zł na ubezpieczenia chorobowe i wypadkowe.

Pracownik za październik 2012 r. otrzymał:

Kartoteka płacowa		10/2012
1	Wynagrodzenie zasadnicze	8000,00
2	Dodatek stażowy (pomniejszany za czas choroby – według regulaminu wynagradzania)	620,00
3	Podstawa wymiaru składek na ubezp. emerytalno-rentowe	2268,00
4	Podstawa wymiaru składek na ubezp. chorobowe i wypadkowe	8620,00
5	Składka na ubezp. emerytalne – pracownik – 9,76%	221,36
6	Składka na ubezp. rentowe – pracownik – 1,5%	34,02
7	Składka na ubezp. chorobowe – pracownik – 2,45%	211,19
8	Razem ZUS – pracownik	466,57
9	Przychód	8620,00
10	Koszty uzyskania przychodu (111,25 zł)	111,25
11	Ulga podatkowa (46,33 zł)	46,33
12	Podstawa opodatkowania (poz. 9 – poz. 8 – poz. 10, po zaokrągleniu)	8042,00
13	Podstawa wymiaru składki zdrowotnej (poz. 4 – poz. 8)	8153,43
14	Zaliczka na podatek dochodowy – 18% (poz. 12 x 18% – poz. 11)	1401,23
15	Składka zdrowotna 9% do przekazania do ZUS	733,81
16	Składka zdrowotna 7,75% do odliczenia od podatku	631,89
17	Zaliczka na podatek do US (poz. 14 – poz. 16, po zaokrągleniu)	769,00
18	Do wypłaty (poz. 9 – poz. 8 – poz. 15 – poz. 17)	6650,62

W opisanym przypadku do podstawy wymiaru zasiłku za październik 2012 r. należy przyjąć wszystkie składniki wynagrodzenia ujęte w liście płac. Zatem w podstawie wymiaru zasiłku poza wynagrodzeniem zasadniczym uwzględnimy również dodatek stażowy, ponieważ jest pomniejszany za czas absencji chorobowej. W sytuacji gdy wynagrodzenie pracownika za miesiąc, w którym nastąpiło przekroczenie rocznego limitu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, w całości jest wliczane do postawy wymiaru zasiłku chorobowego, tak jak ma to miejsce w przykładzie, to ustalając wynagrodzenie przyjmowane do podstawy wymiaru zasiłku wystarczy odjąć kwotę faktycznie potrąconych ze środków pracownika składek na ubezpieczenia społeczne:

8620 zł (podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe) – 466,57 zł (składki na ubezpieczenia społeczne finansowane ze środków pracownika) = 8153,43 zł (kwota za październik uwzględniana w podstawie wymiaru zasiłku).

Większy problem sprawia ustalenie podstawy wymiaru zasiłku w sytuacji, gdy w miesiącu przekroczenia rocznej podstawy wymiaru składek w przychodzie stanowiącym podstawę ich wymiaru znalazły się składniki wynagrodzenia, od których została naliczona składka na ubezpieczenie chorobowe, ale których nie należy uwzględniać w podstawie wymiaru zasiłku. Takimi składnikami są:

• premie, nagrody i dodatki wypłacane pracownikowi bez względu na absencję chorobową, tj. niepomniejszane za czas tej absencji (np. dodatek stażowy, dodatek funkcyjny, premie – do których pracownik zachowuje prawo w okresie absencji chorobowej),
• składniki wynagrodzenia, które są przyznawane niezależnie od oceny pracy pracownika, na których przyznanie i wypłatę nie ma wpływu okres pobierania zasiłku, co oznacza, że mimo pobierania zasiłku pracownik otrzymuje dany składnik wynagrodzenia (np. jednorazowe zasiłki na zagospodarowanie, wartość szczepień ochronnych pracowników lub różnych badań – finansowanych przez pracodawcę),
• składniki wynagrodzenia nieuzależnione bezpośrednio od indywidualnego wkładu pracy pracownika, ale od wyników grupy pracowników lub całego zakładu pracy, wypłacane niezależnie od absencji pracownika.

