REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Ochrona sygnalistów - kiedy zaczną obowiązywać nowe przepisy?

Rafał Semczyszyn
Radca prawny
Weronika Stolarczyk
aplikantka radcowska
Ochrona sygnalistów – kiedy zaczną obowiązywać nowe przepisy?
Ochrona sygnalistów – kiedy zaczną obowiązywać nowe przepisy?
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Na jakim etapie są prace legislacyjne dotyczące ochrony sygnalistów? Kim są sygnaliści? Co z ochroną osób zgłaszających?

Ochrona sygnalistów - termin na implementację dyrektywy

Do 17 grudnia 2021 roku Państwa Członkowskie Unii Europejskiej zobowiązane były do zaimplementowania do porządku krajowego dyrektywy Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 roku w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii - tzw. dyrektywę o sygnalistach (dalej „dyrektywa”). Termin na transpozycję dyrektywy został wydłużony jedynie co do podmiotów prawnych w sektorze prywatnym, zatrudniających od 50 do 249 pracowników (do 17 grudnia 2023 roku).

REKLAMA

Autopromocja

Od ostatecznego terminu na uchwalenie przyjęcie odpowiednich przepisów minęły już dwa miesiące, a prace nad ustawą utknęły w martwym punkcie. Projekt aktu normatywnego do tej pory nie trafił do Sejmu. Obecnie proces legislacyjny jest na etapie opiniowania.

Sygnalista - kto to?

Kim są sygnaliści? W rozumieniu dyrektywy jest to osoba, która zgłasza Unii Europejskiej zagrożenia lub szkody dla interesu publicznego, o jakich dowiedziała się w związku z wykonywaniem pracy dla organizacji publicznej lub prywatnej lub utrzymywaniem kontaktu z taką organizacją w związku ze swoją działalnością. Dyrektywa zakłada przede wszystkim zapewnianie sygnalistom ochrony, co ma przyczynić się do poprawienia egzekwowania prawa Unii Europejskiej w określonych dziedzinach. Te dziedziny to m.in. zamówienia publiczne, ochrona środowiska, zdrowie publiczne czy ochrona konsumentów.

Zgodnie z projektem ustawy, ochronie podlegać ma osoba fizyczna, zgłaszająca lub ujawniająca publicznie informację o naruszeniu prawa, uzyskaną w kontekście związanym z pracą. Warto w tym miejscu wskazać, że nie dotyczy to wyłącznie osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, ale także do osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych, członków organu osoby prawnej a nawet wolontariuszy czy stażystów. Katalog osób zgłaszających jest zatem dość szeroki.

REKLAMA

Projekt ustawy przewiduje konieczność utworzenia przez pracodawców regulaminu zgłoszeń wewnętrznych – a więc ustalenia tzw. kanału wewnętrznego dokonywaniazgłoszeń naruszenia prawa. Regulamin powinien również określać sposób podejmowania działań następczych. Utworzenie regulaminu jest obligatoryjne dla pracodawców zatrudniających co najmniej 50 pracowników. Dla pracodawców zatrudniających pracowników w mniejszej liczbie, stworzenie regulaminu jest fakultatywne. Nadto, zgodnie z dyrektywą, przewiduje się również obowiązek stworzenia tzw. kanału zewnętrznego. Polski projekt ustawy zakłada w tym zakresie dokonywanie zgłoszeń organom centralnym (m.in. Rzecznikowi Praw Obywatelskich, a w zakresie zasad konkurencji i ochrony konsumentów – Prezes UOKiK). Dokonanie zgłoszenia zewnętrznego ma być niezależne od zgłoszenia dokonanego w ramach procedury wewnętrznej.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Do projektu zgłoszono szereg uwag, w których wskazuje się m.in. na używanie nieprecyzyjnych określeń czy też posługiwania się określeniami funkcjonującymi już w obrocie prawnym, co może wprowadzać w błąd (np. „postępowanie wyjaśniające” użyte w kontekście działań następczych nie zostało w żaden sposób doprecyzowane, co zdaniem Prezesa UOKiK może rodzić w przyszłości problemy, gdyż pojęcie to funkcjonuje już na gruncie przepisów dotyczących ochrony konkurencji i konsumentów). Przedmiotem uwag do projektu aktu normatywnego jest również niedokładne odzwierciedlenie implementowanej dyrektywy.

