Umowa zlecenie
REKLAMA
REKLAMA
Zlecenie
Zlecenie uregulowane jest w Kodeksie cywilnym, jest to więc umowa cywilnoprawna. Osoby wykonujące pracę na tej podstawie nie są pracownikami, lecz zleceniobiorcami. Umowa zlecenia polega na tym, że jeden podmiot zleca wykonanie określonej czynności prawnej (bądź czynności prawnych), a drugi podmiot zobowiązuje się do wykonania. W przypadku braku zawarcia w umowie klauzuli stanowiącej o tym, iż przyjmujący zlecenie wykona czynność prawną we własnym imieniu obowiązuje domniemanie, że czynność prawna dokonywana jest w imieniu dającego zlecenie.
REKLAMA
WAŻNE!
Zleceniodawca to osoba dająca zlecenie, a zleceniobiorca to osoba wykonująca zlecenie.
Umowa zlecenia jest umową starannego działania. Zleceniobiorca zobowiązuje się do starannego działania i za to właśnie odpowiada, a nie, jak w przypadku umowy o dzieło, za rezultat pracy. W umowie należy więc dokładnie opisać czynności, jakie ma wykonywać zleceniobiorca, by później można było ocenić, czy zlecenie zostało wykonane oraz czy zostało wykonane w sposób staranny.
Polecamy również: Zgłoszenie zleceniobiorcy - absolwenta studiów wyższych do ZUS
Umowę zlecenia mogą zawrzeć wszystkie podmioty prawa cywilnego. Należą do nich:
- osoby fizyczne (posiadające pełną zdolność do czynności prawnych oraz ograniczoną zdolność do czynności prawnych – potrzebne jest potwierdzenie umowy przez opiekuna);
- osoby prawne (np. spółki kapitałowe prawa handlowego, przedsiębiorstwa państwowe, szkoły wyższe, fundacje, stowarzyszenia);
- podmioty, które nie są osobami prawnymi, a posiadają zdolność prawną (np. spółki osobowe prawa handlowego).
Umowa zlecenia często wykorzystywana jest do pracy o charakterze sezonowym, tymczasowym, doraźnym. Pracę na podstawie zlecenia wykonują np. osoby prowadzące różnego rodzaju szkolenia dla określonych firm i osoby, których praca związana jest z okresem dojrzewania owoców, warzyw. Możliwe jest również stałe wykonywanie pracy na podstawie umowy zlecenia, jednak między stronami nie może istnieć stosunek podporządkowania. Podporządkowanie jest ściśle związane ze stosunkiem pracy. Jednak w praktyce pracodawcy często zastępują umowę o pracę umową zlecenia, co nie jest dopuszczalne. W takim przypadku możliwe jest dochodzenie przed sądem, że łączący strony stosunek jest stosunkiem pracy, bez względu na nazwę umowy.
Przy ocenie charakteru stosunku prawnego łączącego strony (umowa o pracę; umowa zlecenia) należy uwzględniać specyfikę funkcjonowania podmiotu zatrudniającego. Umowa zlecenia z reguły określa rodzaj wykonywanych czynności i w zasadzie nie może polegać na pozostawaniu w dyspozycji zlecającego i wykonywaniu stosownie do jego potrzeb czynności zlecanych na bieżąco (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 1999 r., sygn. akt I PKN 307/99).
Wskazówki
Biorący zlecenie wykonuje umowę w sposób swobodny. Jednak zleceniodawca może przy zawarciu umowy i w późniejszym terminie wskazać zleceniobiorcy sposób wykonania zlecenia. W takiej sytuacji zleceniobiorca jest bezwzględnie zobowiązany do wykonywania zlecenia zgodnie ze wskazówkami. Powinny mieć charakter ogólny i dotyczyć sposobu wykonania całej umowy, nie konkretnych czynności.
Jeżeli zleceniobiorca nie ma możliwości uzyskania zgody zleceniodawcy, a zachodzi uzasadniony powód do przypuszczenia, że dający zlecenie zgodziłby się na zmianę sposobu wykonania zlecenia, gdyby wiedział o istniejącym stanie rzeczy, zleceniobiorca może bez uprzedniej zgody odstąpić od wskazanego sposobu wykonania zlecenia. O zmianie sposobu wykonania zlecenia należy niezwłocznie poinformować zleceniodawcę.
