REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Umowy cywilnoprawne a prawo do wypoczynku

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kinga Piwowarska
Doktor nauk prawnych, adwokat, adiunkt na Wydziale Prawa Uniwersytetu Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie w Katedrze Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego
Umowy cywilnoprawne a prawo do wypoczynku
ShutterStock

REKLAMA

REKLAMA

Filmowcy domagają się minimalnego czasu odpoczynku w ramach zawartych umów cywilnoprawnych. Czy mają do tego prawo? Sprawa trafiła do Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej i Rzecznika Praw Obywatelskich. 

Brak minimalnego odpoczynku na zleceniu czy to naruszenie Konstytucji RP?

Kilka lat temu ustawodawca zdecydował, że osoby zatrudnione podstawie umów cywilnoprawnych będą miały ustawowo zagwarantowaną minimalną stawkę godzinową, na wzór minimalnego wynagrodzenia dla pracowników. Problem wraca. Środowiska osób zatrudnionych w ramach umów cywilnoprawnych domagają się minimalnych norm odpoczynku.

REKLAMA

Pracownicy zgodnie z ustawą z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510 ze zm., dalej: KP) mają prawnie zagwarantowane prawo do 11 godzin dobowego i 35 godzin tygodniowego odpoczynku. 

REKLAMA

Czy osoby mające zawartą umowę: zlecenia, dzieła, agencyjną, samozatrudnieni współpracujący stale z jednym podmiotem – też powinni mieć do tego prawo? Czy pewne uprawnienia z KP powinny być przeniesione na grunt umów uregulowanych w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1360, dalej: KC). 

Ważne jest to, że Konstytucja RP w art. 66 ust. 2 wskazuje: Pracownik ma prawo do określonych w ustawie dni wolnych od pracy i corocznych płatnych urlopów; maksymalne normy czasu pracy określa ustawa. Konstytucja RP odnosi się więc tylko osób zatrudnionych na podstawie: umowy o pracę, powołania, mianowania, wyboru czy spółdzielczej umowy o pracę. Konstytucja nie używa sformułowania: każdy, osoba zatrudniona, wykonujący pracę. Gdyby tak było można byłoby zastanowić się nad szerokim rozumieniem przepisów, które również mogłyby gwarantować minimalny odpoczynek również zatrudnionym na cywilnoprawnych podstawach w ramach niepracowniczych stosunków. Tak jednak nie jest!

Filmowcy chcą minimalnego odpoczynku! Stanowisko RPO

REKLAMA

Ale…! Ale pomimo tego, do RPO zgłosił się Związek Zawodowy Filmowców (ZZF) twierdząc, że ze względu na specyfikę pracy i branży powinni mieć ustawowo zagwarantowane prawo do odpoczynku. Co ważne związkowcom nie chodzi o prawo do urlopu wypoczynkowego, tylko o regulację maksymalnych norm pracy. ZZF nie zauważa jednak, że będzie to generowało konieczność zastosowana nadgodzin, które nie są typowe dla stosunków cywilnoprawnych, a prawa pracy. 

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Jednakże, RPO podziela stanowisko ZZF o naruszeniu istoty konstytucyjnego prawa do odpoczynku. Jego zdaniem w przypadku zatrudnienia na podstawie umowy cywilnoprawnej brak ochrony prawnej takiej jednostki, która nie ma realnej możliwości kształtowania treści zobowiązania do pracy, a jednocześnie dla której zatrudnienie cywilnoprawne stanowi jedyne dostępne źródło utrzymania. Nie ma? To w takim razie co ze swobodą umów i kształtowania danego stosunku prawnego, co jest właśnie charakterystyczne dla prawa cywilnego. Kodeks cywilny normuje stosunki cywilnoprawne, w których strony są pod względem prawnym równorzędne i autonomiczne, co oznacza, że w ramach stosunku cywilnoprawnego nie występuje zasadniczo podporządkowanie jednej strony wobec drugiej i żadnej ze stron nie przysługuje kompetencja do jednostronnego (władczego) rozstrzygania o prawach i obowiązkach drugiej strony. Być może filmowcy nie potrafią odpowiednio negocjować swoich kontraktów.