Zobacz także: Podstawa wymiaru zasiłku a składnik wynagrodzenia wypłacany zaliczkowo

Jeżeli pracownik w miesiącu, w którym nastąpiło przekroczenie rocznej podstawy wymiaru składek, otrzymał składnik wynagrodzenia, od którego została naliczona składka na ubezpieczenie chorobowe, ale którego nie można uwzględnić w podstawie wymiaru zasiłku, to konieczne jest ustalenie średniego wskaźnika potrąconych pracownikowi w danym miesiącu składek, posługując się następującym wzorem:

średni wskaźnik składek =	kwota składek x 100
	przychód stanowiący podstawę wymiaru składek

Następnie o ustalony według powyższego wzoru średni wskaźnik potrąconych składek pracodawca powinien pomniejszyć wynagrodzenie uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku.

Przykład:

Pracownik, który jest wynagradzany stałą stawką miesięczną w kwocie 6400 zł, a ponadto otrzymuje dodatek stażowy w wysokości 600 zł, zachorował w sierpniu 2013 r. Zgodnie z postanowieniami regulaminu wynagradzania, dodatek stażowy przysługuje niezależnie od absencji chorobowych, a tym samym pracownik zachowuje do niego prawo w okresie takich absencji. Podstawę wymiaru przysługującego pracownikowi w sierpniu wynagrodzenia chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres od sierpnia 2012 r. do lipca 2013 r. W październiku 2012 r., z którego wynagrodzenie jest uwzględniane w podstawie wymiaru świadczenia chorobowego, pracownik skorzystał dodatkowo ze szczepienia przeciwko grypie, które w całości zostało sfinansowane przez pracodawcę (koszt szczepienia wyniósł 40 zł), a ponadto w tym miesiącu nastąpiło przekroczenie rocznego limitu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tego pracownika. W efekcie składki zostały naliczone od podstaw wymiaru:

• 4820 zł na ubezpieczenia emerytalne i rentowe,
• 7040 zł (6400 zł + 600 zł + 40 zł) na ubezpieczenia chorobowe i wypadkowe.

Pracownik za październik 2012 r. otrzymał:

Kartoteka płacowa		10/2012
1	Wynagrodzenie zasadnicze	6400,00
2	Dodatek stażowy (niepomniejszany za czas choroby – wg regulaminu wynagradzania)	600,00
3	Szczepienie przeciwko grypie	40,00
4	Podstawa wymiaru składek na ubezp. emerytalno-rentowe	4820,00
5	Podstawa wymiaru składek na ubezp. chorobowe i wypadkowe	7040,00
6	Składka na ubezp. emerytalne – pracownik – 9,76%	470,43
7	Składka na ubezp. rentowe – pracownik – 1,5%	72,30
8	Składka na ubezp. chorobowe – pracownik – 2,45%	172,48
9	Razem ZUS – pracownik	715,21
10	Przychód	7040,00
11	Koszty uzyskania przychodu (111,25 zł)	111,25
12	Ulga podatkowa (46,33 zł)	46,33
13	Podstawa opodatkowania (poz. 10 – poz. 9 – poz. 11, po zaokrągleniu)	6214,00
14	Podstawa wymiaru składki zdrowotnej (poz. 5 – poz. 9)	6324,79
15	Zaliczka na podatek dochodowy – 18% (poz. 13 x 18% – poz. 12)	1072,19
16	Składka zdrowotna 9% do przekazania do ZUS	569,23
17	Składka zdrowotna 7,75% do odliczenia od podatku	490,17
18	Zaliczka na podatek do US (poz. 15 – poz. 17, po zaokrągleniu)	582,00
19	Do wypłaty (poz. 10 – poz. 9 – poz. 16 – poz. 18)	5173,56

W sytuacji tego pracownika nie wszystkie składniki, od których została naliczona składka na ubezpieczenie chorobowe, należy uwzględnić w podstawie wymiaru zasiłku. Składnikami, od których została naliczona składka na ubezpieczenie chorobowe, a które nie powinny być uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku, są:

• dodatek stażowy – ponieważ nie jest pomniejszany za czas absencji chorobowej, lecz jest wypłacany w pełnej wysokości, niezależnie od tej absencji,
• szczepienie przeciwko grypie, ponieważ jest to świadczenie niezależne od oceny pracy pracownika, na którego przyznanie i wypłatę okres pobierania zasiłku nie ma wpływu.

