Kontrole w prawie pracy

Kontrole ZUS

PIP może przeprowadzić kontrolę w siedzi­bie podmiotu kontrolowanego oraz w podległych mu jednostkach lub miejscach przechowywania dokumentów finansowych i kadrowych. Poszczególne czynności kontrolne mogą być także wykonywane w siedzibach jednostek orga­nizacyjnych PIP, tj.:

• Głównego Inspektoratu Pracy,
• okręgowych inspektoratów pracy, oraz w ich oddziałach.

Decyzję o przeprowadzeniu danej czynności kon­trolnej w siedzibie jednostki organizacyjnej PIP podejmuje inspektor pracy. Z taką propozycją może wystąpić również pracodawca. Przeprowadzanie kontroli w zakresie przestrzega­nia przepisów prawa pracy oraz legalności zatrud­nienia może odbywać się bez uprzedzenia, o każ­dej porze dnia i nocy. Z reguły jednak kontrole są przeprowadzane w godzinach pracy urzędu. Inspektor nie musi uprzedzać pracodawcy o zamiarze skontrolowania jego zakładu. Kontrola bez uprzedzenia jest jednak stosowana spora­dycznie, w przypadkach gdy:

• uprzedzenie pracodawcy o zamiarze skontro­lowania jego firmy mogłoby wpłynąć na wynik kontroli,
• okoliczności faktyczne uzasadniają niezwłoczne podjęcie kontroli u pracodawcy, np. ze względu na bezpieczeństwo zatrudnionych osób.

Kontrole ZUS

Kontrole, co do zasady, nie są przeprowadzane u płatników, którzy prowadzą działalność gospo­darczą jednoosobowo, gdyż nadzór nad prawid­łowym realizowaniem obowiązku składkowego przez tych płatników jest sprawowany na bieżąco przez pracownika ZUS. Kontrole można podzielić na dwie grupy:

• okresowe (planowe) - są to kontrole rutynowe przeprowadzane u wszystkich płatników skła­dek. W trakcie takiej kontroli inspektor weryfi­kuje poprawność stosowania obowiązujących przepisów w zakresie rozliczeń płatnika, ustala­nia wysokości świadczeń oraz rzetelności wysta­wiania zaświadczeń do celów emerytalno-ren­towych,
• doraźne (problemowe) - kontrole przeprowa­dzane w wyniku skargi osoby ubezpieczonej lub w przypadku stwierdzenia nieprawidłowo­ści na koncie płatnika, lub też ze względu na podejrzenie o działania płatnika niezgodne z prawem albo mające na celu obejście przepi­sów. Inspektor kontroli analizuje dokumentację płatnika tylko w zakresie wyjaśnienia okoliczno­ści, która stała się przyczyną kontroli. Kontrola problemowa może być także wszczęta u płatni­ka, który generuje błędy w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym oraz który niepra­widłowo ustala m.in. podstawę wymiaru świad­czeń wypłacanych ubezpieczonym, co w kon­sekwencji prowadzi do niezgodnego z prawem zaniżania zobowiązań wobec ZUS.