HIV nie może powodować zwolnienia

Dominik M. był aspirantem Policji, służył w jednostce kryminalistycznej od kilku lat. Przy okazji badań okresowych okazało się, że jest nosicielem wirusa HIV. Nie był jednak chory na AIDS, a zakażenie nie wpłynęło negatywnie na jego stan zdrowia.

Mimo to musiał zakończyć służbę. Obwiązujące wówczas przepisy rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z 9 lipca 1991 r. w sprawie właściwości i trybu postępowania komisji lekarskich podległych MSW nie pozostawiały wątpliwości – osoba zakażona HIV nie miała szans na dalszą służbę policyjną. Nosicielstwo tego wirusa kwalifikowało funkcjonariusza, niezależnie od jego stanu zdrowia, do zwolnienia ze służby ze względu na całkowitą niezdolność do pracy. Od tej opinii (którą podtrzymały komisje lekarskie MSWiA obu instancji) aspirant M. odwołał się do sądu administracyjnego. Warto bowiem wiedzieć, że w służbach mundurowych, odmiennie niż w przypadku pracowników cywilnych, nie obowiązują zasady prawa pracy. Wszelkie sprawy sporne rozstrzygają sądy administracyjne. Rozpoznający odwołanie WSA w Gdańsku zdecydował się jednak zadać Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne o zgodność z Konstytucją RP § 57 pkt 4 wykazu chorób i ułomności będącego załącznikiem do wyżej wymienionego rozporządzenia MSW z 1991 r., a który kwalifikował zakażenie HIV jako kategorię zdrowotną D, czyli całkowitą niezdolność do służby.

Trybunał Konstytucyjny uznał ten przepis za niezgodny z Konstytucją RP. Uzasadniając wyrok, wskazał na nadmierny rygoryzm regulacji, łamiący w szczególności konstytucyjną zasadę ochrony godności ludzkiej. Wskazał, że szczególnie poszkodowani są zwłaszcza policjanci zakażeni w czasie służby. Zamiast podlegać szczególnej ochronie jako ofiary, są bez skrupułów usuwani ze służby, którą mogliby pełnić, wykorzystując swoją wiedzę i umiejętności na innych stanowiskach – podkreślił odczytujący wyrok sędzia W. Hermeliński.

Praca w Policji może odbywać się w różnych pionach. Niewątpliwie nosiciel HIV nie powinien pracować w służbie patrolowo-interwencyjnej. Nie jest przecież w pełni zdrowy, ale może doskonale sprawdzać się w pracy biurowej i analitycznej. Decyzja, czy policjant jest niezdolny do służby, czy może ją pełnić inaczej – jest decyzją medyczną, która należy do lekarzy, a nie do prawodawcy.

Z wyroku TK płynie wniosek, że zakażenie wirusem HIV przy obecnym stanie wiedzy medycznej i możliwości terapii nie może wykluczać pracownika czy funkcjonariusza z pełnienia swoich obowiązków. Należy mu umożliwić ich wykonywanie w sposób bezpieczny dla niego i innych. Zwolnienie ze służby lub z pracy powinno nastąpić tylko wtedy, gdy lekarze stwierdzą, że dana osoba nie jest w stanie wykonywać pracy na danym stanowisku w konkretnej jednostce.

Sentencja wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 23 listopada 2009 r. (P 61/08)

Paragraf 57 pkt 4 załącznika nr 2 do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z 9 lipca 1991 r. w sprawie właściwości i trybu postępowania komisji lekarskich podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych (DzU nr 79, poz. 349 ze zm.) w zakresie, w jakim powoduje uznanie policjanta za całkowicie niezdolnego do pełnienia służby z powodu nosicielstwa wirusa HIV bez względu na stan zdrowia, jest niezgodny z art. 60 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.