Zobacz również serwis: Odpowiedzialność, prawa i obowiązki
Obowiązki przyjmującego zlecenie
Przyjmujący zlecenie został przepisami Kodeksu cywilnego zobowiązany do udzielania dającemu zlecenie potrzebnych wiadomości o przebiegu wykonania zlecenia, a po jego wykonaniu lub po wcześniejszym rozwiązaniu umowy do złożenia mu sprawozdania. Co więcej, powinien wydać zleceniodawcy wszystko, co przy wykonaniu zlecenia dla niego uzyskał, chociażby w imieniu własnym.
Wynagrodzenie
Co do zasady umowa zlecenie jest odpłatna, a więc przyjmującemu zlecenie należy się za wykonanie umowy wynagrodzenie. Gdyby jednak z umowy albo z okoliczności wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać zlecenie bez wynagrodzenia, wówczas takie wynagrodzenie się mu nie należy.
Jak ustalić wysokość wynagrodzenia? W przypadku braku obowiązującej taryfy oraz braku porozumienia stron co do wysokości wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie, które odpowiada wykonanej pracy. Do określenia wynagrodzenia odpowiadającego wykonanej pracy bierze się pod uwagę poświęcony na wykonanie zlecenia czas, stopień skomplikowania czynności wykonywanych przez zleceniobiorcę oraz jego profesjonalizm.
Co do zasady zapłata za wykonaną pracę następuje dopiero po wykonaniu zlecenia. Jednak strony mogą dowolnie ustalić termin płatności wynagrodzenia. Gdyby zlecenie obejmowało dłuższy okres czasu, strony mogą ustalić także okresy płatności. Można uregulować w umowie, w jakich odstępach czasu będzie przekazywane wynagrodzenie za wykonaną pracę.
Zawodowe wykonywanie zleceń
Jeśli zleceniobiorca zawodowo trudni się załatwianiem czynności dla drugich, jeżeli nie chce przyjąć zlecenia, powinien zawiadomić o tym niezwłocznie dającego zlecenie. To samo dotyczy osoby, która dającemu zlecenie oświadczyła gotowość załatwiania czynności danego rodzaju.
Zadaj pytanie: Forum Kadry
Zastępca
Regułą jest, że przyjmujący zlecenie wykonuje czynności określone w umowie osobiście. Dopuszcza się powierzenie wykonania zlecenia osobie trzeciej tylko w wyjątkowych przypadkach, wtedy, gdy:
- wynika to z umowy lub
- wynika to ze zwyczaju albo
- jest do tego zmuszony przez okoliczności (np. choroba, dłuższa nieobecność spowodowana wyjazdem).
WAŻNE!
W wypadku powierzenia wykonania zlecenia innej osobie zleceniobiorca obowiązany jest zawiadomić niezwłocznie dającego zlecenie o osobie i o miejscu zamieszkania swego zastępcy.
Gdy dokona zawiadomienia odpowiedzialny jest tylko za brak należytej staranności w wyborze zastępcy. Natomiast zastępca odpowiedzialny jest za wykonanie zlecenia także względem dającego zlecenie. W umowie można jednak określić, że przyjmujący zlecenie ponosi odpowiedzialność za czynności swego zastępcy jak za swoje własne czynności. Wówczas ich odpowiedzialność jest solidarna.
Przy umowie zlecenia solidarna odpowiedzialność pojawia się również w przypadku dania lub przyjęcia zlecenia przez kilka osób wspólnie.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 1998 r. (I PKN 458/98) możliwa w umowach typu zlecenie klauzula wykonywania usług przez osobę trzecią - zastępcę (art. 738 § 1 w związku z art. 750 Kodeksu cywilnego), jest niedopuszczalna w umowie o pracę (art. 22 § 1 Kodeksu pracy).
Przypadkowa utrata lub uszkodzenie rzeczy
Jeśli przyjmujący zlecenie powierzył wykonanie zlecenia innej osobie, nie będąc do tego uprawnionym, a rzecz należąca do dającego zlecenie uległa przy wykonywaniu zlecenia utracie lub uszkodzeniu, przyjmujący zlecenie jest odpowiedzialny także za utratę lub uszkodzenie przypadkowe. Nie dotyczy to sytuacji, gdyby nastąpiło to również podczas osobistego wykonywania zlecenia.