Jakkolwiek proces legislacyjny dotyczący projektu ustawy o sygnalistach stoi w miejscu, tak główne założenia dyrektywy są znane i szeroko opisywane. Pracodawcy objęci obowiązkami wynikającymi z nowych regulacji mogą więc zacząć przygotowywać ramy mechanizmów, jakie będzie należało wprowadzić w zakładach pracy po uchwaleniu ustawy.Warto mieć na uwadze, że projekt przewiduje jedynie 14-dniowe vacatio legis(co notabene stanowi przedmiot krytyki środowisk zgłaszających uwagi do projektu), a regulacje obejmą w pierwszej kolejności podmioty sektora publicznego.

Co z ochroną osób zgłaszających?

Mimo, że Polska nie przyjęła jeszcze do porządku prawnego ustawy w celu implementacji dyrektywy, osoby zgłaszające mają możliwość domagania się ochrony powołując się wprost na dyrektywę, co stoi w zgodzie z zasadą bezpośredniego skutku prawa Unii Europejskiej. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości UE, prawo unijne, poza obowiązkami dla Państw Członkowskich, tworzy także prawa dla jednostek. Wobec tego, obywatel Państwa Członkowskiego może powoływać się wprost na przepisy prawa unijnego przed sądami krajowymi, niezależnie od tego, czy podobne regulacje istnieją w krajowym porządku prawnym. Zasada bezpośredniego skutku odnosi się do dyrektywy, jeśli spełnione są łącznie następujące warunki: 1) Dyrektywa nie została implementowana (W całości lub w części) albo została implementowana niewłaściwie; 2) Upłynął już okres implementacji 3) Przepis jest jasny precyzyjny i bezwarunkowy.1

Dyrektywa ustanawia niejako ramy reżimu ochrony osób dokonujących zgłoszeń - przewiduje szereg środków zapewniających ochronę osobom dokonującym zgłoszeń. Są to zwłaszcza środki ochrony w postaci zakazu działań odwetowych. Działaniami takimi są w szczególności np.: przymusowy urlop bezpłatny, zwolnienie, degradacja, obniżenie wynagrodzenia, negatywna opinia o pracy, dyskryminacja, wcześniejsze rozwiązanie umowy czy też skierowanie na badania psychiatryczne lub lekarskie. Środkiem ochrony ma być również ograniczenie lub całkowite zniesienie odpowiedzialności sygnalisty w zakresie ujawniania informacji. Wobec wyżej opisanej zasady bezpośredniego skutku, sygnalista może wywodzić uprawnienie do ochrony przed działaniami odwetowymi wprost z dyrektywy.

Weronika Stolarczyk
aplikantka II roku na aplikacji radcowskiej w Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Krakowie pod patronatem radcy prawnego Rafała Semczyszyna

Rafał Semczyszyn
Kancelaria Radcy Prawnego www.rasem.pl

[1]Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 4 grudnia 1974 r. w sprawie 41/74 van Duyn przeciwko Home Office oraz Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 5 kwietnia 1979 r. w sprawie 148/78 PubblicoMinistero przeciwko Tullio Ratti

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Komu przysługuje renta wdowia i w jakiej wysokości? ZUS zaprasza na dyżur telefoniczny

Od 1 lipca 2025 r. osoby owdowiałe będą mogły pobierać swoją emeryturę oraz powiększyć ją o część renty rodzinnej po zmarłym małżonku. Alternatywnie będą mogły pobierać rentę rodzinną wraz z częścią swojej emerytury. Jak starać się o rentę wdowią odpowiedzą eksperci ZUS podczas dyżuru telefonicznego.

