Zasiłek macierzyński i urlop wychowawczy a składki na ubezpieczenia społeczne
REKLAMA
Kobieta po urodzeniu dziecka, a następnie sprawująca opiekę nad dzieckiem przerywa swoją aktywność zawodową i korzysta z urlopu macierzyńskiego, a następnie (przeważnie) z urlopu wychowawczego. W celu uniknięcia sytuacji, w której osoba sprawująca osobistą opiekę nad dzieckiem byłaby pozbawiona ubezpieczeń społecznych, przepisy prawne łączą obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz ubezpieczenia zdrowotnego również z przebywaniem na urlopie wychowawczym i pobieraniem zasiłku macierzyńskiego albo zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego.
REKLAMA
Ubezpieczenia społeczne
Korzystanie z urlopu wychowawczego czy też pobieranie zasiłku macierzyńskiego albo zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego (art. 6 ust. 1 pkt 19 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych) co do zasady stanowi tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Od tej zasady istnieją wyjątki, a ponadto osoby korzystające z urlopu wychowawczego bądź pobierające zasiłek macierzyński nie są objęte ubezpieczeniami społecznymi w pełnym zakresie.
Osoba przebywająca na urlopie wychowawczym lub pobierająca zasiłek macierzyński podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym tylko wówczas, gdy nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty oraz innego tytułu rodzącego obowiązek ubezpieczeń społecznych (art. 9 ust. 6 ustawy systemowej). Ustalone prawo do tych świadczeń posiada osoba, na rzecz której krajowy bądź zagraniczny organ rentowy stwierdził, że przysługuje jej prawo do emerytury z powszechnego systemu zabezpieczenia społecznego lub systemu zaopatrzenia emerytalnego, który został ustanowiony dla konkretnej grupy zawodowej (np. rolników, żołnierzy, funkcjonariuszy mundurowych itd.). Z kolei przez „inny tytuł powodujący obowiązek ubezpieczeń społecznych” należy rozumieć inny tytuł aniżeli ten, z którego ubezpieczony nabył prawo do zasiłku macierzyńskiego.
Posiadanie przez ubezpieczonego ustalonego prawa do emerytury lub renty bądź innego tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych wyłącza obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym lub pobierania zasiłku macierzyńskiego. Co za tym idzie, zdejmuje to z płatnika składek obowiązek zgłoszenia ubezpieczonego z tego tytułu do przedmiotowych ubezpieczeń. Osoba korzystająca z takiego urlopu lub pobierająca taki zasiłek ma obowiązek złożenia płatnikowi składek oświadczenia co do faktu, czy ma ustalone prawo do emerytury lub renty lub inny tytuł powodujący obowiązek ubezpieczeń społecznych (art. 36 ust. 2a ustawy systemowej). Dopiero po złożeniu przez ubezpieczonego takiego oświadczenia płatnik składek powinien zgłosić go do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym lub pobierania zasiłku macierzyńskiego.
Przebywanie na urlopie wychowawczym lub pobieranie zasiłku macierzyńskiego stanowi tytuł wyłącznie do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Ubezpieczeniom chorobowemu i wypadkowemu osoba korzystająca z urlopu wychowawczego lub pobierająca zasiłek macierzyński nie podlega ani obowiązkowo, ani dobrowolnie.
REKLAMA
Osoba, która jednocześnie pozostaje w stosunku z dwoma lub więcej pracodawcami i w związku z tym pobiera odrębny zasiłek macierzyński z tytułu każdego zatrudnienia, obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego i rentowych jest objęta z tytułu każdego z pobieranych zasiłków macierzyńskich. Natomiast osoba, która przebywa na urlopie wychowawczym u dwóch lub więcej pracodawców i spełnia z tego tytułu warunki do podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, powinna wskazać, który z pracodawców będzie płatnikiem składek na przedmiotowe ubezpieczenia w okresie przebywania na tym urlopie.
Urodzenie kolejnego dziecka w trakcie przebywania na urlopie wychowawczym nie powoduje przerwania tego urlopu. Osobie, która urodziła to dziecko, przysługuje zasiłek macierzyński. W takim przypadku dla tego pracownika tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych jest pobieranie zasiłku macierzyńskiego, a nie przebywanie na urlopie wychowawczym.
Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osoby pobierającej zasiłek macierzyński stanowi kwota tego zasiłku. Z kolei na mocy art. 16 ustawy z 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw w okresie od 1 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2011 r. podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osoby przebywającej na urlopie wychowawczym stanowi obowiązująca w danym roku kalendarzowym kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2009 r. jest to 1276 zł).
Przewiduje się, że od 1 stycznia 2012 r. składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osoby przebywającej na urlopie wychowawczym będą obliczane od kwoty 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Nie będzie jednak mogła przekraczać kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy.
Warto przy tym pamiętać, że za miesiąc, w którym nastąpiło odpowiednio objęcie ubezpieczonego ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym lub ich ustanie i jeżeli trwały one tylko przez część miesiąca, kwotę najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osoby przebywającej na urlopie wychowawczym zmniejsza się proporcjonalnie. Dzieli się ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnoży przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom (art. 18 ust. 9 ustawy systemowej).
Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym lub pobierających zasiłek macierzyński finansuje w całości budżet państwa za pośrednictwem ZUS. Stąd też rola płatnika składek ogranicza się do prawidłowego obliczenia i wykazania składek w dokumentach rozliczeniowych, a następnie przekazania ich do jednostki terytorialnej ZUS.
Podstawa prawna:
- art. 6 ust. 1 pkt 19, art. 9 ust. 6, art. 18 ust. 9, art. 36 ust. 2a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.),
- art. 16 ustawy z 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (DzU nr 237, poz. 1654).
REKLAMA
REKLAMA
© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.
- Czytaj artykuły
- Rozwiązuj testy
- Zdobądź certyfikat