Zatem składnikiem wynagrodzenia uwzględnianym w podstawie wymiaru zasiłku jest wyłącznie wynagrodzenie zasadnicze, pomniejszone o odpowiedni procent potrąconych pracownikowi w październiku składek. Aby ustalić, jaką kwotę należy przyjąć do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku, należy obliczyć średni wskaźnik potrąconych pracownikowi za ten miesiąc składek na ubezpieczenia społeczne, w następujący sposób:

średni wskaźnik składek =	715,21 zł (kwota składek) x 100	= 10,16%
	7040,00 zł (przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe)

O wyliczony procent (10,16%) należy pomniejszyć kwotę wynagrodzenia, które zostanie uwzględnione przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczeń chorobowych. Ustalając wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru zasiłku z października, wynagrodzenie zasadnicze 6400 zł należy pomniejszyć o 10,16%. Kwota stanowiąca podstawę wymiaru zasiłku z tego miesiąca wyniesie zatem 5749,76 zł, co wynika z wyliczenia:

6400 zł – (6400 zł x 10,16%).

Omówione wyżej zasady dotyczące ustalania średniego wskaźnika potrąconej pracownikowi składki mają analogiczne zastosowanie w przypadku uzupełniania wynagrodzenia uwzględnianego w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego, jeżeli w miesiącu, który wymaga uzupełnienia, nastąpiło przekroczenie rocznej podstawy wymiaru składek.

Polecamy również: Zasiłek chorobowy na wypowiedzeniu

Przykład:

W listopadzie 2012 r. wynagrodzenie pracownika przekroczyło kwotę rocznego ograniczenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe. Wynikało to ze złożonego przez pracownika oświadczenia (pracownik w poprzednim roku był przez kilka miesięcy zatrudniony u innego pracodawcy). Jednocześnie w listopadzie przez 2 dni pracownik był niezdolny do pracy wskutek choroby i otrzymał wynagrodzenie chorobowe. Pracownik jest wynagradzany stałą stawką miesięczną (wynagrodzenie należne za listopad, określone w umowie o pracę wynosiło 4890 zł). Oprócz wynagrodzenia zasadniczego pracownik ma prawo do dodatku stażowego w stałej miesięcznej kwocie 900 zł, wypłacanego w pełnej wysokości za okresy pobierania wszystkich świadczeń chorobowych, co wynika z regulaminu wynagradzania obowiązującego u pracodawcy. Pracownik ten w sierpniu 2013 r. stał się niezdolny do pracy z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad chorym dzieckiem, nabywając prawo do zasiłku opiekuńczego, którego podstawę należy ustalić z okresu od sierpnia 2012 r. do lipca 2013 r.

Z uwagi na przekroczenie rocznej podstawy wymiaru składek, składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zostały naliczone od podstawy wymiaru 2230 zł [(2230 zł x 9,76%) + (2230 x 1,5%) = 251,10 zł], natomiast składka na ubezpieczenie chorobowe od podstawy wymiaru 5600,04 zł (4564 zł + 900 zł + 137,84 zł + 58,20 zł – 60 zł), tj. 5600,04 zł x 2,45% = 137,20 zł.

Pracownik za listopad 2012 r. otrzymał:

