REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Udzielanie zaległych urlopów wypoczynkowych z 2010 r.

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Marek Rotkiewicz
Prawnik specjalizujący się w prawie pracy. Autor i współautor około 60 książek z tego zakresu, w tym kilku komentarzy oraz autor ponad 4000 artykułów. Wykładowca na licznych szkoleniach (przeprowadzonych ponad 6000 godzin szkoleniowych).

REKLAMA

Urlopy wypoczynkowe niewykorzystane w 2010 r. powinny być udzielone do końca pierwszego kwartału 2011 r. Pracodawca może nawet zmusić do tego pracowników, narzucając im terminy odbycia zaległych urlopów. Zaległości te powinien rozłożyć tak, aby nie zakłócić organizacji pracy. Jeśli z tych powodów nie każdy pracownik będzie mógł w pierwszym kwartale pójść na urlop, nie oznacza to, że można go w ogóle pozbawić. Trzeba go udzielić później. Inaczej pracodawca może odpowiadać za popełnienie wykroczenia przeciwko prawom pracownika.

Urlop wypoczynkowy powinien być wykorzystany w roku, za który przysługuje (art. 161 k.p.). Jeżeli jednak z jakichś przyczyn tak się nie stanie, np. z powodu przerwania urlopu lub konieczności przesunięcia jego terminu, zaległy urlop powinien zostać wykorzystany do końca pierwszego kwartału następnego roku (art. 168 k.p.).

REKLAMA

Powstanie zaległości urlopowych jest bardzo często także wynikiem stosunkowo małej kontroli pracodawcy nad wykorzystywaniem urlopów. Jest to możliwe szczególnie wówczas, gdy w firmie zrezygnowano z tworzenia planów urlopowych i urlopy są udzielane bez ustalonego harmonogramu, czyli tylko na wnioski pracowników.

Termin zaległego urlopu

REKLAMA

Stwierdzenie, że pozostały z ubiegłego roku urlop wypoczynkowy należy wykorzystać do końca pierwszego kwartału następnego roku, należy rozumieć tak, że zaległy urlop powinien się rozpocząć przed końcem marca. Tak podchodzą do tego eksperci prawa pracy i inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy. Pracodawca nie musi zatem wymagać, aby pracownik odbył cały zaległy urlop w okresie pierwszego kwartału. Jeśli np. pracownikowi zostało 10 dni urlopu niewykorzystanego w 2010 r., ma prawo zwrócić się do pracodawcy z prośbą o udzielenie go, począwszy od 28 marca 2011 r., a pracodawca może się na to zgodzić. Uzgodnień należy dokonać na piśmie i w aktach osobowych pracownika umieścić wskazany wniosek.

Obowiązek udzielenia urlopu najpóźniej do końca pierwszego kwartału roku następnego nie oznacza dla pracownika możliwości swobodnego wykorzystania tego urlopu. Jak podkreślił Sąd Najwyższy (SN), prawo do urlopu i wykorzystanie urlopu w danym roku kalendarzowym lub najpóźniej do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego nie może być realizowane w sposób dowolny, bez uzgodnienia z pracodawcą (wyrok z 16 grudnia 2008 r., sygn. akt I PK 88/08, M.P.Pr. 2009/4/196).

Niewykorzystanie zaległego urlopu do końca pierwszego kwartału nie oznacza jednak, że pracownik traci do niego prawa. Roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem trzech lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 291 § 1 k.p.). Jak wskazuje SN, rozpoczęcie biegu tego terminu następuje bądź z końcem roku kalendarzowego, za który urlop przysługuje, bądź najpóźniej z końcem pierwszego kwartału roku następnego, jeżeli urlop został przesunięty na ten rok z przyczyn leżących po stronie pracownika lub pracodawcy (wyrok z 11 kwietnia 2001 r., sygn. akt I PKN 367/0, OSNP z 2003 r., nr 2, poz. 38).


Dalszy ciąg materiału pod wideo

Narzucenie urlopu przez pracodawcę

REKLAMA

Orzecznictwo sądowe i opinie ekspertów są zgodne co do tego, że pracodawca może jednostronnie skierować pracownika na zaległy urlop. SN wskazał np., że z art. 168 k.p. wynika dla pracodawcy obowiązek udzielenia pracownikowi zaległego urlopu wypoczynkowego w terminie określonym w tym przepisie, a udzielenie urlopu we wskazanym terminie nie wymaga od pracodawcy uzyskania zgody pracownika i jest dla niego wiążące (wyrok z 7 maja 2008 r., sygn. akt II PK 313/07, OSNP 2009/17-18/229). Pracodawca może więc w czasie udzielonego urlopu nie dopuścić pracownika do pracy, a przejawiana przez pracownika gotowość do pracy nie może prowadzić do nabycia przez niego ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy.