W konsekwencji, RPO przyznał, że aktualny brak ochrony prawnej osoby zatrudnionej na podstawie umowy cywilnoprawnej jest naruszeniem istoty konstytucyjnego prawa do wypoczynku. RPO skierował do MRiPS pismo w tej sprawie. 

Nagminność umów cywilnoprawnych

„Związkowcy zwracają również uwagę na problemy związane z wykonywaniem zatrudnienia przy produkcji audiowizualnej. Wskazują, że filmowcy wykonują pracę zarobkową wyłącznie w ramach zatrudnienia niepracowniczego na podstawie umów prawa cywilnego (umowa zlecenia, umowa o dzieło, umowa o świadczenie usług, samozatrudnienie). Oprócz osób, które faktycznie przy produkcji audiowizualnej wykonują "dzieło" w rozumieniu Kodeksu cywilnego, większość wykonuje zatrudnienie niepracownicze (w tym w ramach samozatrudnienia) spowodowane brakiem możliwości znalezienia innych źródeł utrzymania niż oferowane przez zleceniodawców zatrudnienie cywilnoprawne.”. 

Nasuwa się jedna uwaga: dlaczego filmowcy godzą się na takie warunki, nie negocjują umów czy też nie wnoszą powództw o ustalenie istnienia stosunku pracy – jeżeli praca jest wykonywana w warunkach podporządkowania. Wówczas mieliby zagwarantowane prawo do odpoczynku, o które wnoszą do RPO.

Odpowiedź MRiPS

Filmowcy nie są zadowoleni. Jak wynika z odpowiedzi MRiPS nie planuje obecnie podejmować prac w tym zakresie. Ministerstwo słusznie podkreśla, że czym innym jest zatrudnienie pracownicze od niepracowniczego. Definicja pracownika z KP nie obejmuje bowiem umów cywilnoprawnych z KC.

Dla sprawy kluczowe znaczenie ma treść § 3 ust. 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie zasad techniki prawodawczej (Dz.U. z 2016 r., poz. 283), zgodnie z którym, w ustawie nie zamieszcza się przepisów, które regulowałyby sprawy wykraczające poza wyznaczony przez nią zakres przedmiotowy (stosunki, które reguluje) oraz podmiotowy (krąg podmiotów, do których się odnosi). Skoro więc KP reguluje stosunki pracy, to wątpliwa pozostaje kwestia możliwości uregulowania prawa do odpoczynku dobowego osób świadczących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych w przepisach Kodeksu pracy (lub rozporządzeniu wydanym na jego podstawie).

Powyższe jest jasne, jednak RPO wnioskował np. o to, aby uprawnienia filmowców były uregulowane w lex specialis, tak jak np. w przypadku ustawy o czasie pracy kierowców, pracy nauczycieli, pielęgniarek i położnych czy lekarzy. Dużo branż ma więc swoje szczególne regulacje. Do tego MRiPS nie odniosło się.

Nie zmienia to jednak faktu, że związkowcy mogą w układach zbiorowych pracy wynegocjować dla filmowców korzystne warunki świadczenia usług czy dzieła. Nie powinno dochodzić do zacierania istoty danego stosunku prawnego i ingerowania w jego istotę.

Zapisz się na newsletter
Kodeks pracy, urlopy, wynagrodzenia, świadczenia pracownicze. Bądź na bieżąco ze zmianami z zakresu prawa pracy. Zapisz się na nasz newsletter.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Microlearning dla pracowników: przyszłość efektywnych szkoleń i nauki czy krótkotrwała moda?

Microlearning przestaje być ciekawostką w edukacji, a staje się realną pomocą w rozwoju pracowników – szczególnie tam, gdzie liczy się czas, efektywność i elastyczność operacyjna. Według danych International Journal of Advanced Research in Science, Communication and Technology (IJARSCT) aż 85% pracowników uznaje krótkie formy nauki za bardziej angażujące, a 75% deklaruje lepsze zapamiętywanie przekazywanych w ten sposób informacji.

NIK: orzekanie i ustalanie poziomu wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami – więcej trudności niż realnej pomocy. Gdzie i dlaczego?