LISTA PŁAC – przekroczenie rocznej podstawy wymiaru składek		11/2012
1	Liczba dni nominalnych (roboczych)	21
2	Liczba godzin nominalnych	168
3	Liczba godzin przepracowanych w nominalnym czasie pracy	152
4	Liczba godzin nadliczbowych z dodatkiem 50%	4
5	Liczba dni wynagrodzenia chorobowego	2
6	Wynagrodzenie zasadnicze z umowy o pracę	4890,00
7	Dodatek stażowy (nie pomniejszany za czas choroby na podstawie regulaminu wynagradzania)	900,00
8	Wynagrodzenie zasadnicze po pomniejszeniu o czas choroby	4564,00
9	Normalne wynagrodzenie za godziny nadliczbowe	137,84
10	Dodatek 50% za godziny nadliczbowe	58,20
11	Wynagrodzenie za chorobę	225,04
12	Płaca brutto	5885,08
13	Pomniejszenie podstawy wymiaru składek (dot. dodatku stażowego)*	60,00
14	Podstawa wymiaru składek na ubezp. emerytalno-rentowe	2230,00
15	Podstawa wymiaru składek na ubezp. chorobowe i wypadkowe	5600,04
16	Składka na ubezp. emerytalne – pracownik – 9,76%	217,65
17	Składka na ubezp.rentowe – pracownik – 1,5%	33,45
18	Składka na ubezp.chorobowe – pracownik – 2,45%	137,20
19	Razem ZUS – pracownik	388,30

* pozycja 13 na liście płac dotyczy pomniejszenia podstawy wymiaru składek z tytułu dodatku stażowego (§ 2 ust. 1 pkt 24 rozporządzenia składkowego) i została wyliczona w następujący sposób: 900 zł : 30 (liczba dni kalendarzowych w listopadzie) = 30 zł, 30 zł x 2 dni choroby = 60 zł (jest to kwota dodatku stażowego, która nie stanowi podstawy wymiaru składek)

Łączna kwota potrąconych pracownikowi w listopadzie składek wyniosła: 388,30 zł.

Uzupełnienie wynagrodzenia za listopad polega na ustaleniu wysokości wynagrodzenia, jakie pracownik osiągnąłby, gdyby przepracował pełny miesiąc kalendarzowy. Ponieważ pracownikowi przysługuje wynagrodzenie w stałej miesięcznej wysokości, to uzupełniamy je przyjmując kwotę określoną w umowie o pracę, pomniejszoną o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika. W tym celu należy obliczyć średni wskaźnik składek na ubezpieczenia społeczne potrąconych pracownikowi w miesiącu, w którym wystąpiło przekroczenie. Następnie przy zastosowaniu tego wskaźnika obliczymy pełną miesięczną składkę, jaka byłaby potrącona z wynagrodzenia pracownika, gdyby w tym miesiącu nie chorował. Kwotę wyliczonej składki odejmiemy następnie od kwoty wynagrodzenia określonej w umowie o pracę.

Średni wskaźnik potrąconej składki w listopadzie wyniósł 6,93%, co wynika z wyliczenia:

388,30 zł (suma składek finansowanych przez pracownika) x 100 : 5600,04 zł (podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe) = 6,93%.

Uzupełnione wynagrodzenie za listopad 2012 r., które należy uwzględnić w podstawie wymiaru zasiłku opiekuńczego należnego w sierpniu 2013 r., wyniesie 4733,57 zł, zgodnie z wyliczeniem:

• 4890 zł (wynagrodzenie przysługujące na podstawie umowy o pracę) – (4890 zł x 6,93%) = 4551,12 zł (uzupełnione wynagrodzenie),
• do tego uzupełnionego wynagrodzenia należy dodać wynagrodzenie za godziny nadliczbowe w kwocie faktycznie wypłaconej 182,45 zł, czyli [(137,84 zł + 58,20 zł) – (137,84 zł + 58,20 zł) x 6,93%)],
• 4551,12 zł (uzupełnione wynagrodzenie) + 182,45 zł (wynagrodzenie za godziny nadliczbowe) = 4733,57 zł.

Nie należy natomiast uwzględniać dodatku stażowego, ponieważ nie ulega on pomniejszeniu za czas choroby, a tym samym pracownik otrzyma go w sierpniu w pełnej wysokości.

Zadaj pytanie na: Forum Kadry

Podstawa prawna:

• art. 3 pkt 3, art. 37 ust. 2 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – j.t. Dz.U. z 2010 r. Nr 77 poz. 512; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz. 747
• art. 19 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych – j.t. Dz.U z 2009 r. Nr 205 poz. 1585; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz. 827