To oznacza, że można przymusić pracowników do wykorzystania urlopu w tym czasie. Inne podejście – uzgodnienie z pracownikiem terminu wykorzystywania urlopów zaległych – prowadziłoby potencjalnie do odpowiedzialności pracodawcy za wykroczenia przeciwko prawom pracownika w związku z nieudzielaniem urlopów. Za to grozi grzywna do 30 tys. zł.

Już na początku roku warto zobowiązać pracowników do wykorzystywania zaległych urlopów w okresie pierwszego kwartału – np. poprzez pismo wewnętrzne, ustną informację na zebraniu załogi – i jednocześnie poinformować poszczególnych pracowników o liczbie dni niewykorzystanego przez nich urlopu. Pozwoli to łatwiej zaplanować pracę zakładu pracy.

Zmiana pracodawcy

W przypadku rozwiązania stosunku pracy, pracodawca musi się rozliczyć z należnego u niego urlopu. Przyjmuje się, że przeniesienie niewykorzystanego urlopu na kolejny stosunek pracy jest możliwe, ale wymaga wyraźnej zgody pracownika i nowego pracodawcy. Nie odbywa się to automatycznie.

Przepisy nie mogą narzucać na nowego pracodawcę obciążeń wynikających z poprzednich umów o pracę pracownika. Aktualna wciąż pozostaje opinia Sądu Najwyższego z 1980 r., zgodnie z którą nowy zakład pracy nie przejmuje obowiązku udzielenia urlopu wypoczynkowego, do którego pracownik nabył prawo w poprzednim zakładzie pracy, chociażby stosunek pracy w dotychczasowym zakładzie został rozwiązany na mocy porozumienia stron w wyniku porozumienia zakładów pracy. Jest to możliwe, jeżeli porozumieniem między zakładami – za zgodą zainteresowanego pracownika – objęto obowiązek nowego zakładu udzielenia pracownikowi niewykorzystanego urlopu, do którego nabył prawo w dotychczasowym zakładzie (wyrok z 27 listopada 1980 r., sygn. akt I PRN 124/80, OSNC 1981/6/113).


Niewykorzystany urlop na żądanie

Obowiązek udzielenia zaległego urlopu do końca marca kolejnego roku nie dotyczy czterech dni urlopu na żądanie pracownika – wyjaśnił Departament Prawny Głównego Inspektora Pracy. Uprawnienie do tego urlopu przysługuje bowiem na dany rok kalendarzowy i w razie niewykorzystania go przez pracownika w danym roku, nie przechodzi na następny. Zatem nieudzielanie pozostawionych poza inicjatywą pracodawcy i planem urlopów oraz porozumieniem w sprawie terminu wykorzystywania urlopu dni urlopu na żądanie, które wraz z końcem roku tracą swój specyficzny charakter, nie uważa się za naruszenie obowiązku wynikającego z art.168 k.p. (interpretacja z 7 kwietnia 2008 r., sygn. GPP-110-4560-170/08/PE).

Zamiana na pieniądze

Za niedopuszczalne należy uznać ustalenie pomiędzy pracodawcą i pracownikiem, że zaległy urlop wypoczynkowy zostanie rozliczony ekwiwalentem pieniężnym.

W tym zakresie jednak należy zwrócić uwagę na uchwałę SN z 8 lipca 1999 r., w której stwierdził m.in.: „Wprawdzie zgodnie z art. 152 § 1 k.p. urlop wypoczynkowy jest uprawnieniem pracownika do okresowego odpłatnego zwolnienia od pracy, stanowi formę prawa pracownika do wypoczynku i służy regeneracji jego sił, z czego wynika zasada przysługiwania urlopu w naturze, to jednak występują sytuacje, w których – z uwagi na niemożność wykorzystania urlopu w naturze – pracownikowi przysługuje zamiana prawa do urlopu w naturze na ekwiwalent pieniężny. Dotyczy to także urlopów zaległych.

Odnoszący się do tej kwestii art. 171 k.p. wymienia w § 1 kilka sytuacji, zaistnienie których powoduje po stronie pracownika powstanie prawa do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop. Nie oznacza to jednak, iż w praktyce nie mogą wystąpić inne sytuacje, w których pracownik nie może wykorzystać urlopu wypoczynkowego w naturze”. Pogląd taki SN wyraził, wskazując na przykład rozpatrywanej wówczas sprawy, w której – jak podkreślił – „z przyczyn dotyczących pracodawcy ani dyrektor instytucji, ani główny księgowy nie mieli możliwości wykorzystania urlopu wypoczynkowego w naturze, czego nie kwestionuje organ rentowy. W takiej sytuacji strony stosunku pracy mogły się umówić, że pracownicy otrzymają ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop. Przepis art. 171 § 1 k.p. nie wyklucza takiej możliwości. Stanowi on bowiem tylko gwarancję prawa pracownika do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop w sytuacjach w nim wymienionych. Natomiast nie ogranicza możliwości wypłacenia ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop w innych sytuacjach – zgodnie z wolą stron stosunku pracy” (sygn. akt III ZP 10/99, OSNP 2000/6/233).