NIK: Orzekanie i ustalanie poziomu wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami – więcej trudności niż realnej pomocy. Gdzie i dlaczego? Jak pokazuje kontrola przeprowadzona przez Delegaturę Najwyższej Izby Kontroli w jednym z dużych miast w Polsce - system jest pełen luk, niedociągnięć i proceduralnych pułapek, które zamiast wspierać, często zniechęcają i utrudniają życie najbardziej potrzebującym. Systemy działania komisji orzeczniczych są wręcz momentami niezgodne z prawem i niesprawiedliwe.

Dodatkowe 6589,67 zł miesięcznie dla najstarszych Polaków z ZUS

Dodatkowe 6589,67 zł miesięcznie dla najstarszych Polaków z ZUS. Należy się każdemu seniorowi, nawet temu, który nie pobiera żadnego świadczenia z ZUS. Taka osoba musi jednak złożyć wniosek. Ile lat trzeba ukończyć, aby móc je otrzymać?

Rekordowy dług w ZUS wynosi prawie 819 mln złotych. Pogarsza się sytuacja finansowa płatników

Rekordowy dług w ZUS w 2025 roku wynosi prawie 819 mln złotych. Dlaczego zadłużenie w ZUS jest tak wysokie? Zdaniem ekspertów dane wskazują m.in. na pogarszającą się sytuację finansową płatników.

REKLAMA

Jedni z milionami, drudzy z groszami. Rekordzista jest zadłużony w ZUS na blisko 819 mln złotych [DANE]

Na koniec czerwca 2025 roku 625 755 aktywnych płatników miało zadłużenie powyżej 0,01 zł względem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). To o 0,6% więcej niż rok wcześniej. Jednocześnie kwota zadłużenia na wszystkie fundusze na aktywnych kontach płatników wyniosła 21,069 mld zł. To o 7,6% więcej niż rok wcześniej. Tak więc: jedni z milionami, drudzy z groszami. Okazuje się, że rekordzista jest zadłużony w ZUS na blisko 819 mln złotych.

Od 1 września 2025 r. spada wynagrodzenie pracowników młodocianych. Znamy nowe stawki

Od września 2025 r. zmienią się minimalne stawki dla pracowników młodocianych zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego. Obniżka wynika z niższego przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w II kwartale 2025 r. Sprawdź, ile wyniesie płaca w poszczególnych latach nauki zawodu i przyuczenia do wykonywania określonej pracy.

MRPiPS wyjaśnia nowe przepisy o zatrudnianiu cudzoziemców [Odpowiedź na pytania Rzecznika MŚP]

W lipcu 2025 r. Rzecznik MŚP skierowała do ministerstwa szereg pytań i wątpliwości dotyczących nowych przepisów o zatrudnianiu cudzoziemców. Oto obszerne wyjaśnienia MRPiPS.

Praca: 10 potknięć, które zamykają drzwi już na starcie

Praca: 10 potknięć, które zamykają drzwi już na starcie - dlaczego to takie ważne? Bo to odpowiedź na niepokojące obserwacje – w wielu branżach coraz częściej zanika kultura rozmów kwalifikacyjnych. Proste zasady dobrego wychowania ustępują pośpiechowi, brakowi przygotowania i nieprofesjonalnym zachowaniom. Czego zatem unikać? Przygotowaliśmy zestawienie najczęściej spotykanych potknięć, które potrafią przekreślić szanse kandydata już na starcie.

REKLAMA

Nowe przepisy dotyczące benefitów pozapłacowych od 2026 r. Jawność wynagrodzeń je obejmie

Nowe przepisy dotyczące jawności wynagrodzeń, które wchodzą w życie z początkiem 2026 roku, obejmują również benefity pozapłacowe. Co to w praktyce oznacza?

Od czerwca 2025 r. miały być ułatwienia dla pracowników na rynku pracy a jest chaos

W dniu 1 czerwca 2025 r. weszła w życie ustawa o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium RP. Wprowadzone zmiany miały zrewolucjonizować procedury związane z uzyskiwaniem zezwoleń na pracę i oświadczeń o powierzeniu pracy obcokrajowcom. W teorii nowe regulacje miały uprościć i przyspieszyć procesy. W praktyce – wiele firm, urzędów i cudzoziemców wpadło w wir organizacyjnego chaosu.

REKLAMA