Komunikat ZUS: Wdrożenie nowej metryki programu Płatnik

Zakład Ubezpieczeń Społecznych informuje o planowanym wdrożeniu nowej metryki 307 dla wersji 10.02.002 programu Płatnik.

Polacy żyją coraz dłużej - GUS opublikował tablicę średniego dalszego trwania życia. Czy ZUS przeliczy emerytury?

Nowa tablica średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn wskazuje, że Polacy żyją coraz dłużej. Czy warto składać wnioski o ponowne przeliczenie już otrzymywanej emerytury?

Trwa nabór wniosków o świadczenie wychowawcze. Jak uniknąć przerwy w wypłatach 800 plus?

1 czerwca 2025 r. rozpocznie się nowy okres świadczeniowy w programie 800 plus. Wniosek o świadczenie wychowawcze można złożyć jedynie drogą elektroniczną. Jak można uniknąć przerwy w wypłacie świadczenia?

REKLAMA

Jak prawidłowo usprawiedliwić nieobecności w pracy. Nieprzyjemne konsekwencje zaniedbania tego obowiązku

W razie nieobecności w pracy pracownik zobowiązany jest do jej usprawiedliwienia. W tym celu przepisy prawa pracy określają, jakie są przyczyny usprawiedliwiające nieobecność w pracy. Wymieniają też dowody, na podstawie których można usprawiedliwić nieobecność pracownika.

Zmiany w wynagrodzeniach 2025 i 2026 - transparentnie i jawnie

Do 7 czerwca 2026 roku Polska musi wdrożyć dyrektywę o jawności i przejrzystości wynagrodzeń. Przedsiębiorcy mają niewiele czasu na poważne zmiany w zakresie polityki płacowej. Nowe przepisy oznaczają bowiem konieczność przeprowadzenia wnikliwej analizy struktury płac w firmie, wprowadzenie nowych procedur dotyczących prawa do informacji o wynagrodzeniu i kryteriów ustalania jego wysokości. Choć prace nad ustawą wprowadzającą te przepisy nadal trwają, już teraz warto podjąć działania, które przygotują firmę na nową sytuację.

Najlepiej teraz złóż wniosek o rentę wdowią ERWD. Sprawdź, dlaczego

ZUS podpowiada, że teraz jest najlepszy czas na złożenie wniosku o rentę wdowią ERWD. Dlaczego? Dopiero połowa osób uprawnionych złożyła wniosek o rentę wdowią. Od stycznia były duże kolejki. Kolejna fala wniosków przewidywana jest w maju 2025 r.

Trzynasta emerytura już we wtorek 1 kwietnia 2025 r.

Trzynasta emerytura trafi do emerytów już we wtorek 1 kwietnia 2025 r. Otrzyma ją 889 tys. osób. Kiedy będą kolejne wypłaty trzynastek? Czy można je dostać kilka razy? Czy każdy je otrzyma? Ile wynosi trzynastka w 2025 roku?

REKLAMA

Dodatkowe pieniądze dla seniorów. 1 kwietnia pierwsze trzynastki wpłyną na konta emerytów i rencistów

Pierwszy termin wypłaty trzynastych emerytur przypada na wtorek, 1 kwietnia 2025 r. Trzynastki znajdą się na kontach seniorów razem z ich emeryturą lub rentą. Dodatkowe wypłaty przysługują w wysokości najniższej emerytury.

Pracownika można ukarać, jeśli nie chce wykorzystać urlopu wypoczynkowego

Kara porządkowa grozi pracownikowi, który nie chce współpracować z pracodawcą w kwestii wykorzystania zaległego urlopu wypoczynkowego. Ekwiwalent za urlop powinien być wypłacany tylko wtedy, gdy odbiór dni wolnych w naturze nie jest możliwy.

REKLAMA