Pierwszeństwo należy jednak dać zasadzie wykorzystywania urlopu wypoczynkowego w naturze. Przepisy wskazują, że pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu (art. 152 § 2 k.p.). Prawo do urlopu należy rozumieć jako prawo do wypoczynku, a nie do ekwiwalentu za ten wypoczynek. Urlop zatem – do chwili zakończenia stosunku pracy – nie może być przedmiotem zamiany na świadczenie pieniężne. Do pracodawcy należy takie zorganizowanie przebiegu pracy, aby urlopy wypoczynkowe były przez pracowników wykorzystywane. Takie opinie wyrażane są także konsekwentnie przez ekspertów prawa pracy.


PRZYKŁAD 1: Niezdolność do pracy na urlopie

Pracownik miał zaplanowany urlop wypoczynkowy w grudniu 2010 r. (dwa tygodnie), jednak pierwszego dnia urlopu złamał sobie nogę. W przypadku powstania niezdolności do pracy urlop wypoczynkowy nie może być kontynuowany – ulega automatycznie przerwaniu. Pracownik ma wtedy obowiązek przekazania pracodawcy informacji o niezdolności do pracy. Niewykorzystana część urlopu powinna być wykorzystana w terminie późniejszym. W tym przypadku grudniowy urlop jest urlopem zaległym, możliwym do wykorzystania w 2011 r.

PRZYKŁAD 2: Niedopuszczenie pracownika do pracy

Pracodawca w pierwszym tygodniu stycznia 2011 r. poinformował pracowników o konieczności ustalenia terminów wykorzystywania przez nich zaległych urlopów. Jednocześnie wyznaczył dwa tygodnie na podanie tych propozycji i poinformował pracowników, że ich nieprzedstawienie w tym czasie spowoduje, że pracodawca jednostronnie wyznaczy daty urlopów. Jeden z pracowników nie przekazał swoich propozycji. Pracodawca wyznaczył mu termin wykorzystania zaległego urlopu w dniach 21–24 marca 2011 r. Pracownik ten postanowił, że 21 marca przyjdzie do pracy. Pracownik nie powinien być w tym dniu dopuszczony do pracy, o czym bezpośredni przełożony powinien go wcześniej powiadomić. Przełożony nie powinien zezwolić na wykonywanie w tym dniu obowiązków służbowych, a urlop powinien być zaznaczony w ewidencji czasu pracy pracownika.

PRZYKŁAD 3: Rozwiązanie stosunku pracy

Z końcem stycznia 2011 r. upłynie okres, na jaki zawarto umowę o pracę z jednym z pracowników. Z ubiegłego roku pozostało mu 40 godzin niewykorzystanego urlopu. Po rozwiązaniu stosunku pracy podejmie on zatrudnienie w innej spółce, która należy do właściciela spółki, z którą pracownik rozstanie się z końcem stycznia (obie spółki są osobami prawnymi). Zarówno pracownik, jak i spółka, w której zacznie pracę, godzą się na to, aby zaległy urlop wykorzystał on podczas zatrudnienia na podstawie nowej umowy o pracę.

W tym celu obaj pracodawcy (dotychczasowy i nowy) i pracownik powinni zawrzeć porozumienie. Będzie to rodzaj trójstronnej umowy, na podstawie której nowy pracodawca przejmie na siebie obowiązek udzielenia pracownikowi urlopu wypoczynkowego, którego nie wykorzystał do dnia rozwiązania stosunku pracy u poprzedniego pracodawcy, na co pracownik (jako dysponent urlopu) wyraża zgodę.

Podstawa prawna

Art. 161, 166, 168, 291 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94; ost. zm. Dz.U. z 2010 r. nr 254, poz. 1700.

Zapisz się na newsletter
Kodeks pracy, urlopy, wynagrodzenia, świadczenia pracownicze. Bądź na bieżąco ze zmianami z zakresu prawa pracy. Zapisz się na nasz newsletter.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Microlearning dla pracowników: przyszłość efektywnych szkoleń i nauki czy krótkotrwała moda?