Zobacz również: Prace sezonowe - formy zatrudnienia
Wydatki zleceniobiorcy
REKLAMA
Zleceniobiorca nie ma obowiązku kredytowania zleceniodawcy. Jeśli wykonanie zlecenia wymaga poczynienia przez zleceniobiorcę wydatków, zleceniodawca ma obowiązek udzielić mu zaliczki. Wysokość zaliczki ustala się według zestawienia planowanych wydatków sporządzonego przez zleceniobiorcę. Po dokonaniu czynności wymagającej wydatków zleceniobiorca zwraca zleceniodawcy, tak szybko jak to możliwe, niewykorzystaną kwotę zaliczki. Jeśli zleceniobiorca zaniedba obowiązek zwrotu, zleceniodawca uprawniony jest do zażądania od zleceniobiorcy odsetek ustawowych.
Zleceniobiorca ma prawo domagać się zwrotu wydatków koniecznych i użytecznych, natomiast zwrot wydatków zbytkownych należy się tylko wówczas, gdy otrzymał od zleceniodawcy polecenie, by ich dokonać.
Używanie rzeczy zleceniodawcy
Zleceniobiorca nie ma prawa używać we własnym interesie rzeczy i pieniędzy dającego zlecenie. Od sum pieniężnych zatrzymanych ponad potrzebę wynikającą z wykonywania zlecenia powinien płacić dającemu zlecenie odsetki ustawowe.
Wypowiedzenie zlecenia
W umowie zlecenia należy określić termin wypowiedzenia umowy. Gdyby jednak takiego postanowienia w umowie nie było, wypowiedzenia umowy przez każdą ze stron nadal będzie możliwe. Przepisy nie przewidują szczególnej formy wypowiedzenia, mimo tego w celu uniknięcia nieporozumień warto sporządzić je na piśmie i przesłać drugiej stronie listem poleconym, faksem czy przekazać osobiście.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 28 września 2004 r. (IV CK 640/03) umowa zlecenia zawarta na czas oznaczony może być wypowiedziana przez każdą ze stron w każdym czasie (art. 746 Kodeks cywilny).
Zobacz także: Umowa zlecenia bez wynagrodzenia a bezpłatna służba zdrowia
Dający zlecenie ma prawo wypowiedzenia umowy w każdym czasie. Powinien jednak zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia. W razie odpłatnego zlecenia obowiązany jest uiścić przyjmującemu zlecenie część wynagrodzenia odpowiadającą jego dotychczasowym czynnościom, a jeżeli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, powinien także naprawić szkodę.
Przyjmujący zlecenie również może wypowiedzieć je w każdym czasie. Jednakże gdy zlecenie jest odpłatne, a wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, przyjmujący zlecenie jest odpowiedzialny za szkodę. Nadal jednak będzie przysługiwała mu odpowiednia cześć wynagrodzenia.
WAŻNE!
Nie można zrzec się z góry uprawnienia do wypowiedzenia zlecenia z ważnych powodów.
Skutki śmierci – wygaśnięcie zlecenia
Jeśli strony nie zawarły w umowie innego postanowienia, zlecenie nie wygasa ani wskutek śmierci dającego zlecenie, ani wskutek utraty przez niego zdolności do czynności prawnych. Jeżeli jednak, zgodnie z postanowieniem umowy, zlecenie wówczas wygasa, przyjmujący zlecenie powinien, gdyby z przerwania powierzonych mu czynności mogła wyniknąć szkoda, prowadzić te czynności nadal, dopóki spadkobierca albo przedstawiciel ustawowy dającego zlecenie nie będzie mógł zarządzić inaczej.
WAŻNE!
Jeżeli zlecenie wygasło, uważa się je mimo to za istniejące na korzyść przyjmującego zlecenie aż do chwili, kiedy dowiedział się o wygaśnięciu zlecenia.
Inaczej przedstawia się sytuacja śmierci zleceniobiorcy. W braku odmiennej umowy zlecenie wygasa wskutek śmierci przyjmującego zlecenie albo także wskutek utraty przez niego pełnej zdolności do czynności prawnych.
Przedawnienie roszczeń
Z upływem 2 lat przedawniają się:
- roszczenia o wynagrodzenie za spełnione czynności i o zwrot poniesionych wydatków przysługujące osobom, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju; to samo dotyczy roszczeń z tytułu zaliczek udzielonych tym osobom;
- roszczenia z tytułu utrzymania, pielęgnowania, wychowania lub nauki, jeżeli przysługują osobom trudniącym się zawodowo takimi czynnościami albo osobom utrzymującym zakłady na ten cel przeznaczone.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 Nr 16, poz. 93 z późn. zm.)
REKLAMA
REKLAMA
© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.
- Czytaj artykuły
- Rozwiązuj testy
- Zdobądź certyfikat