Microlearning przestaje być ciekawostką w edukacji, a staje się realną pomocą w rozwoju pracowników – szczególnie tam, gdzie liczy się czas, efektywność i elastyczność operacyjna. Według danych International Journal of Advanced Research in Science, Communication and Technology (IJARSCT) aż 85% pracowników uznaje krótkie formy nauki za bardziej angażujące, a 75% deklaruje lepsze zapamiętywanie przekazywanych w ten sposób informacji.

NIK: orzekanie i ustalanie poziomu wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami – więcej trudności niż realnej pomocy. Gdzie i dlaczego?

NIK: Orzekanie i ustalanie poziomu wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami – więcej trudności niż realnej pomocy. Gdzie i dlaczego? Jak pokazuje kontrola przeprowadzona przez Delegaturę Najwyższej Izby Kontroli w jednym z dużych miast w Polsce - system jest pełen luk, niedociągnięć i proceduralnych pułapek, które zamiast wspierać, często zniechęcają i utrudniają życie najbardziej potrzebującym. Systemy działania komisji orzeczniczych są wręcz momentami niezgodne z prawem i niesprawiedliwe.

Dodatkowe 6589,67 zł miesięcznie dla najstarszych Polaków z ZUS

Dodatkowe 6589,67 zł miesięcznie dla najstarszych Polaków z ZUS. Należy się każdemu seniorowi, nawet temu, który nie pobiera żadnego świadczenia z ZUS. Taka osoba musi jednak złożyć wniosek. Ile lat trzeba ukończyć, aby móc je otrzymać?

Rekordowy dług w ZUS wynosi prawie 819 mln złotych. Pogarsza się sytuacja finansowa płatników

Rekordowy dług w ZUS w 2025 roku wynosi prawie 819 mln złotych. Dlaczego zadłużenie w ZUS jest tak wysokie? Zdaniem ekspertów dane wskazują m.in. na pogarszającą się sytuację finansową płatników.

REKLAMA

Jedni z milionami, drudzy z groszami. Rekordzista jest zadłużony w ZUS na blisko 819 mln złotych [DANE]

Na koniec czerwca 2025 roku 625 755 aktywnych płatników miało zadłużenie powyżej 0,01 zł względem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). To o 0,6% więcej niż rok wcześniej. Jednocześnie kwota zadłużenia na wszystkie fundusze na aktywnych kontach płatników wyniosła 21,069 mld zł. To o 7,6% więcej niż rok wcześniej. Tak więc: jedni z milionami, drudzy z groszami. Okazuje się, że rekordzista jest zadłużony w ZUS na blisko 819 mln złotych.

Od 1 września 2025 r. spada wynagrodzenie pracowników młodocianych. Znamy nowe stawki

Od września 2025 r. zmienią się minimalne stawki dla pracowników młodocianych zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego. Obniżka wynika z niższego przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w II kwartale 2025 r. Sprawdź, ile wyniesie płaca w poszczególnych latach nauki zawodu i przyuczenia do wykonywania określonej pracy.

MRPiPS wyjaśnia nowe przepisy o zatrudnianiu cudzoziemców [Odpowiedź na pytania Rzecznika MŚP]

W lipcu 2025 r. Rzecznik MŚP skierowała do ministerstwa szereg pytań i wątpliwości dotyczących nowych przepisów o zatrudnianiu cudzoziemców. Oto obszerne wyjaśnienia MRPiPS.

Praca: 10 potknięć, które zamykają drzwi już na starcie

Praca: 10 potknięć, które zamykają drzwi już na starcie - dlaczego to takie ważne? Bo to odpowiedź na niepokojące obserwacje – w wielu branżach coraz częściej zanika kultura rozmów kwalifikacyjnych. Proste zasady dobrego wychowania ustępują pośpiechowi, brakowi przygotowania i nieprofesjonalnym zachowaniom. Czego zatem unikać? Przygotowaliśmy zestawienie najczęściej spotykanych potknięć, które potrafią przekreślić szanse kandydata już na starcie.

REKLAMA

Nowe przepisy dotyczące benefitów pozapłacowych od 2026 r. Jawność wynagrodzeń je obejmie

Nowe przepisy dotyczące jawności wynagrodzeń, które wchodzą w życie z początkiem 2026 roku, obejmują również benefity pozapłacowe. Co to w praktyce oznacza?

Od czerwca 2025 r. miały być ułatwienia dla pracowników na rynku pracy a jest chaos

W dniu 1 czerwca 2025 r. weszła w życie ustawa o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium RP. Wprowadzone zmiany miały zrewolucjonizować procedury związane z uzyskiwaniem zezwoleń na pracę i oświadczeń o powierzeniu pracy obcokrajowcom. W teorii nowe regulacje miały uprościć i przyspieszyć procesy. W praktyce – wiele firm, urzędów i cudzoziemców wpadło w wir organizacyjnego chaosu.

REKLAMA